روزشمار اجرای وعده اروپا
گروه ایران|
ایران در انتظار اجرای وعده‌های اروپا برای جبران خسارت ناشی از خروج امریکا از برجام است. وعده‌هایی که قرار است در قالب بسته‌ای به دست ایران برسد، اما تا به امروز چنین نشده است. با این حال، اروپایی‌ها در میانه تابستان، قانون مسدود‌کننده را برای مقابله با تحریم‌های ثانویه امریکا به اجرا درآوردند، آنطور که شنیده می‌شود، طی چند روز آینده سازوکار ویژه مالی را که در بیانیه نشست دوم وزرای خارجه ایران با 1+4 وعده داده بودند را هم اجرایی می‌کنند. هر چند هم مقامات اروپایی و هم مقامات ایرانی می‌گویند که احتمالا چندماهی اجرای کامل این سازوکار زمان می‌برد. چنانکه محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، چند روز پیش در گفت‌وگویی با بیان اینکه سازوکارهایی که اتحادیه اروپا در نظر گرفته در چند روز آینده عملیاتی می‌شود، اذعان کرد که «ممکن است مقداری دیگر طول بکشد تا بتوان از این سازوکارها استفاده کرد.» ظریف تاخیر در اجرای کامل سازوکار اروپایی را به دلیل فشارهای امریکا و کارشکنی‌هایی می‌داند که به گفته او امریکایی‌ها در تمام مراحل با کارشکنی‌هایی که داشتند باعث ایجاد تاخیر در اجرای اقدامات اروپایی‌ها شدند.
کمبود زمان؛ دلیل تاخیر اروپا
اما یک سخنگوی اتحادیه اروپا در بخش سیاست‌های ایران در گفت‌وگویی که با خبرگزاری آلمان (دویچه‌وله) داشته، درباره علت تأخیر در اجرای سازوکار ویژه مالی پیش از آغاز تحریم‌های امریکا علیه ایران گفته است که «تصمیم به راه‌اندازی چنین سازکاری دوم مهرماه (۲۴ سپتامبر) در دیدار وزرای خارجه اتحادیه اروپا در حاشیه اجلاس سالانه سازمان ملل در نیویورک اتخاذ شد. این تصمیم سپس برای اجرا به کشورهای عضو اتحادیه اروپا واگذار شد. از این رو، روشن شدن جزییات کامل و شیوه اجرای این تصمیم نیاز به زمان دارد.» در همین رابطه، دلیل تاخیر را نه زمان کم که ترس کشورهای اروپایی از امریکا و عدم همراهی برای تاسیس دفتر این سازوکار در کشورهایشان عنوان کرد. روزنامه امریکایی فایننشال تایمز مدعی شده بود که هیچ یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا مایل نیست که میزبان دفتر این ساز و کار ویژه باشد. این روزنامه منبع گزارش ادعایی خود را دیپلمات‌های اروپا عنوان کرده بود. به نوشته فایننشال تایمز «گشایش چنین دفتری در یک کشور خاص می‌تواند مجازات‌های امریکا را در پی داشته باشد.»
در این بین، رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی هم از ثبت بسته اروپا تا هفته آینده، پیش از آغاز تحریم‌ها خبر داده است. آنطور که فلاحت پیشه گفته، بسته پیشنهادی اروپایی‌ها برای افزایش همکاری با ایران در زمان تحریم‌ها تنظیم شده و تا یک هفته آینده به عنوان سند همکاری ثبت می‌شود. با این حال، فلاحت پیشه تاکید کرده که «اجرایی شدن این سند به چند مورد دیگر موکول شده است.» مواردی که به گفته رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس، «مذاکرات ایران و اروپا و تنش‌زدایی احتمالی که ممکن است بین ایران و امریکا شکل بگیرد» از جمله مواردی است که اجرایی شدن بسته پیشنهادی اروپایی‌ها به آن موکول شده. هر چند این نماینده مجلس معتقد است«بسته اروپایی با وجود اینکه امیدواری‌هایی را ایجاد کرده ولی در عمل تا این حد جدی و عملیاتی نیست که در محاسبات ضد تحریمی ایران به حساب آید.»
سنگ اندازی امریکا
اما امریکا تمام تلاش خود را می‌کند تا اروپا را از دور زدن تحریم‌های امریکا بر حذر دارد. تلاش‌های ایالات متحده را می‌توان از موضع‌گیری دو تن از دیپلمات‌های این کشور فهمید. چنانکه گوردون سوندلند، سفیر امریکا در اتحادیه اروپا چهارشنبه ۲۵ مهر در گفت‌وگو با یورونیوز خاطرنشان کرد که «ساز و کار ویژه» اتحادیه اروپا در عمل کار نخواهد کرد. سوندلند گفته است: «ساز و کار ویژه‌ای که قرار است برای دور زدن تحریم‌ها به اجرا گذاشته شود به یک دلیل ساده کار نخواهد کرد و آن هم این است که اکثر شرکت‌ها از این مکانیسم استفاده نخواهند کرد. آنها با یک انتخاب رو به رو هستند. آنها می‌توانند یا با امریکا تجارت کنند یا از طریق این ساز و کار با ایران. اما آنها نمی‌توانند همزمان با دو کشور تجارت داشته باشند.»
برایان هوک، رییس گروه اقدام ایران هم در این میان به بروکسل سفر کرد. هوک اعلام کرد که در گفت‌وگو با سران اتحادیه اروپا از آنها خواهد خواست که «تاثیر‌گذاری‌های منطقه‌ای ایران» را ندیده نگیرند. هوک در گفت‌وگو با یورونیوز مدعی شد: «اتحادیه اروپا از زمان امضای برجام هیچ تحریم تازه‌ای علیه ایران وضع نکرده است و در طول همین سال‌ها ایران تجاوزهای خود را در تمامی زمینه‌ها گسترش داده. بنابراین اگر اروپا می‌خواهد این توافق را حفظ کند مشکلی نیست اما نمی‌تواند به قیمت ثبات منطقه این کار را بکند.»
با این حال، مقامات اروپایی تاکید دارند که به حفظ برجام و مقابله با تحریم‌های امریکا علیه ایران مصر هستند. در همین ارتباط، اواخر مهرماه، مدیر سیاسی وزارت خارجه آلمان که به ایران سفر کرده بود، در دیدار و گفت‌وگو با عباس عراقچی در تهران اطمینان داد که کشورهای اروپایی از اهمیت «ساز و کار ویژه» برای دور زدن تحریم‌های امریکا به خوبی آگاه‌اند. آنتیه لیندرتسه وعده داد که به زودی طرح معامله پایاپای نفت در برابر خدمات به اجرا درمی‌آید. به گفته این دیپلمات آلمانی، اروپایی‌ها در هفته‌های اخیر به صورت بسیار فشرده مشغول کار روی جنبه‌های مختلف «ساز و کار ویژه» بوده‌اند و تلاش می‌کنند در روزهای آینده در مشورت با طرف ایرانی «ساز و کار» را نهایی کرده و با توجه به اولویت‌ها، بخش‌هایی از آن را به اجرا بگذارند.
