هنر گریز از تحریم‌ درس می‌دهیم

وزیر امور خارجه ایران در نشست بین‌المللی دوحه درباره اقدامات یک سال اخیر دولت امریکا علیه ایران گفت، «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور امریکا به هر دلیلی تصمیم به خروج از توافق هسته‌ای ایران (برجام) گرفته و اگر حالا می‌خواهد با ایران مذاکره داشته باشد، این گفت‌وگوها باید هدف مشخصی را دنبال کند و در ادامه با کنایه به مذاکرات رییس‌جمهور امریکا با رهبر کره شمالی گفت: «ما صرفا برای فرصت عکس گرفتن (با یکدیگر) و امضای یک سند دو برگی گفت‌وگو نمی‌کنیم». فارس گزارش داد: «محمدجواد ظریف» صبح شنبه به منظور شرکت و سخنرانی در نشست بین المللی دوحه (2018 Doha Forum) عازم قطر شد و در بخش بعدازظهر این کنفرانس به عنوان میهمان نخست در یک جلسه پرسش و پاسخ شرکت کرده است. او در پاسخ به سوال مجری این نشست که در حال مطرح کردن سوالی با مضمون «مداخله ایران در اوضاع کشورهای منطقه» بود، بلافاصله گفت: «مداخله چه کسی؟ این امریکاست که در امور منطقه مداخله می‌کند. کشور ما در منطقه واقع شده است». این پاسخ ظریف با تمجید و دست زدن حضار در سالن مواجه شد. مجری برنامه تلاش کرد با تغییر نوع سوال خود، وزیر خارجه را با مطرح کردن «حضور نیروهای ایران در خارج از این کشور» تحت فشار بگذارد، اما ظریف در پاسخ گفت: «این منطقه ما است و هر کجا که ما نیرویی مستقر داریم یا مستشار نظامی‌ای اعزام کرده‌ایم، این اقدام کاملا با درخواست مستقیم دولت آن کشور صورت گرفته است. آیا امریکا می‌تواند ادعای مشابهی داشته باشد؟!» وزیر خارجه ایران در ادامه درباره هرگونه احتمال گفت‌وگو با امریکا در آینده تأکید کرد: «ما هرگز با کشوری که برای ما 12 شرط تعیین کرده، آن هم پس از نقض قطعنامه شورای امنیت که خودش هم آن را تأیید کرده بود، وارد مذاکره نخواهیم شد. اگر قرار بر عمل به یک سری شروط باشد، این ما نیستیم که باید شروطی را رعایت کنیم بلکه خود آنها (امریکایی‌ها) هستند که باید به یک سری شروط پایبند باشند، آن هم با کمتر بی‌قانون بودن». ظریف ادامه داد: «من از آنها نمی‌خواهم که قانونمدار باشند چرا که این تقریبا غیرممکن است اما من می‌خواهم که کمتر بی‌قانونی کنند.» مجری این نشست در ادامه به سخنرانی روسای جمهور ایران و امریکا در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر گذشته اشاره کرد و گفت که هیچ یک از آنها احتمال گفت‌وگوهای آتی میان دو کشور را رد نکردند و پاسخ وزیر خارجه ایران را در این رابطه خواست که ظریف تأکید کرد: «ما قبلا نیز با یکدیگر گفت‌وگو داشته‌ایم. ما یک سند (توافق) ایجاد کردیم... به عنوان شخصی که در مذاکرات برای تنظیم این سند (برجام) حضور داشت باید بگویم که هیچ سند بهتری از این توافق نمی‌توانست تنظیم شود و نه ایران و نه امریکا نمی‌توانستند به توافق بهتری برسند. بنابراین، جای گفت‌وگو وجود دارد، اما شما ابتدا باید به نتایج گفت‌وگوهایی که در گذشته داشته‌اید پایبند باشید.» وزیر خارجه ایران در ادامه گفت: «اولین مرحله، ما باید ببینیم که امریکا واقعا مایل است که نشان دهد هدر دادن وقت برای گفت‌وگو با آنها ارزش دارد یا خیر». مجری برنامه از وی پرسید که «امریکا چطور باید این موضوع را نشان دهد» که ظریف پاسخ داد: «با اجرای تعهدات خود ذیل قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل». رییس دستگاه دیپلماسی ایران تصریح کرد: «هیچ دلیلی برای مذاکره بیشتر وجود ندارد آن هم در شرایطی که نتایج یک دوره نسبتا طولانی و مذاکرات سخت که در گذشته انجام گرفته، روی هواست. و امریکا بطور فعال در تلاش است تا این نتایج را تضعیف کند، اقدامی که تمام جامعه بین‌المللی  جز اندک انگشت‌شماری که به خاطر گرفتن منافع بیشتر از امریکا، با آن مخالفت کرده‌اند». مجری این نشست در ادامه گفت: «شما پاسخ دقیقی به سوال من (درباره چشم‌انداز گفت‌وگو با امریکا) نداده‌اید» که ظریف پاسخ داد: «این تمام جوابی است که از من خواهید شنید». وزیر خارجه کشورمان در پاسخ به سوالی درباره «میزان اختلافات و مباحثات در ایران در خصوص هرگونه مذاکره و توافق با امریکا» گفت: «خوش‌بختانه، امروز درباره هر مساله‌ و موضوعی، در ایران مباحثه‌ای وجود دارد. طیف و گستردگی دیدگاه‌ها درباره مسائل مختلف در ایران، درست به میزان گستردگی عقاید و نظرها در هر کجای این دنیاست.» ظریف ادامه داد: «در ایران هم این دیدگاه وجود دارد که گفت‌وگو با امریکا حلال تمام مشکلات است و هم این دیدگاه که گفت‌وگو با امریکا بسیار مخرب خواهد بود و در طیف میانی این دو دیدگاه کاملا متضاد، دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد، درباره اینکه آیا برجام توافقی بود که ارزش گفت‌وگو با امریکا را داشت یا خیر، آیا اصلا توافق خوبی بود، البته اقلیتی در ایران هم هستند که معتقدند که برجام توافق خوبی نبود، هستند افرادی که معتقدند برجام، توافق خوبی بود و امریکا در این رابطه ساده‌لوحانه رفتار کرد و هستند افرادی که بر این باورند برجام توافق خوبی بود و امریکا با خروج از برجام بازنده بود. بنابراین، طیف دیدگاه‌ها میان مردم ایران در رابطه با این مساله و درباره خیلی مسائل دیگر بسیار وسیع است». مجری در ادامه در خصوص دیدگاه قریب به اتفاق مردم ایران در خصوص برجام و گفت‌وگو با امریکا پرسید که وزیر خارجه ایران پاسخ داد: «اکثریت مردم ایران بر این باورند که برجام توافق خوبی بود اما اعتماد به امریکا برای گفت‌وگوی بیشتر، اشتباه محض است». ظریف در ادامه گفت: «ما مطابق با منافع کشورمان عمل خواهیم کرد. برجام یک توافق دوجانبه میان ایران و امریکا نبود. برجام یک توافق چندجانبه بود که طرف‌های دیگری نیز دارد و از آنجایی که تأیید قطعنامه شورای امنیت را نیز دارد، یک توافق بین‌المللی است. بنابراین، مادامی که ما منافعمان را در باقی ماندن در این توافق ببینیم به آن پایبند خواهیم ماند. و بطور مشخص زمانی که امریکا از برجام خارج شد، این حق نیز برای ما به وجود آمده که هر زمان صلاح بدانیم از آن خارج شویم و اگر ما ببینیم که به نفع منافع ملی کشورمان است از این حق استفاده خواهیم کرد و البته یک عامل اصلی و اثرگذار بر این تصمیم، عملکرد اتحادیه اروپا در عمل به تعهدات خود خواهد بود». مجری این نشست در ادامه درباره «میزان فشار ناشی از تحریم‌های امریکا» پرسید که ظریف پاسخ داد: «بطور مشخص در حال حاضر ما تحت فشارهای اقتصادی به دلیل تحریم‌های امریکا هستیم. امریکا یک قدرت جهانی مهم است و می‌تواند شرایطی را برای دیگر کشورها تعیین کند، اما اینکه آیا این مساله می‌تواند منجر به تغییری شود، من می‌توانم با اطمینان بگویم که خیر نمی‌تواند». وی در ادامه در خصوص «آثار تحریم‌ها بر نهادها و افراد خارجی که بر اساس تحریم‌های جدید نمی‌توانند وارد ایران و اقتصاد این کشور شوند، گفت‌: «به دلیل اینکه امریکا برای کسانی که تعاملات مالی با ما داشته باشند، مجازات تعیین کرده، و حتی برای کسانی که سعی دارند به ما دارو و غذا بفروشند، پیدا کردن نهادی که مایل به انجام این تبادلات با وجود این شرایط باشد، بسیار دشوار است». وزیر خارجه ایران تأکید کرد: «مساله دشوار برای ما اینجاست. در غیر این صورت ما در دوره‌های قبلی نیز با تحریم‌ها مواجه بوده‌ایم و به خوبی می‌دانیم که چطور اقتصادمان را در این شرایط مدیریت کنیم. اگر هنری در ایران وجود داشته باشد که ما بتوانیم آن را به دیگران آموزش دهیم، آن هنر دور زدن تحریم‌هاست». ظریف در ادامه در پاسخ به اظهارات مجری این نشست که سعی داشت به شرایط دشوار اقتصادی در زمان جنگ تحمیلی با عراق اشاره کند، تأکید کرد: «آن شرایط مربوط به دوران جنگ بود و آن روزها، مدت‌های طولانی است که سپری شده است. یک جنبه خوب سیاست امریکا در قبال ایران این است که طی چهل سال گذشته، ایالات متحده تلاش بسیاری کرد تا فشار زیادی بر ایران وارد آورد و ما توانستیم از این فشار امریکا سربلند بیرون آییم و از شرایط دشوار نجات پیدا کنیم. در اوایل بسیار سخت‌تر بود و حالا بسیار آسان‌تر. ایالات متحده هرگز نمی‌تواند این ادعا را مطرح کند که ما بدون امریکا قادر به ادامه حیات نخواهیم بود، نه برای دو هفته، نه برای ده هفته، نه برای ده سال. ما در تمام چهل سال گذشته موفق بودیم و توانستیم با وجود فشارهای سخت امریکا به حیات خود ادامه دهیم و حتی قادریم برای چهل سال آینده نیز به این روند ادامه دهیم». وزیر خارجه ایران درباره تلاش اروپایی‌ها برای یافتن جایگزینی برای انجام تبادلات مالی با ایران با وجود تحریم‌های امریکا گفت: «من بر این باورم که ما به فروش نفتمان ادامه خواهیم داد و به انجام تبادلات و تعاملات اقتصادی با جامعه بین‌المللی ادامه خواهیم داد. کسانی که از ایران خارج شدند، ضرر کرده‌اند. در آینده مجددا تصمیم به بازگشت به ایران خواهند گرفت چرا که ایران بازار بسیار جذابی دارد، اما این بار ما کسانی که به راحتی تصمیم به ترک این کشور گرفتند وارد تعامل نخواهیم شد. سوال اصلی که باید پرسیده شود، مخاطبش ایران نیست بلکه باید از اروپا و جامعه بین‌المللی این سوال را پرسید که آیا آنها حاضرند اجازه دهند، امریکا برای امور داخلی‌شان تصمیم‌گیری کند». وی ادامه داد: «در گذشته این روند وجود داشت که یک سری قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت بود که امریکا با استناد به آنها دیگران را مجاب به وضع تحریم‌هایی علیه ایران می‌کرد. شرایطی که الان مطرح است، این است که یک قطعنامه شورای امنیت وجود دارد، امریکا می‌گوید ما آن را نقض کرده‌ایم و از شما می‌خواهیم که آن را نقض کنید و اگر از آن تبعیت کنید، مجازات خواهید شد. باید این سوال را از خودمان بپرسیم که آیا حاضریم در این شرایط ادامه دهیم؟ آن هم به خاطر کسی که صرفا به این جهت که رییس‌جمهور قبل از خود را دوست نداشته تصمیم می‌گیرد بیاید و بگوید که من این قطعنامه را نقض می‌کنم و اگر شما به آن پایبند باشید، مجازاتتان می‌کنم. آیا این همان جهانی است که بقیه کشورهای جهان می‌خواهند در آن زندگی کنند؟ آیا این همان جهانی است که اتحادیه اروپا می‌خواهد در آن زندگی کند؟ من تردید دارد.» ظریف افزود: «و حالا ما شاهد نشانه‌هایی هستیم، نشانه‌هایی می‌بینیم که کسانی هستند که حاضرند به جای دلار با استفاده از واحد پول ملی خودشان با ما وارد معامله شوند، کسانی هستند که حاضرند در اروپا از طریق SPV با یورو به جای دلار با ما وارد معامله شوند، هستند کسانی که حاضرند با استفاده از یوآن با ما وارد معامله شوند. آیا این به جزو منافع درازمدت امریکاست که اقتصادش را و دلار را مسلح کند؟ من بر این باورم که در نهایت این امریکا و مردم این کشور هستند که آسیب خواهند دید آن هم صرفا به خاطر فشارها و مسلح ساختن اقتصادی که امریکا در حال انجام آن است».