افزایش سهم کوتاه‌مدت از سپرده‌های بانکی

فروش اقساطی با سهم 27 درصد و مرابحه با 9 درصد در رتبه دوم و سوم عقود تسهیلات قرار دارند

گروه بانک و بیمه|محسن شمشیری|

بررسی وضعیت تسهیلات و سپرده‌های بانکی تا پایان مهرماه 97 نشان می‌دهد که مشارکت مدنی با 34 درصد، رتبه نخست تسهیلات بانک‌ها، فروش اقساطی با سهم 27 درصد و مرابحه با 9 درصد و قرض الحسنه با 6 درصد، در رتبه دوم و سوم و چهارم عقود تسهیلات قرار دارند. همچنین در بخش سپرده‌های بانکی سهم بلندمدت از سپرده‌های بانکی در هفت ماه اول سال 97 به 62 درصد کاهش یافت و سهم کوتاه‌مدت از سپرده‌های بانکی افزایش قابل توجهی داشته و رقم آن از 393 به 506 هزار میلیارد تومان در هفت ماه اول سال 97 افزایش داشته است.

به گزارش «تعادل»، ترکیب سپرده‌های بانکی در سال جاری به سمت افزایش سهم سپرده‌های کوتاه‌مدت بوده و در حالی که سپرده بلندمدت از 840 هزار میلیارد تومان در اسفند 96 به 831 هزار میلیارد تومان در مهر 97 کاهش یافته، اما سپرده کوتاه‌مدت از 393 هزار میلیارد تومان در اسفند 96 به 506 هزار میلیارد تومان در مهر 97 افزایش داشته و نشان می‌دهد که تحت تاثیر رشد نرخ ارز و سکه و طلا، رشد قیمت کالاها از جمله خودرو و مسکن و... تمایل به نگهداری پول به صورت کوتاه‌مدت به‌شدت رشد کرده و تمایل به نگهداری پول به صورت بلندمدت کاهش داشته است اما برخی کارشناسان معتقدند که به ماه شمار کردن نرخ سود بانکی، احتمالا روند برعکس خواهد شد و از تمایل به نگهداری پول به صورت کوتاه‌مدت کاسته خواهد شد.

به گزارش تعادل، براساس آخرین گزارش بانک مرکزی، حدود ۶۲ درصد سرمایه‌گذاری‌های مدت‌دار اشخاص غیردولتی نزد بانک‌ها (معادل ۸۳۲ هزار میلیارد تومان) مربوط به سپرده‌های بلندمدت بوده که در مقایسه با رقم مشابه در پایان سال ۱۳۹۶، حدود ۶ واحد درصد کاهش یافته است.

از ابتدای سال ۱۳۹۷، مانده سپرده‌های کوتاه‌مدت در بانک‌ها شروع به افزایش کرده و سپرده‌های بلندمدت با سرعت نسبتا کمتری کاهش یافته است.

در این شرایط از یک طرف این احتمال وجود دارد که برخی افراد پول خود را از حساب‌های بلندمدت خارج کرده و به سپرده کوتاه‌مدت تبدیل کرده باشند که چنین رویدادی به دلیل نوسانات شدید ارز و عدم اعتماد عمومی دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

از طرف دیگر، کاهش حساب‌های بلندمدت می‌تواند به دلیل بسته شدن حساب‌ها و خروج کامل اشخاص از سیستم بانکی و هدایت نقدینگی به سمت سایر بازارها به ویژه ارز باشد.

با توجه به اینکه نرخ ارز از فروردین ۱۳۹۷ شروع به افزایش کرده و در بهار و تابستان با شوک‌های قیمتی همراه بوده، طبیعتا نرخ سود بانکی جذابیت خود را از دست داده و تمایل افراد برای نگهداری وجوه با نقدشوندگی بالاتر افزایش یافته است.

پس از چند ماه متوالی شیب نزولی در مانده سپرده‌های بلندمدت، با ثبات نسبی قیمت دلار در مهرماه ۱۳۹۷، مانده سپرده‌های بلندمدت حدود یک درصد نسبت به شهریور افزایش یافته است.

با توجه به اینکه توان تامین مالی بانک‌ها با حجم سرمایه‌گذاری بلندمدت اشخاص غیردولتی در ارتباط است، استمرار روند صعودی این نوع سپرده‌ها در ماه‌های آتی برای حفظ توان خلق پول بانک‌ها ضروری به نظر می‌رسد

به گزارش تعادل، بررسی روند مانده سپرده‌های بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری طی یک سال اخیر نشان می‌دهد در سال ۱۳۹۷ همزمان با شوک‌های ارزی، ترکیب سپرده‌های بانکی نیز تغییر کرده است.

با افزایش تمایل افراد برای نگهداری وجوه با نقدشوندگی بالاتر و همچنین افزایش جذابیت سایر بازارها، مانده سپرده‌های کوتاه‌مدت افزایش و حجم سپرده‌های بلندمدت طی هفت ماهه نخست ۱۳۹۷ کاهش یافته است.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد در مهرماه ۱۳۹۷، با ثبات نسبی بازار ارز، سپرده‌های بلندمدت یک درصد نسبت به شهریورماه افزایش یافته‌اند. با توجه به اینکه توان اعتباردهی بانک‌ها تحت تاثیر استمرار روند افزایشی این نوع از سپرده‌ها قرار خواهد گرفت، افزایش جذابیت سپرده‌گذاری بلندمدت برای سرمایه‌گذاری اشخاص غیردولتی ضروری به نظر می‌رسد.

سپرده‌های بانکی عمدتا شامل سپرده‌های دیداری و غیردیداری می‌شود که در پایان مهر ۱۳۹۷، حدود ۱۶۴۹ هزار میلیارد تومان بوده است. سپرده‌های دیداری که شامل حساب‌های جاری اشخاص، بستانکاران موقت، خالص چک‌های صادره توسط بانک‌ها، حواله‌های عهده بانک مرکزی و مانده‌های مطالبه نشده نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌شود، سهم نسبتا کوچکی از مانده سپرده‌های بانکی دارد و بخش عمده سپرده‌های بانکی (۸۸ درصد در مهر ۱۳۹۷) را سپرده‌های غیر دیداری تشکیل می‌دهد.

سپرده‌های غیر دیداری نیز عمدتا شامل سرمایه‌گذاری‌های مدت‌دار می‌شوند. در سال ۱۳۹۶، بخش عمده سپرده‌های مدت‌دار مربوط به سپرده‌های بلندمدت بوده اما در سال ۱۳۹۷ با افزایش حجم سپرده‌های کوتاه‌مدت بانک‌ها و کاهش سپرده‌های بلندمدت، ترکیب سرمایه‌گذاری‌های مدت‌دار تا حدی روبه تغییر بوده است.

  سهم بالای مشارکت مدنی

از تسهیلات بانکی

بررسی آمار عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور حاکی از آن است که مبلغ کل تسهیلات اعطایی در مهر ۹۷ نسبت به اسفندماه سال ۹۶ رشد ۷.۸ درصدی داشته و در هفت ماه اول سال جاری، سهم مشارکت مدنی به 34 درصد تسهیلات بانک‌ها رسید و همچنان رتبه نخست عقود بانکی را به خود اختصاص داده و فروش اقساطی با سهم 27 درصدی، مرابحه با 9 درصد و قرض الحسنه با سهم 6 درصدی در رتبه دوم و سوم و چهارم عقود تسهیلات قرار دارند

به گزارش «تعادل»، بررسی جدیدترین آمار عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور در مهر ۹۷ نشان می‌دهد که مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری ۱۱۶۶۷.۴ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به اسفند سال ۹۶ که ۱۰۸۲۳.۲ هزار میلیارد ریال بود ۷.۸ درصد افزایش یافته است. همچنین تسهیلات قرض‌الحسنه ۶.۱ درصد از کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری قرض‌الحسنه را تشکیل داده و حجم عمده عملکرد تسهیلاتی بانک‌ها مربوط به مشارکت مدنی با ۳۴.۴ درصد و فروش اقساطی با ۲۶.۹  درصد است.

با وجود اینکه از مهرماه سال ۹۴ آمار تسهیلات اعطایی بانک‌ها به تفکیک عقود مرابحه و استصناع به انواع تسهیلات اعطایی به تفکیک عقود اسلامی اضافه شده، اما در مهر ۹۷ سهم استصناع از تسهیلات پرداخت شده بانک‌ها و موسسات اعتباری صفر بوده ولی منابع مرابحه ۹.۱ درصد بوده است. به لحاظ عددی در پایان مهر ماه سال جاری ۷۱۰.۳ هزار میلیارد ریال از کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور قرض‌الحسنه بوده که این میزان نسبت به اسفند ماه سال ۹۶ که ۵۹۵.۲ هزار میلیارد ریال بوده، ۱۹.۳ درصد رشد نشان می‌دهد.

 وضعیت بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری

در بخش بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری نیز ۶.۷ درصد تسهیلات پرداخت شده در پایان مهر ۹۷ به میزان ۴۸۵.۲ هزار میلیارد ریال به عنوان قرض‌الحسنه و ۴۵.۴ درصد کل اعتبارات ارایه شده به متقاضیان در بخش مشارکت مدنی به رقم ۳۲۶۷ هزار میلیارد ریال بوده است.

  وضعیت بانک‌های تخصصی

همچنین بررسی عملکرد بانک‌های تخصصی در پرداخت تسهیلات به بخش‌های مختلف در پایان مهر ماه ۹۷ نشان می‌دهد که ۲.۸ درصد تسهیلات اعطایی به میزان ۷۲ هزار میلیارد ریال در قالب قرض‌الحسنه پرداخت شده که این رقم در پایان سال قبل از آن ۵۹.۵ هزار میلیارد ریال بود.

بزرگ‌ترین بخش تسهیلات پرداخت شده در بانک‌های تخصصی کشور مربوط به فروش اقساطی می‌شود به نحوی که در پایان مهر ماه سال جاری ۵۴.۷ درصد کل تسهیلات اعطایی این بانک‌ها به رقم ۱۴۰۶.۹ هزار میلیارد ریال در بخش فروش اقساطی بوده و این رقم در اسفندماه سال ۹۶ به میزان ۱۳۶۳.۲ هزار میلیارد ریال بود.

بانک‌های تخصصی نیز در بخش مشارکت مدنی تسهیلات قابل توجهی پرداخت کرده‌اند به نحوی که ۱۶.۲ درصد کل منابع تسهیلاتی این بانک‌ها در پایان مهر ۹۷ به میزان ۴۱۷ هزار میلیارد ریال در این بخش پرداخت شده است.

  وضعیت بانک‌های تجاری

بر پایه این گزارش، تسهیلات پرداخت شده در بانک‌های تجاری کشور در پایان مهر ۹۷ متفاوت بوده به نحوی که ۸.۱ درصد از وام‌های بانک‌های تجاری قرض‌الحسنه بوده که رقم آن ۱۵۳.۱ هزار میلیارد ریال بود. میزان تسهیلات اعطایی قرض‌الحسنه بانک‌های تجاری در اسفند سال قبل از آن ۱۲۷.۹ هزار میلیارد ریال بوده است.

در بانک‌های تجاری کشور، سهم عمده تسهیلات پرداختی مانند بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط به فروش اقساطی به میزان ۳۶.۴ درصد است که رقم آن ۶۸۹.۹ هزار میلیارد ریال در پایان مهر ۹۷ بوده است. این میزان در اسفند سال ۹۶ معادل ۵۵۱ هزار میلیارد ریال بود.

۱۷.۶ درصد تسهیلات بانک‌های تجاری به رقم ۳۳۳.۴ هزار میلیارد ریال در پایان مهر ماه به صورت مشارکت مدنی پرداخت شده که این رقم در اسفندماه سال قبل از آن ۳۸۶ هزار میلیارد ریال بوده است. به صورت کلی، سهم عمده تسهیلات پرداختی بانک‌های تجاری در پایان مهر ماه ۹۶ به فروش اقساطی و مشارکت مدنی اختصاص یافته است.