بازآفرینی شهری به مثابه کالای لوکس

اکبر رحمتی کارشناس مسکن  و شهرسازی

بازآفرینی شهری رویکردی است که بعد از سال‌ها تلاش در قانون جای گرفت، قانونی که بعد از گذشت زمان به شعار تبدیل شد و بالاخره شعاری که جایی در نظام بودجه‌ریزی کشور نداشت.  شاید در اردیبهشت سال 96 برای اولین‌بار بود که در بحبوحه مناظره انتخابات ریاست‌جمهوری به موضوع بازآفرینی شهری اشاره شد. موضوعی که در یکسال گذشته رییس دولت همواره به اهمیت آن تاکید داشته و راه‌حل خروج از رکود بازار مسکن، رونق اقتصادی و اشتغال را در گرو عمل به رویکرد بازآفرینی شهری عنوان کرده است.  اما متاسفانه با نیم نگاهی به رویکرد جدید دولت درخصوص بافت‌های فرسوده، به نظر می‌رسد تغییر واژه گان در وزارت راه و شهرسازی از نوسازی بافت فرسوده به بازآفرینی شهری مایه دردسر شده است. بطوری که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش بررسی بخش مسکن لایحه بودجه سال ۹۸ آورده است: در بررسی جهت‌گیری‌های ماده واحده لایحه بودجه سال ۹۸ و تغییرات آن نسبت به بودجه مصوب سال ۹۷ نکته مهم این است که نه در تبصره ۴ و نه در تبصره دیگری، در خصوص بافت فرسوده در لایحه بودجه ۹۸ حکمی پیش‌بینی نشده است، در حالی که بافت فرسوده ۱۲۰ هزار هکتار از وسعت شهرهای کشور را تشکیل می‌دهد و در نظر گرفتن اقدامات مناسب در خصوص آن در تبصره‌های لایحه‌ بودجه سال ۹۸ یک ضرورت و عدم اتخاذ تمهیدات لازم در خصوص آن یک ضعف است. بنا بر این گزارش، بررسی تبصره‌های ماده واحده لایحه بودجه مرتبط با امور مسکن و شهرسازی نشان می‌دهد که این بخش از لایحه بودجه در سال ۹۸ نسبت به لایحه بودجه سال ۹۷ تغییراتی داشته است، تغییرات کامل مواد و تبصره‌های لایحه بودجه مربوط به دو سال ۹۷ و ۹۸ در انتهای این بخش به صورت مقایسه‌ای در قالب یک جدول قابل ارزیابی است. از دیدگاه دولتمردان حوزه معماری و شهرسازی همواره به عنوان یک مقوله لوکس مد نظر بوده است. از کاهش اعتبارات مختص طرح‌های مختلف توسعه شهری گرفته تا مباحثی مانند نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده؛ چنانچه هر زمان دولت‌ها با کاهش درآمدهای نفتی روبه‌رو بوده‌اند، شاهد توجه بیش از حد دولت به پروژه‌های عمرانی و چشم‌پوشی از پروژه‌های مطالعات شهری بوده‌ایم. نتیجه این کم توجهی به مطالعات حوزه شهری باعث کاهش اعتبارات اختصاص یافته به این بخش و به نوبه خود موجب نزول سطح کیفیت تهیه طرح‌ها شده است. در نهایت می‌توان گفت، بخش بزرگی از نابسامانی‌های موجود در نظام شهرسازی ایران، زاییده این نوع تفکر نسبت به حوزه شهرسازی و معماری است. در این میان، رویکرد بازآفرینی بافت‌های فرسوده نیز از این قاعده مستثنی نبوده است؛ رویکردی که بعد از سال‌ها تلاش در قانون جای گرفت، قانونی که بعد از گذشت زمان به شعار تبدیل شد و بالاخره شعاری که جایی در نظام بودجه‌ریزی کشور نداشت.