خداحافظی با نسخه‌نویسی کاغذی

پرونده الکترونیک سلامت، همان نسخه‌ دیجیتال پرونده‌های کاغذی است که سوابق درمانی و بهداشتی مردم را ثبت می‌کند؛ سوابق پزشکی و درمانی، تشخیص‌ها، داروها، تاریخ مراجعه به پزشک، حساسیت‌ها و آلرژی‌ها، تصاویر رادیولوژی و آزمایشگاهی، نتایج آزمایش‌های پزشکی و... از زمان تولد تا مرگ افراد ثبت می‌شوند تا در مسیر سلامت‌شان به کار گرفته شود...

طرح ایجاد پرونده الکترونیک سلامت، برای ثبت دیجیتالی اطلاعات سلامت ایرانیان از اواخر دهه ۸۰ در کشور مطرح شده، اما هنوز با وجود گذشت بیش از یک دهه از طرح آن نتیجه ملموسی به دست نیامده است. هر چند سامانه‌های متعددی در حوزه سلامت ایجاد شده‌اند، اما هنوز با آنچه که پرونده الکترونیک کامل و واقعی خوانده می‌شود و بر اساس آن باید سطوح مختلف ارایه خدمت از خانه بهداشت گرفته تا ارایه خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های همه بخش‌ها اعم از دولتی، خصوصی و … به یکدیگر متصل شوند، فاصله داریم.

البته در دوره اخیر که ۱۲ گام برای تحقق برنامه‌های پزشک خانواده و نظام ارجاع برنامه‌ریزی شد، پرونده الکترونیک سلامت هم که لازمه تحقق این دو برنامه است، مورد توجه قرار گرفت و برای تکمیل آن اقداماتی در حال انجام است که علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره جزییات آن به ایسنا گفت: طبق تعاریف ارایه شده پرونده الکترونیک سلامت، یک فایل الکترونیک است که همه اطلاعات سلامت یک فرد را از قبل از تولد تا زمان مرگ در بر می‌گیرد. بر این اساس پرونده الکترونیک سلامت فقط شامل ثبت اطلاعات در سطح یک ارایه خدمات نمی‌شود، بلکه حتی اگر فرد به بخش خصوصی مراجعه کرده و خدمات تخصصی دریافت کرده باشد یا به بیمارستان، مراکز بهداشتی، انتقال خون و… مراجعه کرده باشد، باید اطلاعاتش در پرونده الکترونیک ثبت شود.

   لزوم اتصال ۱۷۰ هزار نقطه بهداشتی

وی با بیان اینکه بر اساس برآوردها ۱۷۰ هزار نقطه در کشور در قالب پرونده الکترونیک سلامت باید به هم متصل شوند، افزود: با اتصال این نقاط به یکدیگر می‌توانیم یک پرونده الکترونیک سلامت کامل و واقعی در کشور داشته باشیم. در حال حاضر ۱۲۰ هزار نقطه به یکدیگر متصل شده است. البته همچنان شاهدیم که در برخی مناطق کشورمان دسترسی خوبی به اینترنت وجود ندارد. این در حالی است که برای ثبت اطلاعات و دسترسی به پرونده الکترونیک سلامت، باید این زیرساخت‌ها فراهم شوند. رییسی با بیان اینکه در حال حاضر حدود ۳۶۰۰ خانه بهداشت در سطح روستاهای کشور به اینترنت دسترسی کافی ندارند، ادامه داد: امیدواریم این زیرساخت‌ها با همکاری خوبی که با وزارت ارتباطات آغاز کرده‌ایم، ایجاد شوند. از طرفی در پرونده الکترونیک سلامت باید دسترسی سطوح مختلف را در نظر بگیریم. یک سطح، بخش دولتی شامل مراکز بهداشت، خانه‌های بهداشت و مراکز جامع سلامت است. خوشبختانه در حال حاضر 3 سامانه شامل سامانه‌های یکپارچه بهداشت، ناب و سینا را در کشور داریم که بیش از ۷۵ میلیون نفر در این سامانه‌ها ثبت‌نام شده‌اند.

رییسی ادامه داد: اقدام بزرگی که در زمینه پرونده الکترونیک در حال انجام است، مربوط به سطوح دو و سه، یعنی حوزه کلینیک و بیمارستان‌ها است. در این قسمت باید سطح دو و سه را هم به سامانه‌های بهداشت وصل کنیم و در گام بعدی هم سطوح یک، دو و سه بخش خصوصی و سایر بخش‌ها هم باید از طریق بیمه به سامانه‌های بهداشت وصل شوند. امیدواریم تا سال ۱۴۰۰ به این نقطه برسیم که جزو گام‌های ۱۲گانه معاونت بهداشت در حوزه پزشک خانواده و نظام ارجاع است. در این صورت می‌توانیم بگوییم که سامانه الکترونیک واقعی داریم.

او با بیان اینکه در حال حاضر توزیع ما در زمینه پرونده الکترونیک در کشور در حال تکمیل است، ادامه داد: حتماً باید این سامانه‌ها را به حوزه درمان متصل کنیم. تاکنون ۷۵ میلیون نفر در سامانه‌ها ثبت‌نام شده‌اند و حدود ۶۲ میلیون نفر یک بار خدمت دریافت کرده‌اند. طبق آمارها در سال جاری هم ۳۹ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر وارد سامانه‌های ما شده و یک بار خدمت دریافت کرده‌اند.

   رصد نحوه توزیع بیماری‌ها با سامانه‌های بهداشتی

رییسی با بیان اینکه در معاونت بهداشت شاخص‌های بهداشتی را هم از طریق سامانه‌ها رصد می‌کنیم، گفت: به عنوان مثال می‌توانیم مشخص کنیم که توزیع بیماری‌ها در یک منطقه بیشتر است و ما باید در آن منطقه اقدامات بیشتری را انجام دهیم. این اقدام برای مدیریت در حوزه بهداشت و سلامت بسیار به ما کمک می‌کند. در عین حال یادمان باشد که سامانه‌های الکترونیک هیچ زمانی کامل نیستند و دایماً باید بروزرسانی شوند. اینکه ما بتوانیم کار حوزه سلامت و مراقبت‌مان را از طریق سامانه انجام دهیم، تکلیف قانون است. قانون برنامه ششم توسعه از ما خواسته که خدمات‌مان را بر پایه الکترونیک و در قالب پرونده الکترونیک سلامت ارایه کنیم و حتی از ما خواسته‌اند که به سمت خرید راهبردی خدمات رویم. بر این اساس اگر بیمه‌ها می‌خواهند در حوزه سلامت قرارداد ببندند، باید به صورت الکترونیکی این اقدام را انجام دهند که اگر این اتفاق بیفتد، گام ششم از ۱۲ گام ما در حوزه پزشک خانواده و نظام ارجاع محقق شده است.

او همچنین اظهار کرد: قرار است تا پایان سال آینده در استان‌های گلستان، گیلان، زنجان و مازندران همه سطوح ارایه خدمت را به یکدیگر وصل کنیم که در این صورت پرونده الکترونیک سلامت واقعی ایجاد خواهد شد. البته قرار نیست این اقدام مانند آنچه در فارس اجرا شد، به صورت پایلوت انجام شود، بلکه برنامه را اجرا کرده و به تدریج آن را گسترش می‌دهیم. در حال حاضر در گلستان سامانه‌های ما به سطح دو ارایه خدمات متصل شده‌اند و وقتی مردم به شبکه بهداشت مراجعه می‌کنند، به کلینیک‌های تخصصی ارجاع شده و از آنجا به سطحی که از آن آمده بودند برمی‌گردند.

رییسی با بیان اینکه درصددیم تا سطح یک ارایه خدمات در بخش خصوصی هم به سامانه‌های معاونت بهداشت متصل شده و در قالب پرونده الکترونیک سلامت، خدمت ارایه دهند، گفت: امیدواریم در سال آینده قانونی از سوی شورای عالی بیمه به کل سطح یک ارایه خدمات در بخش خصوصی ابلاغ شود تا پزشکان عمومی سطح یک بخش خصوصی حداقلی از پرونده الکترونیک را در مطب‌هایشان داشته باشند و موظف باشند اطلاعات را در زمینه اقداماتی چون ویزیت، تشخیص و درمان که در مطب انجام می‌دهند، در پرونده الکترونیک سلامت ثبت کنند. این اقدام قرار است در سال آینده به‌طور کوتاه در یک یا دو استان انجام شود و سپس به کل کشور ابلاغ شود.

   نسخ را در گونی نریزید!

معاون بهداشت وزارت بهداشت تاکید کرد: البته اصل این کار باید در حوزه بیمه‌ها انجام شود؛ بطوری‌که بیمه اعلام کند که به جای اینکه نسخ را در گونی بریزید و برای من بیاورید، رسیدگی به اسناد را به صورت الکترونیکی انجام می‌دهیم. به این صورت پزشکان به سمت ثبت الکترونیک پیش می‌روند. اگر این اتفاق بیفتد بسیاری از مشکلات‌مان حل می‌شود. به عنوان مثال فرض کنید مادر بارداری در خانه بهداشت روستایی ویزیت شده و در شهر به پزشک عمومی مراجعه کرده است، حال همین ویزیت و توصیه‌های پزشک عمومی می‌تواند وارد پرونده الکترونیکی شود و در این صورت نیازی به تکرار آزمایشات و… نیست.

رییسی در ادامه صحبت‌هایش به طرح نسخه شهروندی پرونده الکترونیک سلامت که قرار است سطوحی از دسترسی مردم را به اطلاعات پرونده الکترونیک‌شان محقق کند، گفت: گام پنجم بهداشت در حوزه خودمراقبتی تعریف شده است. بر این اساس اپلیکیشن موبایلی را که در تلفن همراه نصب و به سامانه بهداشت متصل می‌شود، طراحی و راه‌اندازی شده و به فرد سطوحی از دسترسی را به اطلاعات سلامتی شخصی‌اش می‌دهد. فرد می‌تواند برخی اطلاعات را مانند سن، جنس و… در آن وارد کند. بر این اساس به عنوان مثال اگر فردی فشار خون داشت، می‌توانیم پکیج خاص اطلاع‌رسانی به او ارایه دهیم. از طرفی ممکن است فردی به خارج از کشور رفته باشد، می‌تواند در صورت مراجعه به پزشک به آن پزشک حق دسترسی به اطلاعات سلامتش را برای مدت دو ساعت بدهد.

او با بیان اینکه در حال حاضر این اپلیکیشن و سرورهای آن آماده شده‌ است، اظهار کرد: اما باید این قدرت را داشته باشیم که اگر بطور همزمان ۲۰ میلیون نفر وارد اپلیکیشن شدند، بتوانیم آن را مدیریت کنیم. طبق پیش‌بینی‌هایمان قرار بود تا آخر امسال برنامه‌ریزی‌های راه‌اندازی این اپلیکیشن موبایلی انجام شود و بتوانیم در نیمه سال آینده آن را به مردم معرفی کنیم، اما اکنون کمی نگران زیرساخت‌های آن هستیم که امیدواریم این نگرانی‌ها رفع شوند.