چرا دلار کنترل نشد؟
محسن شمشیری| پس از مهلت چهارماهه FATF و کاهش قیمت ارز در روز شنبه، انتظار می‌رفت که نرخ ارز و سکه در روز یک‌شنبه و روزهای بعد نیز کاهشی باشد. اما روز
یک‌شنبه 5 اسفند 97 برخلاف انتظار فعالان بازار ارز و طلا، بار دیگر قیمت‌ها در بازار ارز و طلا، و صرافی‌ها افزایش چشم‌گیری داشته و دلار را را در آستانه ورود به کانال 14 هزار تومان قرار داده است بطوری که در ساعات صبح یک‌شنبه سکه طلا تا 5 میلیون تومان و دلار به بالای 13900 تومان افزایش یافت و البته در ساعات عصر یک‌شنبه دلار نقدی 13930، دلار در سامانه سنا و صرافی‌های مجاز بانکی 13650 تومان و سکه طرح جدید 4 میلیون و 925 هزار تومان اعلام شد.
این موضوع نشان می‌دهد که مهلت 4 ماهه FATF به ایران اثر مثبت کمی بر کاهش نرخ‌ها گذاشته، اما به جهت چند عامل دیگر بازار با رشد تقاضا و نرخ‌ها مواجه شده و در روزهای اخیر موضوعاتی از جمله آزادسازی واردات مرز نشینی، محدودیت در حواله‌های کانادا، شایعات مربوط به محدودیت صرافی‌های دوبی و... باعث رشد تقاضا در داخل کشور، صرافی‌های منطقه از جمله هرات، سلیمانیه و... شده است.
برخی فعالان اقتصادی در این زمینه با اشاره به گردش مالی بیشتر بازار ارز و طلا در شب عید، مسافرت‌های نوروزی، و حفظ قدرت خرید پول معتقدند که علاوه بر رشد تقاضای کالا که با رشد تقاضای بازرگانان در شب عید و اسفندماه هر سال نمود دارد، عده‌ای از هموطنان برای سفر نوروزی یا دیدار با فرزندان خود در خارج کشور و کشورهای منطقه، به دنبال خرید ارز هستند و با وجود رشد نرخ ارز، این نوع سفرها به خاطر مسائل خانوادگی و دیدار با فرزندان در کشورهای منطقه ضروری ارزیابی شده و تقاضای دلار را افزایش داده است. عده‌ای از شهروندان نیز با پیش بینی رشد قیمت‌ها در سال آینده و اثر تورم بر کاهش ارزش پول، سعی می‌کنند که ریال خود را به طلا و ارز تبدیل کنند و تقاضا برای سفته بازی از سوی دلالان نیز رشد کرده است. در نتیجه این عوامل و تحولات بنیادی بازار ارز باعث افزایش قیمت‌ها شده است واثر فرصت چهارماهه FATF عملا یک روز خود را نشان داد.
در کنار این موارد، سیاست‌های دولت نیز بر رشد نرخ ارز در صرافی‌های کشورهای منطقه از جمله هرات و استانبول و سلیمانیه نیز اثرگذار بوده و موضوعی که رییس کل بانک مرکزی در ارتباط با اثر مصوبه دولت برای آزادسازی واردات کالا به صورت ملوانی و مرزنشینان بر قیمت ارز اعلام کرده بود، اکنون قابل مشاهده است. زیرا با افزایش واردات کالا از مرزها، نرخ دلار در هرات و سلیمانیه نسبت به هفته‌های قبل افزایش یافته است. در هفته‌های قبل، در صرافی‌های منطقه از جمله هرات و سلیمانیه نرخ دلار معمولا کمتر از بازار تهران زیر 13 هزار تومان بود. اما چند روزی است که به بالای 13 هزار تومان رسیده و روز یک‌شنبه نیز نرخ دلار نقدی و فردایی در هرات و سلیمانیه و استانبول بین 13600 تا 13700 معامله شده که نشان‌دهنده رشد تقاضا در این کشورها به دلیل آزادسازی واردات کالا در مرزهای ایران است.
دلایل افزایش قیمت ارز هر چه باشد، بدون شک بر معیشت مردم تاثیر گزافی دارد لذا براین اساس، شایسته است که بانک مرکزی، دولت، ستاد هماهنگی اقتصادی و بقیه نهادهای نظارتی و متولی اقتصاد کلان کشور، برای کنترل نرخ ارز برنامه‌ریزی کنند و اجازه ندهند که تقاضا برای سفته بازی و دلالی بیش از این به بازار هجوم آورد. زیرا با نوسان بیشتر نرخ‌ها در بازار، تقاضا برای سفته بازی و دلالی نیز بیشتر شده و نقدینگی بیشتری هجوم خواهد آورد.
به خصوص از آنجا که در هفته‌های آینده حدود 240 هزار میلیارد تومان منابع اوراق گواهی سپرده ریالی 20 درصدی اسفند 96 سررسید خواهد شد، و احتمالا بخشی از این منابع جذب سپرده بلندمدت 15 درصدی نخواهد شد، لذا احتمال تبدیل آن به منابع دلالی و سفته بازی وجود دارد و می‌تواند بازار آخر سال یا شب عید را دچار نوسان کند.
