تدبیر سیاسی فرانسه: گفت‌وگو به جای باتوم
بهاره محبی|
دبیر گروه جهان|
نخست‌وزیر فرانسه روز دوشنبه با حضور در عمارت گراند پاله پاریس، نخستین نتایج گفت‌وگوی بزرگ ملی را اعلام کرد و از ضرورت کاهش هرچه سریع‌تر مالیات‌ها برای پاسخ به مطالبات مردم فرانسه سخن گفت. ادوارد فیلیپ با تأکید بر خشم شدید مردم نسبت به نظام مالیاتی گفت که از این پس کاهش مالیات‌ها به یک ضرورت ملی تبدیل خواهد شد. حال امانوئل ماکرون (رییس‌جمهوری فرانسه) باید تا 15 آوریل پیشنهادهای خود را در این باره اعلام کند. ماکرون در شرایطی از طرح اصلاح نظام مالیاتی عقب کشید که پیشتر تاکید کرده بود با قدرت این راه را ادامه خواهد داد. او حتی گفته بود که در صورت لزوم برای حفظ نظم در شهرها از ارتش استفاده خواهد کرد. سخنانی که با مخالفت گسترده سیاستمداران روبرو شد. مخالفان تاکید داشتند که برقراری نظم در کشور وظیفه پلیس است نه سربازانی که به تسلیحات اتوماتیک مسلح هستند. اعتراض‌ها از چپ و راست تا آنجا ادامه یافت که دولت با عقب‌نشینی ضمنی اعلام کرد سربازان را تنها برای حفظ امنیت مراکز حساس اعزام می‌کند.
استفاده از قوه قهریه برای خاموش کردن آتش اعتراض‌ها و برقراری نظم شاید در کوتاه‌مدت موثر باشد اما ابزاری نیست که کاربرد بلندمدت داشته باشد. دولت ماکرون هوشمندانه دریافت که ایستادن در برابر خواست عمومی نه تنها دولتش را به سرانجام مقصود (پیشبرد طرح اصلاح نظام مالیاتی) نخواهد رساند بلکه هزینه‌های گزاف اقتصادی و سیاسی به کشورش تحمیل خواهد کرد. به عنوان مثال، وزارت دارایی فرانسه اعلام کرده که اعتراض‌های یک سال گذشته فرانسه ـ که گاه رنگ شورش به خود می‌گیرد ـ بیش از 170میلیون یورو به اقتصاد این کشور ضرر زده است. در کنار آن، انتشار تصاویر درگیری‌های خشونت‌آمیز معترضان و پلیس در میانه آتش و دود، وجه سیاسی ماکرون را که از ابتدای ورودش به کاخ الیزه تلاش کرده تا خود را به عنوان یکی از رهبران تاثیرگذار جامعه جهانی معرفی کند، خدشه‌دار کرده است. از سوی دیگر حمایت برخی از کشورهای منطقه از جمله دولت راستگرای ایتالیا از جلیقه‌زردها، نه تنها تنش پاریس ـ رم را تشدید کرده بود بلکه، به نگرانی‌ها درباره پیوستن این جریان اعتراضی به سیاستمداران راست افراطی در فرانسه دامن زده بود.
با در نظر گرفتن این حقایق دولت فرانسه تلاش کرد تا با راه‌اندازی ابتکار «گفت‌وگوی بزرگ ملی» موقعیت خود را از تقابل با مردم به همراهی با آنان تغییر دهد. با توجه به اینکه اماوئل ماکرون را در فرانسه رییس‌جمهور ثروتمندان میخوانند، گویی دولت فرانسه به این امر واقف شد که تنها راه نشاندن آتش خشم معترضان، نه استفاده از باتوم و گاز اشک‌آور که فراهم کردن زمینه مشارکت آنان در بازی سیاست و تصمیم‌سازی است. بر همین اساس طرح گفت‌وگوی ملی با مشارکت حداقل یک‌ونیم فرانسوی اجرا شد و در نهایت نخست‌وزیر فرانسه دوشنبه ضمن پذیرفتن خواست عمومی مردم ـ یعنی کاهش هر چه سریع‌تر مالیات‌ها ـ گفت که مردم نیز در جریان این گفت‌وگوی ملی دریافته‌اند که بدون افزایش مالیات‌ها، تقوی خدمات عمومی نیز ممکن نیست.
دولت فرانسه با راه‌اندازی ابتکار گفت‌وگوی ملی یک هدف دیگر را هم دنبال کرد: منزوی کردن جریان تندرو در جنبش موسوم به جلیقه‌زردها. با اعلام این طرح تعداد معترضانی که هر شنبه به خیابان‌ها می‌آیند سیر نزولی پیدا کرده تا جایی که نشریه فرانسوی لیبراسیون که از حامیان معترضان به شمار می‌رود، نوشت که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد بیشتر فرانسوی‌ها با وجود حمایت از خواست معترضان، می‌خواهند داستان جلیقه‌زردها و «شنبه‌های آتش و دود» تمام شود. گرچه هنوز ماکرون پیشنهاد خود را برای اجرایی کردن کاهش سریع‌تر مالیات‌ها اعلام نکرده و با قطعیت نمی‌توان از نتیجه مذاکرات در هفته‌ها و ماه‌های آینده نوشت، اما یک چیز مشخص است و آن اینکه، دولت ماکرون توانست با تلاش برای همراه شدن با جریان میانه‌روی جلیقه‌زردها، آن دسته از معترضانی را که به خشونت متوسل شده و به چیزی کمتر از واژگونی دولت رضایت نمی‌دهند تا اندازه‌ای محدود کند. نظرسنجی‌ها هم از موفقیت ضمنی طرح دولت خبر داده و اعلام کردند میزان محبوبیت رییس‌جمهور که در اوج تظاهرات جلیقه‌زردها به‌شدت کاهش یافته بود با برگزاری گفت‌وگوی ملی افزایش یافته است.
