سیاست‌های مقابله با آثار لغو معافیت نفتی

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|

رییس کل بانک مرکزی در یادداشت اخیر خود به بیان چند نکته بعد از لغو معافیت‌های تحریم نفت ایران از جمله توهم برهم خوردن بازار ارز و ایجاد التهاب و صفر کردن صادرات نفت اشاره و تاکید کرد که نه تنها این توهم‌ها اجرایی نمی‌شود، بلکه باید با سیاست‌های اقتصادی مطلوب، رشد صادرات غیر نفتی، کاهش یارانه‌های پنهان و صرفه جویی در هزینه‌ها، این جنگ اقتصادی مدیریت شود.

به گزارش «تعادل»، این نکات نشان می‌دهد که بانک مرکزی و رییس کل آن، برنامه موثری برای مقابله با تحولات جدید و آثار آن دارند و نه تنها برای رفع نگرانی‌ها و اقدامات احتمالی برهم زنندگان بازار برنامه دارد و با نظارت و نرخ‌گذاری و عرضه مناسب ارز از طریق بانک‌ها و صرافی‌ها، از ایجاد رانت و سود در حاشیه بازار برای دلالان جلوگیری کرده و مانع از ایجاد التهاب می‌شود، بلکه علاوه بر اشراف بر وضعیت بازار و مقابله با التهاب بازار برای چندمین بازار، به سیاست کلان مقابله با جنگ اقتصادی نیز توجه دارد و اولویت‌های اساسی برای مقابله با افزایش نرخ‌ها و نوسانات در دستور کار قرار داده است.  همتی تاکید کرد: توهم برهم خوردن بازار ارز و ملتهب شدن آن، که مدام از آن صحبت می‌شد، با مدیریت بانک مرکزی و اشراف آن بر بازار ارز، برای چندمین بار رفع شده است.  این موضوع نشان می‌دهد که بانک مرکزی از مرداد سال 97 تاکنون، با مجموعه‌ای از سیاست‌های اجرایی، عملا ریشه‌های ایجاد التهاب را تضعیف کرده و نرخ دلار در محدوده 13 تا 14 هزار تومان روندی با ثبات را طی می‌ کند و همین موضوع باعث شده که سرمایه‌گذاران به جای بازار طلا و ارز، عملا مسیرهای دیگری مانند بورس و سهام را برای سودآوری انتخاب کنند. بانک مرکزی متناسب با اخبار و رویدادها و همچنین میزان رشد و کاهش عرضه و تقاضا در ماه‌های مختلف، اقدام به خرید و فروش ارز کرده و نرخ‌ها را به شکلی افزایش داده که بازار به سمت تعادل حرکت کند و نرخ آربیتراژ ارزی و نرخ سود بازار را به شکلی مدیریت کند که باعث التهاب و فاصله بین نرخ صرافی و بازار آزاد نشود و موجبات نوسان و التهاب بیشتر را فراهم نکند.

نگاهی به نرخ‌های بازار معاملات بازار آزاد و نقدی با نرخ سامانه سنا و نرخ صرافی‌ها و بانک‌ها نشان می‌دهد که نرخ ارز با روندی با ثبات و نزدیک به هم در بازار و بانک و صرافی افزایش و کاهش دارد و فاصله زیاد بین بازار و سنا و بانک، شکل نمی‌گیرد که باعث ایجاد نوسان و سود بالا و التهاب شود.  همتی همچنین با اشاره به اینکه صفر کردن صادرات نفت نیز توهم است افزود: ولی هر مقدار کاهش در صادرات نفت و معادل ریالی درآمد دولت، باید از طریق صرفه جویی و کاهش هزینه‌ها یا جبران آن از طریق سایر درآمدها و یارانه‌های پنهان به فوریت جبران شود. همچنین صادرات غیرنفتی باید بیش از گذشته تشویق شود. بانک مرکزی سیاست‌های ارزی خود را در راستای تشویق بیشتر صادرکنندگان به برگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد، تدوین خواهد کرد. وی ادامه داد: همان‌گونه که قبلا تاکید کردم امسال برای کشور سالی سرنوشت ساز است، لذا باید سیاست‌های اقتصادی و نحوه اداره کشور بر اساس اداره مطلوب این جنگ اقتصادی و کاهش فشار به مردم طراحی و به اجرا درآید. باید همه دولت را در نیل به موفقیت یاری کنند. رییس کل بانک مرکزی در نشست عصر سه شنبه با اقتصاددانان نیز با اشاره به اینکه بانک مرکزی تمهیدات لازم برای مقابله با عدم تمدید معافیت خرید نفت ایران را اندیشیده، ذخایر ارزی کشور را برای حفظ ثبات بازار ارز مناسب ارزیابی کرد. عبدالناصر همتی با اشاره به موفقیت بانک مرکزی در کنترل حجم نقدینگی از طریق تشدید نظارت بر اضافه برداشت بانک‌ها بر تداوم این روند تاکید کرد و همچنین ایجاد تبادل مستقیم بین واردکنندگان و صادرکنندگان در یک ماه گذشته را موجب افزایش حجم مبادلات در سامانه نیما دانست و بر عدم دخالت بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز در سامانه نیما تصریح کرد.

این نکات نشان می‌دهد که بانک مرکزی، چند سیاست اقتصادی مشخص و اجرایی را برای مقابله با کاهش درآمد نفت در دستور کار قرار داده و از جمله به صرفه جویی، شناسایی یارانه‌های پنهان و مدیریت آنها، رشد صادرات غیرنفتی برای افزایش درآمد ارزی کشور و جبران کاهش درآمد ارزی حاصل از نفت، اشاره دارد تا نه تنها موجبات افزایش درآمد ارزی و عرضه ارز و جبران کاهش درآمد نفت را فراهم کند، بلکه از سوی دیگر، به کاهش هزینه‌ها و یارانه‌ها نیز به عنوان راهکاری دیگر در جهت ایجاد تعادل در بازار و درآمد هزینه دولت توجه دارد تا از این طریق نیز فشار وارد شده بر مردم کاهش یابد.  در این زمینه، برخی کارشناسان نیز این نکته را مطرح ساخته‌اند که دولت در بودجه سال 98 که سال سخت اقتصاد ایران است، میزان وابستگی هزینه‌های جاری و حقوق کارکنان به نفت را کاهش داده و با اجرای سیاست‌های دیگر از جمله کاهش یارانه‌های پنهان و غیر ضروری می‌توان به جبران کاهش درآمد نفتی اقدام کرد.  موضوع مهم دیگر که در صورت اجرای آن می‌توان کاهش درآمد ریالی را جبران کرد، موضوع فروش ارز کالاهای اساسی به نرخ نیمایی است که به عقیده برخی کارشناسان حداقل در مورد بخشی از کالاها قابل اجراست و تامین دلار 4200 تومانی عملا باعث نشده که نرخ کالا در بازار کاهش یابد . در حالی که با کاهش سود مابه تفاوت نرخ دلار 4200 تومانی با دلار نیمایی و آزاد، می‌توان حضور دلالان در بازار کالاهایی مانند گوشت، مرغ و... را کاهش داد و با مأیوس شدن دلالان از سود بازار گوشت و مرغ، شرایط بهتری برای ایجاد تعادل، عرضه و تقاضا و تولید در بازار گوشت و سایر کالاها فراهم می‌شود.  براین اساس، بخشی از درآمد ریالی حاصل از کاهش درآمد نفت، می‌تواند با حذف سود بازار دلالی و عرضه ارز به نرخ نیمایی جبران شود و دولت به درآمد ریالی بهتری برای حمایت از مردم و مصرف‌کنندگان دسترسی خواهد داشت.  تعدادی از اقتصاددانان نیز در نشست با رییس کل بانک مرکزی موضوعاتی را مطرح کرده و از جمله بر تداوم اقدامات بانک مرکزی در چند ماه اخیر که باعث ثبات نرخ ارز شده، تاکید کرده و آن را موجب ثبات بیشتر اقتصاد کشور ارزیابی می‌کنند.  در هفتمین نشست دوره‌ای رییس کل بانک مرکزی با اقتصاددانان که عصر سه شنبه با محوریت موضوعاتی اعم از اجرای عملیات بازار باز، اصلاح نظام بانکی، نحوه کنترل نقدینگی و تورم و ثبات نرخ ارز برگزار شد، اقتصاد دانان به این نکته اشاره داشتند که این سیاست‌ها به مدیریت بهتر نقدینگی، کاهش هزینه بانک‌ها و نرخ سود تسهیلات بانکی، کاهش اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و... منجر خواهد شد.  اقتصاددانان حاضر در این نشست با تاکید بر اینکه دشمنان با استفاده از جنگ روانی قصد برهم زدن شرایط اقتصادی کشور را دارند، ضمن قدردانی از اقدامات بانک مرکزی به ویژه درخصوص حفظ تعادل بازار ارز، از تسلط این بانک به بازار ارز به عنوان عامل اصلی ثبات این بازار پس از دو مرحله تشدید تحریم‌های امریکا یاد کردند.

اقتصاددانان حاضر در نشست با اشاره به راه‌اندازی بازار متشکل ارزی و اقدام به عملیات بازار باز، این دو ابزار را موجب تقویت تسلط بانک مرکزی در حوزه پولی و ارزی دانسته و خواستار دقت در به‌کارگیری این ابزارها شدند.

ادغام بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح، حذف صفرها از پول ملی، اصلاح نظام بانکی و کیفیت پایه پولی از دیگر مباحث مطرح شده در این جلسه بود.

رییس کل بانک مرکزی: برهم خوردن بازار ارز و ملتهب شدن آن و صفر کردن صادرات نفت توهم است

رییس کل بانک مرکزی به بیان چند نکته بعد از لغو معافیت‌های تحریم نفت ایران اشاره کرد و افزود: توهم برهم خوردن بازار ارز و ملتهب شدن آن که مدام از آن صحبت می‌شد، با مدیریت بانک مرکزی و اشراف آن بر بازار ارز، برای چندمین بار رفع شده است.

به گزارش «تعادل»، همتی با تاکید بر این که، صفر کردن صادرات نفت نیز توهم است، افزود: ولی هر مقدار کاهش در صادرات نفت و معادل ریالی درآمد دولت، باید از طریق صرفه جویی و کاهش هزینه‌ها یا جبران آن از طریق سایر درآمدها و یارانه‌های پنهان به فوریت جبران شود.

همچنین صادرات غیرنفتی باید بیش از گذشته تشویق شود. بانک مرکزی سیاست‌های ارزی خود را در راستای تشویق بیشتر صادرکنندگان به برگرداندن ارز خود به چرخه اقتصاد، تدوین خواهد کرد.

وی افزود: همان‌گونه که قبلا تاکید کردم امسال برای کشور سالی سرنوشت ساز است، لذا باید سیاست‌های اقتصادی و نحوه اداره کشور بر اساس اداره مطلوب این جنگ اقتصادی و کاهش فشار به مردم طراحی و به اجرا درآید. باید همه دولت را در نیل به موفقیت یاری کنند.