بازار ترس و طمع
گروه بورس| هادی سلگی|
بازار سهام شروع هفته پرنوسانی را تجربه کرد، بطوری که روز یکشنبه نزدیک به 3 درصد شاخص افت کرد، شنبه هم با اینکه شاخص هم وزن مثبت بود، اما رخسار سرخ رنگ شاخص کل نشانی از سرآغازی بیمناک می‌داد. از نقطه‌ای فرازتر می‌توان مشاهده کرد بعد از رشدهای پیاپی امسال، دهه دوم اردیبهشت روندی معکوس در معاملات سهام شکل گرفت. فعالان و کارشناسان بازار درباره عوامل این اتفاق نظرهای متفاوتی دارند. در حالی که یکی از این کارشناسان در گفت‌وگو با «تعادل» علت اصلی را فضای متلاطم سیاسی عنوان می‌کند، صاحب نظر دیگری از سازوکاری با عنوان ترس و طمع یاد می‌کند که کنترل بازار را به بازی گرفته است.
فرصتی برای سرمایه‌گذاری
به گزارش «تعادل» کارشناسان در تشریح افت شاخص بازار سهام به عوامل مختلفی اشاره می‌کنند. در این خصوص حسین مقدم، معاون سابق شرکت بورس تهران هرچند گفت که بازار را مدت‌هاست پیگیری نمی‌کند و چند وقتی است بطور کامل از بازار خارج شده، اما تنها به این نکته اشاره کرد که ریزش بازار به مجامع نمی‌تواند ارتباطی داشته باشد چون فاصله برگزاری آنها به قدری نیست که بازار عکس‌العمل نشان دهد.
مهدی طحانی، دیگر کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با «تعادل» تحلیلی در زمینه عوامل ریزش بازار ارایه کرد. وی ابتدا با اشاره به اینکه بازار طی 10 روز گذشته بطور تقریبی 20 هزار واحد کاهش پیدا کرده و از 225 هزار به 205 هزار واحد رسیده است، افزود: علت اصلی این ریزش‌ها به مسائل سیاسی برمی‌گردد، خصوصا سال 1398 سال بسیار حساسی است و ما می‌دانیم که حتما تلاطمات سیاسی و اظهارنظر مقامات باعث می‌شود که سایه‌اش روی اقتصاد بیفتد و بطور اخص بحث‌هایی که طی این مدت در عرصه سیاسی خودنمایی کرد موضوع افزودن تحریم فلزات به لیست تحریم‌های یکجانبه و همچنین حرکت ناوهای امریکایی در خلیج فارس بود. همه این گمانه‌ها موجب شد که بازار سرمایه در واکنش به آنها حرکت اصلاحی خود را شروع کند. هرچند که بر این باورم اخبار یادشده تنها بهانه‌ای برای اصلاح بازار بود. چون این بازار در موقعیتی قرار داشت که نیازمند مقداری استراحت و اصلاح بود تا اینکه دوباره به مسیر رشد برگردد.
وی افزود: اما با این حال به نظر می‌رسد که شاخص کمتر از 197 هزار واحد نخواهد رفت چراکه نزدیک به فصل مجامع هستیم و تقسیم سود خوبی از سوی شرکت‌های بورسی صورت خواهد گرفت و معاملات خوبی در بورس کالا در حال انجام است، شاید اقداماتی مانند تشکیل زودتر از موعد بازار متشکل ارزی بتواند تا حدود زیادی در شفافیت نرخ برابری ارز با ریال و نرخ برابری فروش شرکت‌ها کمک کند؛ چه برای شرکت‌های پتروشیمی و چه در شرکت‌های فلزی می‌تواند کمک کند بازی چندنرخی بودن ارز در اقتصاد به اتمام برسد.
طحانی گفت: بنابراین به نظر من در حال حاضر مجموع عوامل فقط یک فرصت برای فعالان بازار ایجاد کرده تا بتوانند از نمادهایی که سود تقسیمی مناسب هستند یا شرکت‌ها و هولدینگ‌های سرمایه‌گذاری که دارای زیرمجموعه‌های خوب و باتراز مثبت بالا، خرید کنند.
وی درباره تاثیرات مجامع بر روی شاخص‌های بازار سرمایه هم اظهار کرد: هنوز مجمع شرکت‌ها به صورت جدی شروع نشده است و به جز یکی دوتا شرکت پتروشیمی تاکنون شرکت بزرگی مجمع برگزار نکرده است. اما بطور کل می‌توان گفت مجامع بر روی شاخص تاثیرگذارند، اما باید این را در نظر داشته باشیم که خود مدیران شرکت‌ها در حال حاضر سرگردانند، زیرا وقتی شرایط سیاسی متلاطم می‌شود کسی نمی‌توان پیش‌بینی کند که اوضاع به کدام سو پیش خواهد رفت. لذا خود مدیران نمی‌توانند در مجامع اظهارنظر دقیق کنند یا اینکه نمی‌توانند استراتژی خود را در مورد تولید و فروش شرکتشان لو دهند.
همه می‌دانیم در شرایط خاصی قرار داریم و به همین دلیل شاید شرکت‌ها صلاح را در این بدانند که تکنیک‌های خاص خود را برای فروش محصولات خیلی به صورت شفاف بیان نکنند. این کارشناس بازار سرمایه در خصوص شرایط ترس و نگرانی در میان برخی فعالان بازار و ارتباط آن با ریزش شاخص هم گفت: کسانی که پول درشت دارند و بر روی منفی کردن شاخص تاثیرگذار بوده‌اند، قطعا افراد با تجربه‌ای هستند، اما آنهایی که ترس در دلشان می‌افتد بدین معنی است که تجربه کافی در بازار نداشتند و کسانی هم که ترس دارند پول بزرگی در بازار ندارند، لذا بنده با این گزاره موافق نیستم چون ترس معنا ندارد و بازار تنها یک نوسان معمولی و مقطعی را تجربه کرد و قرار نیست همیشه بازار با رشدهای 5 درصدی متداوم روبه‌رو شود. اما با این حال هر زمانی که دوباره خبرهای مثبت از فضای سیاسی به گوش برسد دوباره ما در عرصه بازار حرکت صعودی شاخص‌ها را خواهیم دید.
وی تاکید کرد: از همین رو امسال باید خود را با نوسان‌های اینچنینی و شدید چه در وجه مثبت و چه در بعد منفی آماده کنیم.
این فعال بازار سرمایه همچنین درباره شرایط بازار در هفته جاری گفت: ما متاسفانه جدا از مسائل سیاسی با یکسری کم‌کاری و لختی‌ها در بدنه تصمیم‌گیری کشور (چه در بخش دولت و چه در بخش غیر‌دولتی) مواجه هستیم؛ اگر این بازار متشکل ارزی زودتر راه‌اندازی شود، تکلیف مردم با نرخ ارز روشن می‌شود و بازار شفافی در حوزه ارز شکل می‌گیرد که قطعا تاثیرات آن را بر روی سهام خواهیم دید. قیمت کالاهای جهانی هم رویه منفی ندارد و در بحث سیاسی هم باید بپذیریم در سال 98 همچنان وجود دارد و بازار هم این موضوع را هضم خواهد کرد، لذا اعتقاد دارم که بازار از همین فردا رویکرد مثبتی خواهد داشت.
سیگنال‌های مبهم ارز در بورس
با این وجود در مقابل کارشناسان دیگری وجود دارند که اعتقاد دارند شرایط حاضر بازار متاثر از ترس و نگرانی عده‌ای تازه کار اما تاثیرگذار در شاخص‌ها است.
امین داور، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت پارت ابتدا با اشاره به اینکه این روزها شرایط ویژه‌ای در بازارهای مالی، چه بازار ارز و طلا و چه بازار سهام شاهد هستیم، گفت: امسال دولت با کسری بودجه مواجه است و اینکه کسری مذکور با چه شیوه‌ای قرار است، جبران شود، مساله‌ای است که می‌تواند اثرات متفاوتی در اقتصاد داشته باشد. مثلا اگر از بدترین روش که همان استقراض از بانک مرکزی است، استفاده کند، (البته در این باره زود است قضاوت کنیم) موجب تورم خواهدشد، یا اینکه منابع ارزی دولت تحت فشار است، لذا عرضه ارز در بازار کاهش و به تبع آن قیمت ارز افزایش خواهد یافت. اما اتفاقی که در عمل می‌افتد این است که مردم همیشه گرفتار بیم و امید یا بطور دقیق‌تر ترس و طمع هستند. بطور مثال فرض کنیم که بازار شروع به رشد می‌کند و به دنبال آن عده‌ای با لحاظ اینکه ارز 10 درصد رشد کرده است، فکر می‌کنند حتما در هفته‌های بعدی هم 10 درصد دیگر رشد خواهد کرد. از همین رو به بازار رجوع و ارز خریداری می‌کنند. سپس بازار بعد از چندوقت روند افزایشی، رشد آن متوقف می‌شود، اینها سریع دچار ترس می‌شوند همه امیدهایشان بر باد می‌رود . همینطور در بازار سهام می‌توان این مثال را زد. در این بازار می‌بینیم که مدت‌ها حرکت ندارد، بعد وقتی که ارقام شاخص شروع به رشد می‌کند، یکدفعه با هجوم خریداران به این بازار مواجه می‌شویم. خود این حرکت رشد بازار را تسریع می‌کند اما به محض اینکه ادامه این رشد اندکی متوقف می‌شود، همین پولهایی که با عجله دنبال ورود بودند، به دلیل نگرانی و ترس شدیدی که در دل آنها می‌افتد، در پی خروج از بازار می‌روند. این هم باعث دگرگونی شاخص‌ها در بازار می‌شود.
وی در پایان گفت: بنابراین باید توصیه کنم که فعالان بازار باید این ترس و طمع را کنترل کنند و بر اساس واقعیات بازار نه هیجانات تصمیم بگیرند.
