تبدیل باغ‌ها به باغ‌های مصنوعی
عباس ریاضت
کارشناس ارشد برنامه‌ریزی شهری
همانطور که می‌دانیم شورای اسلامی شهر تهران در دوره پنجم از همان آغاز فعالیت خود اعلام کرد که بر حفظ باغ‌ها و فضای سبز پایتخت و نیز لغو مصوبه برج -باغ‌ها جدیت و تاکید دارد و به همین دلیل مصوبه برج-باغ‌ها در تاریخ 22 اسفند سال 96 لغو و حدود دو ماه بعد در اوایل سال ۹۷ ابلاغ شد. هم‌اکنون نیز کلیات مصوبه خانه- باغ‌ها و برخی بندهای آن در شورای اسلامی شهر تصویب شده و بررسی دیگر مفاد آن نیز ادامه دارد.
در اینجا لازم است شورای محترم و کمیسیون‌های تخصصی به چند نکته توجه ویژه داشته باشند. یکی از مهم‌ترین این نکات توجه به پیوستگی این باغات و تعریفی درست از باغ است. باید توجه داشته باشیم که باغ‌ها زمانی می‌توانند به عنوان ریه‌های تنفسی و منبع تولید اکسیژن تنظیم دمای شهر محسوب شوند که حجم انبوهی از درختان در کنار هم باشند و شرایط به گونه‌ای باشد که این درختان در مسیر گلباد‌های ورودی به شهر مستقر شده باشند. از آنجایی که اکثر گلباد‌های تهران از سمت غرب به تهران وارد می‌شوند، نقش باغ‌های کن و فرحزاد و شهرزیبا بسیار مهم است. این باغ‌ها اکثرا با درخت‌های توت پوشیده شده‌اند و فضای بسیار زیبا و هوای بسیار مطلوبی را برای شهروندان فراهم کرده‌اند به گونه‌ای که اختلاف دمای هوا در این قسمت از شهر با سایر نقاط شهر کاملا احساس می‌شود و خنک‌تر از سایر نقاط شهر هستند و این فقط به دلیل تراکم بالای درختان و پیوستگی این باغات است که باعث می‌شود جزایر حرارتی کمتری را در غرب تهران شاهد باشیم. ضمن اینکه از نظر سیمای شهری نیز شاهد به وجود آمدن محلاتی زیبا و کوچه‌هایی با درختان کهن دارای سایه‌اندازی مناسب برای عابران پیاده و در نتیجه بالا رفتن حس تعلق به مکان برای ساکنان این محلات هستیم.
متاسفانه تعریفی که مدیریت شهری در حال حاضر از باغات دارد این است که به چند ده درخت در یک خانه قدیمی باغ گفته می‌شود و بر همین اساس تصور این است که می‌توان در میان باغ‌های به هم پیوسته نیز با تراکم کم مجوز ساخت داد تا مالک تشویق به نگهداری از باغ شود و درختان آن را خشک نکند. حال آنکه این تصمیم باعث تکه تکه شدن باغ‌ها و بر هم خوردن پیوستگی آنها می‌شود و در این صورت دیگر آن تاثیر لازم از نظر زیست محیطی را نخواهد داشت، بنابراین لازم است برای باغ‌های متراکم و به هم پیوسته قوانین خاص خود را وضع و اجرا کنند و تا جای ممکن از ساخت و ساز در این باغ‌ها پرهیز نمایند و سیاست‌های تشویقی و حقابه‌های رایگان را برای آنها در نظر بگیرند تا مانع از بین رفتن ریه‌های تنفسی شهر شوند.
اگر حتی ما برای ۱۵ درصد از باغ مجوز ساخت صادر کنیم، با حمل و نقل مصالح و نخاله‌ها باعث از بین رفتن سایر درختان باغ خواهیم شد زیرا آن ۱۵ درصد نیاز به راه و مسیر عبور ماشین برای ساکنان دارد و ایجاد مسیر‌در باغ باعث از بین رفتن تدریجی درختان اصیل باغ و جایگزین شدن آنها با درختان تزیینی خواهد شد. به همین دلیل نتیجه مصوبه جدید خانه- باغ، تبدیل باغ‌های طبیعی به باغ‌های مصنوعی و تزیینی خواهد بود و کارایی باغ و نقش آن در تنفس شهر از بین خواهد رفت.
همچنین بسیاری از باغات هم‌اکنون دارای مرز مشخص و تفکیک توسط فنس و دیوار نیستند و این باعث شده است که یکنواختی و پیوستگی و تراکم خود را حفظ کنند در صورتی که حتی اگر مجوز ساخت یک متر هم به مالکان داده شود، به تدریج باغات توسط فنس یا دیوار یا جاده از یکدیگر تفکیک می‌شوند و هر مالک یک دیوار به دور ملک خود می‌کشد که این هم باعث بر هم خوردن پیوستگی باغات می‌شود و به تدریج پهنه‌های سبز طبیعی تبدیل به چند پارسل سبز تفکیک شده می‌شوند که هیچ سودی برای شهر و شهروندان ندارند.ما نباید باغ را به باغچه تبدیل کنیم بلکه باید با استفاده از اعتباراتی که از مردم برای طرح ترافیک و ... دریافت می‌کنیم، برای ساماندهی باغ‌ها و حمایت و تشویق مالکان خرج کنیم.
یکی از بحث‌هایی که در شورا مطرح است بحث میزان تراکم و میزان سطح اشغال برای ساخت و ساز در باغ‌ها است در صورتی که اصل ساخت و ساز در باغ اشتباه است و به جای دادن تراکم تشویقی به مالک باید ما به ازای آن زمین‌هایی را درجایی دیگر از شهر در اختیار مالک قرار دهند ومالکیت باغ به بخش عمومی واگذار شود و اگر باغ به صورت باغ میوه بود، به اشخاص حقیقی اجاره داده شود تا از آن نگهداری و محصول آن برداشت شود و اگر باغ میوه نبود با استفاده از درآمد‌های حاصل از طرح ترافیک و جرایم آلاینده‌های هوا، برای حفظ و نگهداری آن اقدام شود. این پیشنهاد و سایر پیشنهاد‌های موضعی می‌تواند جایگزین سیاست دیرینه و اشتباه تراکم فروشی و تخریب باغ‌ها شود. در ضمن پیشنهاد می‌کنم اعضای شورای شهر و کمیته‌های تخصصی از باغ‌های غرب تهران مانند باغات قسمت غربی شهر زیبا ورودی بوستان جوانمردان و باغات کن بازدید داشته باشند و شخصا فضای باطراوت آنجا را تجربه کنند تا به امید خدا منجر به اخذ تصمیمات درستی در این رابطه شود.
