۱۳۰۰کیلومتر حریم تهران؛ منطقه‌ای پر از تعارض
گروه راه و شهرسازی|
طی سال‌های اخیر حاشیه شهر تهران جمعیت زیادی را به خود جذب کرده است و همزمان با رشد تهران روستاها و شهرهای کوچک اطراف این کلان‌شهر نیز رشد کرده‌اند و این امر سبب بروز مشکلات بسیاری برای تهران شده است.مسوولان شهری نیز معتقدند باید با انجام برنامه‌ریزی و ایجاد انگیزه مانع مهاجرت افراد از شهر و روستاها به حاشیه‌های کلان‌شهرها و پایتخت شد. در سال‌های اخیر اداره کل حریم شهر تهران سیاست‌های خود را در دو قالب صیانت و حفاظت از حریم و نیز اجرای پروژه‌هایی برای نگه داشت حریم و ساماندهی نقاط آسیب‌پذیر تنظیم کرده است. پیش‌تر حمید اسدبیگی، معاون مدیرکل وقت اداره کل حریم شهر تهران در گفت‌وگو با «تعادل» گفته بود: «در بخش صیانت و حفاظت از جدیدترین روش‌هایی که در دنیا به کار گرفته می‌شود، استفاده می‌کنیم. برای مثال با تطبیق تصاویر ماهواره‌ای به صورت سالانه یا
6 ماه یک بار گزارش کلی اتفاقاتی که در حریم می‌افتد را نسبت به دوره قبلی مورد بررسی قرار می‌دهیم تا متوجه شویم ساخت و سازها براساس چه مجوزی انجام شده است. موارد غیرقانونی به راحتی شناسایی شده و پرونده آنها برای صدور رای به مراجع قضایی ارسال می‌شود.»همچنین تقویت نیروهای حریم‌بان از دیگر اقدام‌های شهرداری در حفاظت از حریم پایتخت به شمار می‌رود.
روز گذشته همایشی با حضور مسوولان شهری با عنوان «حریم» برگزارشد. عبدالرضا گلپایگانی معاون شهرسازی شهرداری تهران دراین همایش پیشنهاد داد تا کارگروهی با مشارکت شهرداران مناطقی که حریم دارند، تشکیل شود. گلپایگانی با بیان اینکه در معاونت شهرسازی و معماری در وهله اول تلاش کردیم حساسیت درباره موضوع حریم را بالا ببریم، گفت: تداوم تعارضات و تقابلات بین شهرداری تهران و شهرهای پیرامون سم مهلکی است که از جنبه‌های اجتماعی اقتصادی و زیست محیطی برای این بخش از پیکره زیست محیطی سرزمین ما خطرناک است و باید اقدامی جدی صورت بگیرد. پیشنهاد می‌کنم مشابه مدلی که در نهاد راهبری و پایش طرح تفصیلی شهر تهران پیش بردیم و احیا کردیم، در کنار سایر نهادها در یک مقیاس کوچک‌تر نهادی ایجاد کنیم تا این نهاد با همکاری وزارت کشور، وزارت راه و شهرسازی، شورای شهر و شهرداری تهران ذیل کمیسیون تهران و کلان‌شهرها یا به موازات آن اقدامات نرم افزاری برای رفتن به سمت یک مدیریت هماهنگ انجام بدهد.این نهاد نوعی مدیریت هماهنگ و نه لزوماً یکپارچه در مجموعه شهری به هم پیوسته و با سرنوشت واحد ایجاد می‌کند چرا که سرنوشت کشور به سرنوشت مدیریت این مجموعه گره خورده است.
معاون شهرسازی و معماری شهر تهران همچنین از مهندس شکری سرپرست اداره کل حریم خواست کارگروهی با مشارکت شهرداران مناطقی که حریم دارند، ایجاد کند تا به صورت مرتب در این زمینه تبادل نظر و تجربه داشته باشند.
مجتبی شکری، سرپرست اداره کل حریم تهران نیز با اشاره به اینکه در بحث حریم تهران الزاماتی وجود دارد که باید به تمام آنها رسیدگی و جوانب آن سنجیده شود، تصریح کرد: سال‌ها است در خصوص حریم تهران جوانب سنجیده شده و اقدامات لازم صورت گرفته است و توانستیم برنامه‌های خود را طی زمانبندی مشخص پیش ببریم. حریم تهران ۱۳۲۷ کیلومتر مربع است و ۱۱ منطقه شهرداری و ۲۸ ناحیه را درگیر مسائل جانبی خود کرده است تا بتواند با بررسی و انجام کارهای مطالعاتی از سرریز جمعیت به داخل شهرها جلوگیری کند.در سال‌های گذشته حدود ۳۰ روستا از حریم تهران عبور کرده و به تهران منتقل شده است و باید بگوییم در بحث حفظ حریم تهران، مدیریت‌های شهری گذشته به خوبی عمل نکرده‌اند.
او با بیان اینکه اکنون شاهد انقباض جمعیت در مناطق جنوبی و غرب تهران هستیم، بطوری که جایی برای نفس کشیدن نیست، عنوان کرد: یکی دیگر از چالش‌های موجود در بخش حریم پایتخت وجود موانع حقیقی و حقوقی پیش پای برخی از مدیران مناطق است که این امکان را نمی‌دهد در بحث حفظ حریم تهران با تمام ظرفیت و با ۱۰۰ درصد امکانات اقدام کنند. حریم تهران چیزی نزدیک به دو برابر عرصه کل شهر تهران است و ما وظیفه داریم که از حریم ۱۳۰۰ کیلومتری پایتخت صیانت کنیم .اگر در این راستا برنامه‌ای نداشته باشیم، پایتخت آسیب جدی خواهد دید.
سرپرست اداره کل حریم تهران با اشاره به دیداری که با شهردار تهران داشت، گفت: در جلسه همفکری و هم‌اندیشی که در خدمت حناچی بودیم، تأکید شهردار تهران بر این موضوع بود که دیگر در حریم تهران هیچگونه ساخت و ساز و تراکمی نداشته باشیم و اگر قرار است ساخت و‌سازی در حریم تهران اتفاق بیفتد، این ساخت و ساز فقط از روی الزام باشد.
شکری ادامه داد: حریم تهران با فرمانداری ری، پردیس، شهر قدس و کن در ارتباط است و حریم مثل بخشی از زندگی است و باید گفت، حریم یعنی جوانی، زندگی و اگر ما آن را بفروشیم و از بین ببریم، بطور حتم پشیمان خواهیم شد.بنابراین همکاری جدی و تنگاتنگی با همه دوستان خود در همه مناطق درگیر حریم پایتخت داریم تا بتوانیم بحث بایدها و نبایدهای حریم را پیش ببریم و به اهداف خود برسیم .در این راستا جلساتی نزدیک به ۵۰ ساعت با کارشناسان شهرسازی برگزار کردیم و توانستیم مشکلات و چالش‌های پیش رو را شناسایی و برای رفع آنها برنامه‌ریزی کنیم.
قوانین اجرایی مدیریت حریم بازنگری شود
همچنین در این همایش نوذر پور، شهردار منطقه ۲۲ گفت: ما تاکنون بیشتر درباره نبایدهای حریم صحبت کرده‌ایم و باید این رویکرد را تغییر داده و بر بایدهای حریم متمرکز شویم.در چندین محور باید در اداره و برنامه‌های حریم شهر تهران تغییر ایجاد شود و تهیه سند آسیب‌شناسی حریم شهر تهران یکی از اولویت‌های این تغییرات است که این موضوع جهت افزایش مشارکت شهروندان با اهالی روستاهای حریم، واجب است.مناطق دارای حریم باید با دهیاری‌های روستاهای حریم خود در راستای ماموریت‌های اجرایی هماهنگ باشند و بدین جهت شورای هماهنگی عمران و خدمات شهری و روستایی در منطقه ۲۲ در راستای هماهنگی با دهیاری‌های روستاهای حریم، ایجاد شده است و در احصاء و حل مشکلات فی‌ما‌بین برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری می‌کنند.
شهردار منطقه ۲۲ با بیان اینکه مغایرت مساحتی که بین شورای شهرسازی و معماری و سایر سازمان‌ها وجود دارد باید به یک رقم ثابت برسد، گفت: در غیر این صورت در آینده درباره حریم تهران با مشکلات اساسی روبرو خواهیم بود.
نوذر پور با بیان اینکه برای محدوده حریم شهر تهران باید طرح و برنامه داشته باشیم، افزود: بالغ بر
۵۰۰ بنا در حریم منطقه ۲۲ بدون مجوز احداث شده و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده تمام آنها برای تعیین تکلیف به کمیسیون ماده ۱۰۰ ارسال شده‌‌اند. قوانین اجرایی مدیریت حریم باید بازنگری شود و شرح وظایف ادارات حریم مناطق نیز بازنگری شود و مناطق در مسائل خدمات شهری، حمل و نقل، پسماند و... حریم ورود پیدا کنند.
۸۰ درصد درآمد حریم در کجا هزینه می‌شود؟
زهرا نژاد بهرام، عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز گفت: اقتصادی شدن حاشیه حریم یکی از دلایل مهمی است که باعث شده ما سال‌ها درگیر مساله حریم تهران باشیم. فکر می‌کنم می‌توانیم به مساله حریم از منظر تعاملی نگاه کنیم چرا که شبکه ارتباطی به وجود آمده بین تهران و شهرهای پیرامونی علاوه بر تأمین نیازهای خود می‌تواند بخشی از نیازهای شهر تهران را تأمین کند، بنابراین همین الگو می‌تواند در حفظ حریم موثر باشد.
رییس کمیته معماری و شهرسازی شورای شهر تهران با بیان اینکه این شبکه ارتباطی قادر است علاوه بر نیازهای اقتصادی و اجتماعی نیازهای فرهنگی و اوقات فراغت را پوشش بدهد، گفت: لازم نیست در موضوع حریم به شهرهای پیرامونی احساس تحکم القا کنیم و آنها را به تقابل وادار کنیم، زیرا در حال حاضر۱۳۰۰ کیلومتر حریم تهران به منطقه‌ای پر از تعارض تبدیل شده است. تبصره‌ای داریم مبنی بر اینکه ۸۰ درصد درآمد تولید شده در حریم باید صرف توسعه حریم بشود.بنابراین با الگوی پیشنهادی می‌توانیم جهت پیوستگی در تعامل مشترک بین تهران و شهرهای پیرامونی برای حفظ حریم اقدام کنیم . محمد سالاری رییس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر تهران یکی دیگر از سخنرانان این همایش گفت: اگر مساله حوزه کلان نظامات تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی حریم تهران حل نشود و مجموعه حاکمیت به یک تصمیم مشترک و مبتنی بر پیوست‌های مطالعاتی و آسیب‌شناسی نرسند، فضای پیش رو نگران‌کننده خواهد بود.مجموعه سرزمینی ظرفیت محدودی دارد، اما سند آمایش سرزمینی منجر به چنین انباشت جمعیتی در تهران شده است که هدف آن توزیع عادلانه ثروت و امکانات بوده اما محقق نشده و مردم را به سمت مناطق برخوردار کوچانده است.مطالعات نشان داده است مساله حریم تهران این است که اگر مشکل تفرق سیاسی و بخشی نگری را حل نکنیم، مساله حریم تهران حل نمی‌شود. او افزود: تا زمانی که نتوانیم مشکلات را به دغدغه عموم تبدیل کنیم، نمی‌توانیم آن را حل کنیم بنابراین باید به سمت مدیریت هماهنگ شهری حرکت کنیم و این به معنی دادن اختیار شهرهای اقماری به شهر تهران نیست گرچه کارنامه شهرداری تهران به دلیل وجود دید‌بان‌های شهری موفق‌تر بوده است.
