تعرض زباله به آب و خاک خوزستان

ریحانه جاویدی|

منطقه حفاظت شده «میشداغ» در استان خوزستان،‌ 10 سالی می‌شود که در بی‌خبری مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور از سوی شهرداری شهر بستان از توابع شهرستان دشت‌آزادگان، به محل دپوی زباله‌های شهری تبدیل شده است؛ زباله‌هایی که از شهرهای اطراف به میشداغ منتقل شده و خوزستان را هم به سرنوشت سه استان شمال کشور می‌کشاند تا آب و خاک منطقه آغشته به شیرابه زباله شود. معضل دپوی زباله هر روز در مناطق مختلف کشور به جای آنکه حل شود،‌ گسترش پیدا می‌کند، حالا به جز مازندران و گیلان که با گره کور ساماندهی زباله‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند،‌ حیات‌وحش و محیط‌زیست خوزستان هم گرفتار تعفن زباله شده است. مدت‌هاست آهوی شنی در  میشداغ رویت نشده و زباله‌ها آن‌ها را از زیستگاهشان فراری داده‌اند.‌ شیرابه زباله‌ها به عمق آب و خاک خوزستان نفوذ می‌کند تا یک داغ دیگر بر محیط‌زیست آسیب‌خورده و ضعیف این استان باقی بماند اما رسیدگی به این موضوع میان سازمان‌های مرتبط پاسکاری می‌شود، مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور با اعلام بی‌خبری از این موضوع معتقدند کوتاهی از مسوولان استان بوده و گزارشی از این تخلف به آن‌ها نرسیده و مسوولان استان هم کمبود بودجه برای حفاظت و نظارت و ناهماهنگی شهرداری را عامل بروز چنین وضعیتی می‌دانند به این ترتیب در حالی که ورود به مناطق حفاظت شده محیط‌زیستی با دشواری همراه و به نیاز به هماهنگی و مجوز دارد،‌ ماشین‌های حمل زباله به میشداغ وارد می‌شوند و امنیت و سلامت آن را زیر تلنبار زباله‌هایی که در این منطقه تخلیه می‌کنند،‌ از بین می‌برند.

    تهدید زباله برای آب و خاک

میشداغ هر روز زیر بار زباله‌ها دفن می‌شود چرا که شهرداری بستان منطقه امن حیات وحش را به عنوان سایت دفع زباله استفاده می‌کند. سید باقر موسوی،‌ فعال محیط‌زیست خوزستان درباره این موضوع به «تعادل» گفت:  حدود 10 سال است شهرداری بستان زباله های شهری که حاوی پسماندهای بهداشتی، پلاستیکی و...‌ در بهترین زیستگاه آهو که در محلی به‌نام «امریبی» است تخلیه می‌کند. این محل در منطقه حفاظت شده میشداغ قرار دارد. نتیجه این وضعیت سبب شده تا زباله های سبک با وزش کوچک‌ترین بادی به جای جای منطقه حفاظت شده جابه‌جا شوند و باعث به خطر افتادن حیات ده‌ها گونه ارزشمند جانوری و گیاهی منطقه شده است. مهم‌ترین گونه‌های جانوری این منطقه یعنی امریبی شامل آهو، پامسواکی کوچک، کگوی انگشت کوتاه ایرانی و بزمجه بیابانی به دلیل این اتفاق تهدید می‌شوند تا جایی که آهو بدلیل وجود این زباله ها مدت‌هاست هرگز در این محل دیده نشده است.

او افزود:‌ متأسفانه به‌دلیل وجود بافت ماسه‌ای و بالابودن سطح ایستابی سفره زیر‌زمینی منطقه، شیرابه زباله با سرعت بالایی به این سفره راه پیدا کرده و آن را شدیدا آلوده می‌کند. بیش از نود درصد این پسماندها شامل زباله‌های خشک و غیر آلی است زباله‌های تر یا همان پسماندهای آلی به‌دلیل هوای گرم و خشک حاکم بر منطقه سریع تجزیه می‌شوند. زباله‌های خطرناک از جمله پسماند‌های بیمارستانی هم به وفور دیده می‌شوند و منسوجات که از گروه زباله‌های خشک به حساب می‌آیند شامل پارچه های کهنه به دلیل گرمای زیاد در مدت کوتاهی متلاشی و به ذرات بسیار ریز تبدیل می‌شوند که یا در میان ذرات شن قرار می‌گیرند یا توسط باد به شکل ریزگرد در هوا پخش می‌شوند. نکته مهم و قابل توجه این است که شهرداری علاوه بر اینکه باید از انباشت و تخلیه زباله در این منطقه دست بردارد بلکه برای جمع آوری آنها بطور دقیق باید اقدام کند.

    بی‌خبری مسوولان محیط‌زیست

اظهارات موسوی در حالی است که بعد از 10 سال،‌ مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور معتقدند نه از موضوع تخلیه زباله در میشداغ خبر دارند و نه برای ساماندهی به این وضعیت برنامه ریزی کرده‌اند. علی مریدی، مدیرکل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره این موضوع به «تعادل» گفت:‌ مسوولیت رسیدگی به موضوع پسماند به عهده من نیست، این موضوع باید ابتدا در استان پیگیری شود اما در زمینه رهاسازی زباله در طبیعت هر بار که محیط‌زیست به این موضوع ورود کرده است شهرداری‌های کمبود بودجه را مطرح کردند. در استان‌های شمال کشور هم این موضوع وجود دارد که همیشه بهانه شهرداری‌ها بی‌پولی است.

او افزود:‌ در زمینه میشداغ هم فعلا دفتر آب و خاک برنامه‌ای ندارد چرا که این موضوع باید اول از استان خوزستان پیگیری شود. من در جریان این اتفاق نیستم  اما اگر چنین اتفاقی رخ می‌دهد مدیرکل محیط‌زیست استان خوزستان باید به سازمان گزارش دهد تا ما هم بتوانیم از طریق وزارت کشور پیگیری کنیم. مسوولان استان باید پاسخگو باشند که چرا اجازه بروز چنین اتفاقی را داده‌اند در واقع رسیدگی به این موضوعات باید از پایین به بالا یعنی از استان پیگیری شود. پاسخ مریدی به پیگیری «تعادل» در حالی است که رضا اقتدار،‌ مدیرکل دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط‌زیست هم نسبت به رهاسازی زباله در منطقه حفاظت شده میشداغ اظهار بی‌اطلاعی کرد. اقتدار درباره این موضوع به «تعادل» گفت:‌ با توجه به اینکه در مناطق حفاظت شده محیط‌زیستی،  معمولا شهر و روستا وجود دارد اما به صورت محدود، بنابراین حمل زباله این مناطق باید توجیه اقتصادی داشته باشد. در مواردی دیده شده که محیط‌زیست مکانی را به صورت موقت برای روستاهای موجود در مناطق حفاظت شده به منظور دپوی زباله تعیین می‌کند تا بعد از مدتی که به حجم مشخصی رسید از منطقه خالی شود اما به شکل وسیع آن هم از طرف شهرداری را من اطلاع ندارم.

اوافزود:‌ با این وجود ما هیچ‌گونه مجوزی به شهرداری برای این کار ندادیم وحتما موضوع را پیگیری می‌کنیم. شهرداری هم قطعا نمی‌تواند موضوع را کتمان کند چرا‌که زباله‌های شهری از روستایی قابل شناسایی بوده و اگر چنین موضوعی رخ داده باشد، تخلف است.

با این وجود اظهار بی‌اطلاعی مسوولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور در حالی است که دهم تیر ماه امسال، رییس اداره حفاظت محیط زیست دشت آزادگان با اشاره به تخلیه زباله در حریم منطقه حفاظت شده میشداغ و حریم منطقه حفاظت شده هورالعظیم از پیگیری این مساله خبر داده بود. علیرضا ری‌شهری، درباره این موضوع به ایسنا گفت:  چند سالی می‌شود که شهرداری بستان زباله‌های این شهر را در حریم منطقه میشداغ تخلیه می‌کند. تخلیه زباله در این محدوده در حریم منطقه حفاظت شده میشداغ و حریم منطقه حفاظت شده هورالعظیم انجام می‌شود. تخلیه زباله در این منطقه، مشکل شیرآبه‌ها و معضلات زیاد زیست‌محیطی ایجاد کرده است. همچنین جلب سگ‌های ولگرد به سمت این منطقه حفاظت شده مشکل دیگری است. سگ‌های ولگرد در این منطقه که زیستگاه آهوان ایرانی است، در صورت مشاهده آهو، حمله می‌کنند و آن را از بین می‌برند.

او افزود:‌ با وجود اینکه زباله در حریم منطقه و نه در داخل منطقه تخلیه می‌شود اما باز هم این امر از نظر قانونی، تخلف محسوب می‌شود. ما پیگیری‌های لازم در این زمینه را انجام داده‌ایم و قول مساعد داده‌اند که سریع‌تر محل را پاکسازی کنند و دیگر تخلیه زباله در این محل انجام نشود.