دیوار کج بازار پایه

گروه بورس |محمدامین خدابخش|‌

تابستان به نیمه می‌رسد و روند معاملات سهام در بورس و فرابورس تهران که در ماه‌های اخیر به واسطه چشم اندار مثبت سرمایه‌گذاری روند صعودی پر قدرت را پشت سر گذاشته بود، با وجود مشخص شدن وضعیت عملکرد شرکت‌ها در فصل بهار، سمت و سویی منطقی‌تر به خود گرفت و با کاهش هیجانات مثبت و منفی مواجه شد. همین امر موجب شد تا اثرات خوشبینی به سودسازی مطلوب شرکت‌ها و تاثیر قیمت دلار 11 هزار تومانی بر صورت‌های مالی آنها که پیش‌تر خود را به صورت سیر صعودی ورود نقدینگی به بازار سهام نمایان ساخته بود، رفته رفته تعدیل شود. به همین دلیل بود که در روزهای اخیر، شاهد افت و خیز کم رمق نماگرهای بازار سرمایه بودیم؛ نوسانی که به کاهش نسبی ارزش معاملات نسبت به روزهای ابتدایی تیرماه انجامیده است. در واقع پیگیری نحوه معاملات در روزهای اخیر حاکی از آن است که نه‌تنها پس از یک دوره سوددهی مناسب در قیمت‌های سهام، نمادهای کوچک و بازار پایه‌ای‌ها با اصلاح قیمت مواجه شده‌اند و حالا رشدهای ثبت شده را با کاهش قیمت خنثی می‌کنند، بلکه نمادهای مستحکم‌تر بازار که با P/E پایین معامله می‌شوند نیز نتوانسته‌اند آنچنان که انتظار می‌رود مورد استقبال معامله گران قرار گیرد.

    بازار مغلوب تقاضای سفته‌بازانه

در همین باره یکی از کارشناسان بازار سرمایه در گفت‌وگو با «تعادل» دلیل این امر را ولع سهامداران نسبت به بیشینه کردن سود خود عنوان کرد و افزود: مسلما در شرایطی که بسیاری از نمادهای سنگین وزن بازار که دارای نسبت قیمت به درآمد مناسبی هستند، عدم استقبال بازار از آنها دلایل بنیادی ندارد.

این کارشناس درباره جهت‌گیری سرمایه‌گذاران گفت: در شرایطی که برخی سهم‌های کوچک بازار سهام با اندک سرمایه‌ای به راحتی صف خرید می‌شوند، نمی‌توان انتظار داشت که با کند شدن رشد قیمت در نمادهای مطرح بازار، سرمایه‌گذاران کم تجربه‌تر به سوی این نمادها تغییر جهت ندهند. این رویه مخصوصا در مورد نمادهایی که از شفافیت کمتری برخوردارند و با دامنه نوسان بالا معامله می‌شوند صادق‌تر است.

وی ادامه داد: با بررسی تاریخچه معاملات در سال‌های گذشته می‌توان دریافت که قیمت نمادها در بلندمدت به سمت ارزش بنیادی خود حرکت می‌کنند. بنابراین حتی اگر سرمایه‌گذاران با تجربه‌تر بازار نیز با ورود به جریان معاملات نمادهای ضعیف بازار به آن دامن بزنند نمی‌توان انتظار داشت که در این مسیر باقی بمانند و دیر یا زود به سهم‌های مستعد رشد باز خواهند گشت.

    آغاز موج سواری در خشکی زاینده‌رود

در ماه‌های گذشته شاهد آن بودیم که برخی نمادهای کوچک بازار که پیش‌تر از رشد خوبی برخوردار بودند و بعضا تمامی روزهای معاملاتی را در صف خرید و سقف نوسان 10 درصدی سپری می‌کردند، حالا با افت قیمت رو به رو شده‌اند. به نظر می‌رسد آنچه که سهامداران را به ورود پرهیجان و خروج سراسیمه از این نماد وا داشته است، نه تحلیل متقن بنیادی، بلکه بیشتر دید سوداگرانه به معاملات نمادهای کوچک‌تر است. از جمله نمادهایی که در ماه‌های اخیر رشد خوبی را تجربه کرده‌اند و حالا با افت قیمت مواجه شده‌اند می‌توان به «شپلی» و «شمواد» اشاره کرد. این دو نماد که از اواسط سال گذشته افزایشی چشمگیر را به ثبت رسانده‌اند، حالا در حالی راه رفته را باز می‌گردند که هر دو تاکنون بیش از 30 درصد از قیمت خود نسبت به سقف قیمت ثبت شده را از دست داده‌اند.

دلیل این امر را می‌توان در ضعف بنیادی این دو نماد جست‌وجو کرد. در حالی رشد قیمت در سهم‌های یاد شده توانستند به واسطه شایعات و اما و اگرهایی که پیرامون آینده فعالیت و افزایش سرمایه شرکت داغ شوند که حتی معلوم نیست مسائلی از این دست یا تداوم سودآوری آنها به ثبات برسد. برای مثال «شپلی» که پیشتر یک‌بار در سال 95 افزایش سرمایه داده، هم‌اکنون برای افزایش سرمایه مجدد پشت در‌های نظارت قضایی گیر کرده است. گفتنی است، افزایش سرمایه قبلی پلی‌اکریل ایران نیز همچون افزایش سرمایه‌ای که اکنون شرکت به دنبال آن است، از محل مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها انجام شده و به موجب آن سرمایه شرکت از

 49 میلیارد و 108 میلیون تومان به بیش از 357 میلیارد تومان (627 درصد) ‌افزایش یافته است. این شرکت که سال‌های متمادی زیان‌ده بوده، روز گذشته در حالی با قیمت 720 تومان معامله شده است که تا چندی پیش در شبکه‌های مجازی اهداف قیمتی عجیب و غریبی برای آن داده می‌شد. به دنبال بالا گرفتن همین شایعات بود که قیمت هر سهم «شپلی» از قیمت 39 تومان در مرداد ماه سال گذشته رشد کرد و به حوالی 900 تومان در اواسط تیرماه سال جاری رسید.

شرکت پلی اکریل ایران که پیش‌تر در بورس تهران معامله می‌شده در تاریخ 16 آذر 96 از فهرست نرخ‌های این بازار حذف و همچون تولید مواد اولیه الیاف مصنوعی (شمواد) که شرکت فرعی «شپلی» است، در تابلوی بازار پایه فرابورس درج شدند. همانطور که می‌دانیم عموما شرکت‌هایی به بازار پایه تبعید می‌شوند که به دلایلی چون زیاندهی و نبود آینده‌ای روشن، ضعف اطلاع‌رسانی و از دست دادن شرایط حضور و... صحت فعالیت آنها با مخاطره رو به رو شده بنابراین کیفیت لازم برای ادامه معاملات در بورس تهران را ندارند. «شپلی» که سال‌های متمادی است به صورت زیانده به فعالیت خود ادامه می‌دهد، در حالی این روزها بسیار بالاتر از انتظارات روی تابلوی معاملات بازار پایه ظاهر شده که از صورت‌های سود و زیان شرکت از سال 88 تاکنون حکایت از وضع نا مناسب شرکت دارند به‌طوری که در تمامی این سال‌ها پلی اکریل ایران تنها یک‌بار در سال 92 توانسته از محدوده زیان ‌خارج شود. تازه همان سود هم تنها دو تومان به ازای هر سهم بوده که در مقابل زیان‌های دو، سه رقمی ساخته شده در سال‌های بعد از ان به چشم نمی‌آید.

با نگاهی به روند درآمد زایی پلی اکریل ایران می‌توان دریافت که شرکت حداقل در 10 سال اخیر هیچگاه موقعیت مطلوبی نداشته است. این شرکت که برای تولید نخ پلی استر، الیاف اکریلیک و پلیمر برای تامین مواد اولیه (DMT) به شرکت فرعی خود اختیاج دارد، در حالی در بازار سهام اینچنین رشد کرده است که نشانه خاصی از بهبود عملکرد «شپلی» مشاهده نشده است. از طرفی هم افزایش سرمایه شرکت همچنان معطل مانده و هم کاهش زیان شرکت به حدی نبوده که تاکنون به کسب سود منجر شود. در واقع آنچه که در معاملات نماد این شرکت مشهود است، قمار سهامداران بر آینده نماد «شپلی» است. شوق افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها که یک سالی است به‌شدت سهامداران کوتاه‌مدتی بازار را فریفته سبب شده تا آنها توان مالی خود را روی سهامی بگذارند که نه جریان آتی درآمد آنچان امیدوار‌کننده‌ای دارد و نه در صورت افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی (به دلیل آنکه جریان نقدی برای شرکت ایجاد نمی‌کند) امیدی به‌رفع مشکلات سرمایه در گردش آن می‌رود. این دیدگاه زمانی بیشتر تقویت می‌شود که با تامل در شفاف‌سازی انجام شده در چهارم اسفند ماه 97، درمی‌یابیم که همین افزایش سرمایه هم تاکنون به سد مخالفت دستگاه قضایی خورده و زمان حتی تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت نیز تاکنون معین نشده است، چه رسد به کسب مجوز افزایش سرمایه آن.

    بی‌خبری «مدیرعامل» از همه‌چیز

در همین راستا خبرنگار «تعادل» طی انجام مصاحبه‌ای با مدیرعامل شرکت در خصوص سرنوشت افزایش سرمایه و دلایل رشد قیمت سهام را جویا شد که متاسفانه جواب روشنی دریافت نکرد. عباسعلی پورسیدی در پاسخ به دلایل رشد قیمت سهام شرکت گفت: «من آدم اقتصادی نیستم و نمی‌توانم در این زمینه اظهارنظر کنم و از آنجایی که حقوقی هستم (احتمالا اشاره به تحصیلات دانشگاهی) تا در زمینه‌ای اطلاع نداشته باشم اظهارنظر نمی‌کنم.» وی در خصوص دلیل «توقف ارزیابی دارایی‌ها به دستور مقام محترم قضایی» نیز اظهار بی‌اطلاعی کرد.  به نظر می‌رسد که اگرچه مسوولان از روند افزایش قیمت نماد خود در تابلوی بازار پایه خشنود شده‌اند اما حتی روی سامانه کدال هم دلیل خاصی برای رشد قیمت نماد خود متصور نیستند و در مواجه با سوال خبرنگاران نیز آنها را تنها به کدال ارجاع می‌دهند.

    ابهام «شمواد» کمتر از «شپلی» نیست

در طرف دیگر ماجرا وضعیت «شمواد» نیز بهتر از «شپلی» نیست. این شرکت در حالی ظرف 14 ماه اخیر با خوش‌بینی به انجام افزایش سرمایه از سوی خریداران از 90 تومان تا 10 هزار تومان افزایش یافته که همچون دیگر هم گروهی خود یعنی «شپلی» مهارت بالایی در زیان‌سازی دارد. رشد بیش از 110 درصدی این نماد در حالی در ماه‌های اخیر به بار نشسته است که در سال مالی گذشته «شمواد» 114 تومان به ازای هر سهم زیان ساخته است و در گزارش‌ 9 ماهه نیز اگرچه توانسته سود 27 ریالی بسازد، با این حال سود اندک محقق شده در گزارش 9 ماهه آن به حدی نیست که توجیه‌کننده قیمت 6 هزار و  365 تومانی آن در روز گذشته باشد.

این شرکت به تولید دی‌ام تی جامد، مذاب و دی اکتیل ترفتالات اشتغال دارد و میزان تولید آن در هر سه محصول نسبت به ظرفیت اسمی بسیار پایین‌تر است. در مبانی اظهارنظر مشروط حسابرس بر صورت‌های مالی شرکت آمده است که: « مانده مطالبات از شرکت پلی‌اکریل ایران (شپلی) در پایان سال (مالی) بالغ بر 591 میلیارد ریال بوده که حدود 68 درصد دارایی‌های جاری شرکت را تشکیل داده و از تناسب لازم با حجم فعالیت و فروش به آن شرکت برخوردار نیست. تداوم این شرایط در سنوات اخیر ضمن آنکه اشکالات بسیاری در تأمین سرمایه درگردش موردنیاز برای انجام فعالیت‌های شرکت به‌ویژه تأمین مواد اولیه ایجاد نموده، موجب شده که حصول اطمینان از صحت طبقه‌بندی این طلب به عنوان دارایی جاری و تعیین آثار تعدیلات احتمالی ناشی از نحوه جبران و حل و فصل و تسویه آن امکان‌پذیر نباشد.» شواهد حاکی از آن است که سهم 30 درصدی شرکت پلی اکریل ایران از مالکیت «شمواد» سبب شده تا این شرکت نیز تاوان ناتوانی «شپلی» در رفع مشکلاتش را بپردازد. دیگر سهامدار عمده در این نماد، شرکت خدمات بندری پلی اکریل ماهشهر است که مالکیت 18 درصد از سهام «شمواد» را داراست. گفتنی است شرکت یاد‌شده 16 درصد از سهام پلی‌اکریل ایران را نیز در اختیار دارد. سایر سهامداران این دو شرکت نیز تقریبا فقط در همین دو شرکت فرابورسی سهامدار هستند. البته توجه به این موضوع در «شمواد» نیز خالی از لطف نیست شخصی که 1.13 درصد از سهام شرکت را داراست نیز روز دوشنبه از نماد معاملاتی مورد بحث اندکی حمایت کرده است. حال مشخص نیست در شرایطی که بازار قیمت هر سهم «شمواد» را تا این حد افزایش داده است، آن‌هم به دلیل خوش‌بینی به افزایش سرمایه‌ای که به دلیل «عدم تحویل گزارش کارشناسان رسمی به دستور مقام محترم قضایی» معلق مانده، چرا باید به آینده‌ای امیدوار بود که حداقل روی کاغذ هم دلیلی برای خوش‌بینی به آن باقی نمانده است.