مانع دلاری در مسیر صدور خدمات مهندسی

گروه راه و شهرسازی|

درحالی که صدور خدمات ساختمانی به کشورهای دیگر طی سال‌های گذشته، سود خوبی را برای فعالان ساختمانی کشور به همراه داشته است، اما به گفته رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نوسان ارز، مانعی اساسی برای صدور خدمات ساختمانی به کشورهای همسایه شده است.

به گفته کارشناسان اقتصادی، مسکن و ساختمان قابلیت اختصاص سهم 30 درصدی از کل صادرات خدمات فنی و مهندسی کشور را دارد، اما عوامل مختلفی از جمله عدم همکاری بانک‌های خارجی با بانک‌های ایرانی برای پذیرش ضمانتنامه بانکی پس از اعمال تحریم‌ها، نوسانات نرخ ارز و ... عواملی است که حجم صادرات این نوع از خدمات را کاهش داده است.

اما ضرورت حل این موانع زمانی پررنگ‌تر می‌شود که بررسی نیاز حداقل 10 کشور به ساخت و ساز با کاربری‌های مختلف مسکونی و غیرمسکونی، نشان می‌دهد که در حال حاضر یک بازار 8 میلیارد دلاری برای «صدور خدمات فنی و مهندسی در بخش مسکن و ساختمان» در اختیار ایران قرار دارد که در صورت ورود شرکت‌ها به این بازار، میزان صادرات سالانه در این بخش طی 5 سال، 20 برابر می‌شود.

در این شرایط، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می‌گوید: در یکسال گذشته جذابیت‌های بالا در صنعت ساختمان موجب شده که تقاضای خارجی برای فناوری‌ها و کالاهای ایرانی در صنعت ساختمان افزایش داشته باشد، اما نوسانات قیمت ارز باعث عقب‌نشینی طرف خارجی از همکاری با صنعتگران ایرانی می‌شود.

   همکاری سخت شده است

محمد شکرچی زاده، در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید: ایران اکنون می‌تواند به تولید مسکن در کشورهایی که جنگ در آنها تمام شده است کمک کند اما شرایط برای این همکاری سخت شده است.

به گفته‌ شکرچی‌زاده اکنون صنعت ساختمان ایران ظرفیت بیش از یک میلیون تولید مسکن را به صورت سالانه (برای داخل) و همین میزان برای پروژه‌های خارجی دارد و هربار شرایط فراهم بوده این قابلیت را نشان داده است.

او ادامه می‌دهد: با این حال بخش خصوصی ایران و دولت عراق با وجود مذاکرات موفقیت آمیز نتوانستند قراردادی برای ساخت خانه منعقد کنند.

شکرچی‌زاده می‌افزاید: جلسات مفصلی با عراقی‌ها هم برگزار شد که اتفاقا موفق بود اما ممکن است تغییرات ارزی اجازه حضور شرکت‌های ایرانی را در دوران بازسازی در عراق ندهد.

رییس مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی درباره چرایی این موضوع می‌گوید: کاهش قیمت ارز در ایران در دو هفته اخیر مصرف‌کننده‌های عراقی را با افزایش ۲۰ درصدی قیمت محصولات ساختمانی مواجه ساخته است. به گفته او، در واقع اگر چه کاهش نرخ ارز برای داخل خوب است، اما از آنجایی که ارزش دینار عراق را نسبت به پول ایران کاهش می‌دهد موجب می‌شود مصالح و تجهیزات ساختمانی با قیمت‌های مورد پیش‌بینی شرکت‌های عراقی سازگاری نداشته باشد.

این مقام مسوول اظهار می‌کند: یعنی شرکت‌های عراقی با کاهش قیمت ارز در ایران با افزایش قیمت کالا نسبت به گذشته مواجه می‌شوند و ارزش پول آنها نسبت به قیمت قبلی دلار کمتر می‌شود و همین امر باعث عقب‌نشینی آنها از همکاری با بخش خصوصی ایران می‌شود.

به گفته شکرچی زاده، این عدم تعادل عرضه را به هم می‌ریزد و قراردادهای ایرانی با طرف خارجی را تهدید می‌کند.

او اضافه می‌کند: هم‌اکنون به جای اینکه کشورهای خارجی در ایران به دنبال بازاریابی محصولات خود باشند، به دنبال خرید محصولات ایرانی هستند اما نوسانات ارزی اجازه به ثمر نشستن این مذاکرات را نمی‌دهد.

شکرچی‌زاده اضافه می‌کند: در حالی که طرف عراقی برای یک متر مربع کاشی ایران یک عددی را پیش‌بینی کرده بود، اکنون باید ۲۰ درصد گرانتر خریداری کند، این در حالی است که پول ملی ترکیه در ثبات به سر می‌برد و می‌تواند عراقی‌ها را به سمت همکاری با این کشور متمایل کند.

رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی تاکید می‌کند: اگر می‌خواهیم در حوزه خدمات مهندسی روابط پایداری با کشورهای منطقه داشته باشیم باید از یکسری صندوق‌های اطمینان بخش استفاده کنیم که نوسانات را جبران کند. یعنی نوسانات داخلی دلار در ایران را به قراردادهای خارجی منعقد نکنیم.

   فراخوان انبوه‌سازان ایرانی

اما در حالی که رییس مرکزتحقیقات راه، مسکن و شهرسازی از کاهش استقبال عراقی‌ها برای همکاری در صنعت ساختمان ایران می‌گوید، چند روز پیش دبیرکل اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق گفت: نیاز عراق به 2 میلیون واحد مسکونی فرصت مناسبی برای حضور انبوه‌سازان ایرانی در این کشور همسایه است.

حمید حسینی افزود: درحالی مصالح ساختمانی صادراتی ایران در عراق مورد استقبال قرار گرفته که این کشور همسایه به ساخت 2 میلیون واحد مسکونی نیاز دارد که فرصت مناسبی برای حضور انبوه‌سازان ایرانی و افزایش همکاری‌ها وجود دارد.

او ادامه داد: 30 درصد از تمرکز عراق برای بازسازی مربوط به مسکن و ساختمان اختصاص داشته و پیش‌بینی می‌شود با استقبال شرکت‌های ایرانی، مشارکت انبوه‌سازان در پروژه‌های ساختمانی افزایش یابد، از سوی دیگر در بخش صدور خدمات فنی و مهندسی، ایران مزیت‌های نسبی و بالقوه‌ای دارد اما از جانبی هم پیمانکاران ایرانی با مشکل ضمانتنامه (ناشی از تحریم‌ها) مواجه هستند.

حسینی افزود: بر این اساس به شرکت‌های ایرانی پیشنهاد می‌شود با شرکت‌های عراقی فعالیت مشترک داشته و در مناقصه‌ها با پرچم عراق حضور یایند.

جذابیت بازارهای ایران برای خارجی‌ها

نوسانات نرخ ارز در ایران طی یک سال و نیم گذشته، افزایش 3 برابری قیمت کالاها و خدمات را به همراه داشته است و مشکلات اقتصادی بسیاری را برای مردم به همراه داشته است اما از سوی دیگر این افزایش نرخ ارز به سود صنعت گردشگری کشور شده است.

بررسی آمارها نشان می‌دهد که طی این مدت، حجم پروازهای گردشگران خارجی به ویژه عراقی‌ها افزایش داشته است، تعداد عراقی‌هایی که از حمل و نقل ریلی بهره می‌برند هم رشد قابل قبولی داشته است، یعنی درحالی که افزایش نرخ ارز، به ضرر مردم تمام شده اما برای صنعت گردشگری و توریست‌هایی که ایران را مقصد سفر خود انتخاب می‌کنند، خوب بوده است.

البته افزایش نرخ ارز به سود صنعت ساختمان کشور و صدور خدمات ساختمانی هم بوده اما طی هفته‌های اخیر و با نوسانات نرخ ارز، مشکلاتی در این زمینه ایجاد شده، جنگ در عراق تمام شده است و دوره بازسازی عراق به خصوص در بخش مسکن بازار چشمگیری را برای کشورهای همسایه فراهم کرده است و ٣٠ درصد بازسازی عراق نیز به خدمات مسکن و ساختمان مربوط می‌شود.عراق در دوران بازسازی به تولید 2 میلیون واحد مسکونی حداقل در ۷ استان خود نیازمند است و در این میان همسایه ایرانی این کشور با سابقه 5 هزارساله مهندسی و پیشرفت‌های اخیر در صنعت ساختمان می‌تواند بهترین گزینه برای صدور خدمات فنی و مهندسی به این کشور باشد. با این حال تجار و صنعتگران ایرانی برای بازسازی عراق با دو مانع ارزی و تحریم‌ها مواجه هستند.