آیا سفر روحانی به نیویورک دستاورد فرهنگی هم دارد؟
هفتمین سفر رییسجمهور ایران به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در حالی پایان یافت که برخلاف برخی تصورها، قولهایی که برای بازگرداندن الواح هخامنشی به ایران مطرح شده بودند، با گذشت چند دهه تاخیر، جامه عمل نپوشیدند. اگر هدایای قبلی را که در طول ۶ سفر قبلی رییسجمهور به سازمان ملل داده شده بود همراه با احتمالهایی که برای بازگشت الواح هخامنشی مطرح میشدند، کنار هم قرار دهیم، چشم انتظاری فعالان و دوستداران میراث فرهنگی برای بازگشت الواح هخامنشی که در طول چند سال گذشته به «الواح شیکاگو» معروف شده بود، انتظار بیجایی نبوده است. البته زمانی حدسیات برای بازگشت الواح هخامنشی همراه با حسن روحانی و هیات همراه قوت گرفت که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، در نشست خبری ۳۱ شهریور که برای رونمایی از ۳۰۰ شیء تاریخی از راه رسیده از اسپانیا در موزه ملی ایران برگزار شد، اعلام کرد: «این دیپلماسی فعال فرهنگی (برگزاری نمایشگاههای بین موزهای بین ایران و کشورهای دیگر) باعث شده در حوزههای دیگر از جمله استرداد اموال فرهنگیتاریخی شاهد اتفاقات خوبی باشیم. در روزهای آینده نیز خبرهای خوشی از استرداد اموال تاریخی خواهیم شنید. بسیار خوشحالم که از طریق دیپلماسی فرهنگی شاهد اتفاقات بسیار خوب در کشور هستیم.» ۶ سال قبل، نخستین هدیه تاریخی روحانی از امریکاییها به خاک ایران رسید، «جام سیمین شیردال» که ششم مهر ماه ۱۳۹۲ بعد از پایان سفر روحانی به نیویورک و در فرودگاه مهرآباد رونمایی شد؛ هدیهای که هر چند بعد از آن صحبتهایی مبنی بر تقلبی بودناش مطرح شد، اما در زمان رونمایی از این اثر در فرودگاه مهرآباد اعلام شد که «شیردال تاریخی از سال ۲۰۰۳ نزد امریکاییها بوده و قرار بر تحویلِ آن به ایران بود، اما تا آن تاریخ امکان این امر، فراهم نشده بود. اثری که گفته میشد متعلق به ۲۷۰۰ سال قبل است. نقش برجسته سر سرباز هخامنشی که ۹۰ سال پیش در ایران کشف شد و حدود ۸۰ سال بعد به صورت غیرقانونی سر از کانادا و سپس امریکا درآورد، دومین هدیه تاریخی امریکاییها به مردم ایران بود که سال قبل، با رایزنیهای بینالمللی و پیگیریهای حقوقی وزارت امور خارجه و میراث فرهنگی همراه با رییسجمهور که از مجمع عمومی سازمان ملل به کشور برمیگشت، به ایران برگردانده شد. هدیهای که باز هم سیاستمداران و کارشناسان از ان به عنوان یک استرداد فرهنگی یاد کردند و آن را حاوی پیامهای مهمی دانستند. حتی به باور آنها در آن زمان، استرداد آثار تاریخی ایران در سالهای گذشته و استرداد این اثر متفاوت از رویکرد و موضع دولت امریکا با همراهی و همدلی و ارتباط مجامع فرهنگی، علمی، کارشناسان خارجی و علاقهمندان به هنر و تاریخ ایران در خارج از کشور صورت گرفت که نشان از ظرفیت دیپلماسی فرهنگی، اهمیت زبان دیپلماسی و استفاده از آن در بازگرداندن دیگر آثار تاریخی کشورمان است. هدیههایی که در دولت روحانی به رجل سیاسی ایرانی داده شده، جز چند مورد خاص که البته آن هم در دولت تدبیر و امید رخ داده، چندان مرسوم نبوده است. چون معمولا در این نوع از دیدارهای دیپلماتیک هدایایی در قالب صنایع دستی کشورها بین مسوولان کشورها رد وبدل میشود؛ نمونههایی از آنها را در موزههای شخصی روسای جمهور سابق ایران میتوان دید. از مناسبات سیاسی و ارتباطهای دولتمردان امریکا با ایران که بگذریم، حالا باز هم نوبت به الواح هخامنشی میرسد، کتیبهها یا همان تبلتهای تاریخی که حدود ۸۰ سال قبل با قرار مطالعه و بررسی از کشور خارج شدند تا بعد از مطالعه و خوانشِ کامل کتیبهها به کشور برگردانده شوند، اما این قول تا امروز یعنی چیزی حدود هشت دهه طول کشیده است.