حداقل با «بن‌سلمان» دست ندهید!
گروه جهان|
گزارشگر ویژه سازمان ملل در پرونده قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی، در سالگرد مرگ او با اشاره به نقش محمد بن‌سلمان ولیعهد عربستان سعودی، در این قتل خطاب به سیاستمداران گفته «حداقل به او دست ندهید.» اتحادیه اروپا نیز با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرده: «یک سال پس از قتل خاشقجی، سوالات بسیار زیادی هنوز بیپاسخ مانده است. اتحادیه اروپا بر ضرورت اتخاذ اقدامات جدی و قضایی علیه تمامی آنهایی که در مساله دست داشتند، تاکید دارد و بر تحقیقاتی شفاف و معتبر درباره مساله مذکور و همچنین پروسه دادگاهی متهمان در این پرونده در ریاض اصرار دارد. “
دویچهوله نوشته: یکسال پیش جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستانی، به کنسولگری این کشور در ترکیه وارد شد و هیچگاه آن را ترک نکرد. آنجا به قتل رسید و جسدش هرگز پیدا نشد. سازمان‌های اطلاعاتی ترکیه کمی پس از وقوع قتل، اعلام کردند شواهد موثقی دارند که نشان می‌دهند، مقام‌های بلندپایه در قتل این روزنامه‌نگار دست داشته‌اند. سعودی‌ها در نخستین واکنش‌هایشان این ادعاها را رد کردند و گفتند خاشقجی سالم ساختمان را ترک کرده است. در پی افزایش فشارها اما بالاخره به کشته شدن او در کنسولگری اعتراف کردند. دادستان کل عربستان سعودی نخست مدعی شد که قاشقجی در اثر درگیری با چند تن درون ساختمان فوت شده است. در کش و قوس فشار یک‌ساله رسانه‌ها، افکار عمومی و نهادهای بین‌المللی برای روشن شدن ابعاد این قتل فجیع، بالاخره بن‌سلمان مسوولیت این قتل را پذیرفت اما ادعا کرد که در جریان آن نبوده است. بن‌سلمان گفته نمی‌تواند بداند تک تک 30میلیون جمعیت عربستان هر روز چه می‌کنند و چه نمی‌کنند. نماینده ویژه سازمان ملل در این قتل، می‌گوید دولت ترکیه به او اجازه و امکان شنیدن این فایل‌های صوتی را داده است. آگنس کالامارد البته تأکید می‌کند که شنیدن این فایل‌ها در حضور نیروهای امنیتی ترکیه و بدون اجازه نت‌برداری صورت گرفته است. کالامارد در کنار مکالمات، صداهایی را که شنیده واقعا وحشتناک و شنیدن آنها را به خصوص برای عرب‌زبانان حاضر در این جلسه (مترجم نماینده سازمان ملل) سخت و شوک‌آور توصیف می‌کند. هرچند به گفته او فهمیدن برخی صداها دشوار بوده اما با اطمینان می‌شد شنید که غوغایی به پاست و یک نفر برای زنده ماندن می‌جنگد. نماینده ویژه سازمان ملل گفته از صحبت‌های خاشقجی در این ۱۰ تا ۱۵ دقیقه فجیع چنین برمی‌آید که این خبرنگار ترسی نداشته و فکرش را هم نمی‌کرده که ممکن است زندگی‌اش به خطر بیفتد.
آنچه به‌ویژه توجه کالامارد را جلب کرده، این است که همه این اتفاقات به سرعت و تنها در ۲۰ دقیقه اتفاق افتاده است؛ از لحظه‌ای که خاشقجی وارد ساختمان شد تا لحظه‌ای که ظاهرا جان سپرد. به‌گفته کالامارد، در فایل صوتی شنیده می‌شود که از خاشقجی می‌خواهند به عربستان بازگردد. او را به دفتری درون سرکنسولگری می‌خوانند و دوباره از او می‌خواهند به عربستان برگردد و برای بازگشت او را زیر فشار می‌گذارند و حتی می‌خواهند با پسرش تماس بگیرد.
نماینده ویژه سازمان ملل می‌گوید برای این منظور از کارشناسانی که سر و صداهای ضبط شده را تفسیر کرده‌اند، کمک گرفته و بر پایه نظر قطعی چندین کارشناس، خاشقجی را احتمالا با کشیدن کیسه پلاستیک روی سرش، خفه کرده‌اند. کالامار از صدای ورقه‌های پلاستیکی می‌گوید که به‌گفته او احتمالا می‌تواند با گام بعدی پس از کشتن خاشقجی یعنی جداکردن اعضای بدن او در ارتباط باشد. نماینده سازمان ملل باردیگر بر تفسیر صداها تأکید می‌کند و می‌گوید: «تفسیر غالب این است که پلاستیک‌ها را روی زمین پهن کرده‌اند و جسد را روی آن گذاشته‌اند و بعد شروع به تکه تکه کردن آن کرده‌اند.»
قتلی دولتی و از پیش برنامه‌ریزی شده
نماینده ویژه سازمان ملل با اشاره به ۱۵ نفری که در یک ماموریت رسمی حضور داشته‌اند و شنیدن مکالمات پیش از وقوع قتل می‌گوید، این جنایت از پیش طراحی و بخشی از برنامه بوده و دولت عربستان مستقیما در آن سهیم است. کالامارد با رد ادعای مقامات سعودی مبنی بر اینکه آن را نقشه‌ای از کنترل خارج شده، نامیده‌اند، می‌گوید، «اینکه هدف ربودن بوده یا قتل، هر دو هدف غیرقانونی و بر پایه حقوق بین‌الملل یک جنایت است. ۲۴ساعت پیش از قتل، برنامه آن ریخته شده بود. این واقعیت بر اساس حضور یک پزشک قانونی در تیم، آن هم ۲۴ ساعت پیش از اجرای قتل، انکارناپذیر است.» کالامارد به مسوولیت سعودالقحطانی (مشاور پیشین رسانه‌ای بن‌سلمان) در قتل خاشقجی اشاره می‌کند و روشن بودن این مساله که او از تیم ۱۵ نفره، پیش از سفر به ترکیه خواسته خاشقجی را به عربستان بازگردانند. نماینده ویژه سازمان ملل از سوی دیگر با توجه به نزدیکی القحطانی به بن‌سلمان این رابطه را دلیلی برای فرض مسوولیت جزایی ولیعهد عربستان در این قتل می‌داند. به‌گفته او، افزون بر این شواهد، بیشتر ۱۵ نفر تیم قتل، مستقیم یا غیر مستقیم، تابع (تحت فرمان) ولیعهد بوده‌اند. کالامارد نتیجه می‌گیرد با همه این شواهد می‌توان مسوولیت جزایی را متوجه ولیعهد عربستان دانست. نماینده ویژه سازمان ملل در پرونده قتل خاشقچی این قتل را قتلی دولتی می‌داند که مقامات عربستان سعودی باید درباره آن پاسخگو باشند. کالامارد معتقد است به‌دلایل زیر جنایتی بین‌المللی رخ داده که بر پایه موازین حقوق بین‌الملل باید به آن رسیدگی شود: قتلی خارج از مرزهای کشور مربوطه با ناپدید شدن مقتول، شکنجه او و در یک سرکنسولگری اتفاق افتاده که همه این موارد نقض منشور سازمان ملل و چندین کنوانسیون‌بین‌المللی است. نماینده ویژه سازمان ملل با استناد به این موارد می‌گوید، هر آنکه به‌گونه‌ای در این قتل دست داشته، که به احتمال زیاد این مساله شامل حال ولیعهد عربستان هم می‌شود، باید به محض ورود به کشورهای دیگر که رسیدگی قضایی بین‌المللی را به رسمیت می‌شناسند، تحت پیگرد قانونی بین‌المللی قرار گیرد. او به سیاستمداران اروپایی توصیه می‌کند که در دیدارهای بین‌المللی با ولیعهد عربستان دست ندهند و می‌گوید: «این حداقل کاری است که می‌توانید انجام دهید.»
