سایه حملات ترکیه به سوریه بر روابط نفتی بغداد و آنکارا

تسنیم| خاورمیانه پویا‌ترین و مهم‌ترین بازار انرژی جهان است. منافع ژئوپلیتیکی اقتصاد و نگرانی‌های امنیتی با توجه به اینکه چه کشورهایی در منطقه رقابت می‌کنند، همواره تاثیرگذار هستند. در حالی که تمایل زیادی به همکاری و وابستگی متقابل در خاورمیانه وجود دارد ولی به واقعیت تبدیل کردن این علاقه همواره کار سختی بوده است.به گزارش اویل‌پرایس، عراق یک نمونه از کشورهای تولید‌کننده انرژی تاثیرگذار در منطقه است که همواره تحت تأثیر عوامل خارجی بوده است. حمله امریکا به این کشور در 2003 مهم‌ترین واقعه پس از انقلاب اسلامی 1979 در ایران بود. انقلاب ایران شرایط ژئوپلیتیکی منطقه را کاملا تغییر داد. تغییر رژیم در ایران و سیاست مخرب امریکا باعث نابودی کامل عراق شد و به همسایگان آن فرصت تاثیرگذاری بیشتر بر آن را داد. ترکیه از جمله کشورهایی بود که از ضعف عراق و برقراری رابطه با دولت مرکزی این کشور و دولت منطقه‌ای کردستان در شمال عراق بهره برد.

با وجود ترس آنکارا از اینکه خودمختاری کردها در عراق باعث تمایل به استقلال در استان‌های کردنشین ترکیه شود، روابط این کشور با کردستان عراق در اربیل طی دو دهه گذشته بسیار موفقیت آمیز بوده است. هر دو طرف توافق کردند روابط تجاری دوجانبه داشته باشند مثل قرارداد 2012 برای صادرات نفت از طریق یک خط لوله به بندر سیهان ترکیه. این قرارداد مانع رابطه کردستان عراق را با دولت مرکزی این کشور در بغداد می‌شد. بغداد در آن زمان کنترل بر مناطق شمالی نداشت.

ولی اخیرا تعادل سیاست داخلی عراق به طرز قابل توجهی تغییر کرده است. قبل از رفراندوم 2017 برای استقلال کردستان، این منطقه دست بالا را در معامله با بغداد داشت. ولی کردها در محاسبات خود با متحدان غربی مخصوصا امریکا اشتباه کردند که باعث تحت کنترل قرار گرفتن مناطق آزاد شده از دست داعش توسط دولت مرکزی عراق شد.با توجه به این اتفاقات، آنکارا در حال حاضر برای قراردادهای جدید به بغداد روی آورده است. اخیرا دو دولت اعلام کردند به دنبال ساخت یک خط لوله دوم هستند که ظرفیت فعلی صادرات عراق را دو برابر می‌کند. گرچه خط لوله فعلی عملیاتی است، ولی بارها مورد حمله قرار گرفته و آسیب دیده است.

بغداد قصد دارد کنترل مناطق شمالی را در دست گیرد و مانع استقلال کردها شود. این خط لوله جدید یک مسیر جایگزین برای صادرات نفت عراق ایجاد می‌کند و همچنین به تاسیسات مرکز و جنوب عراق متصل می‌شود. این کار باعث امنیت انرژی عراق می‌شود چون می‌تواند در صورت بسته شدن تنگه هرمز نفت خود را از طریق شمال صادر کند.از طرف دیگر، روسیه در حال مذاکره با دولت عراق برای راه‌اندازی یک گزینه دیگر است. بغداد قصد دارد خط لوله قدیمی به اردن و لبنان از طریق سوریه را احیا کند.با وجود نشانه‌های امیدوار‌کننده‌ای که از روابط آنکارا و بغداد دیده می‌شود، امکان ساخته شدن این خط لوله چند میلیارد دلاری بسیار کم است. این سرمایه‌گذاری عظیم نیاز به یک ثبات سیاسی بین دو کشور دارد تا اطمینان مالی ایجاد کند. روابط بین عراق و ترکیه در طول تاریخ هیچگاه ثابت نبوده است.یک اتفاق حساس دیگر حمله‌های اخیر ترکیه به شمال سوریه پس از بیرون رفتن سربازان امریکایی است. رییس‌جمهور ترکیه یک اتفاق غیرممکن را رقم زده است: اتحاد خاورمیانه در محکوم کردن این حملات.

این اتفاقات اخیر و سایر اختلافات بین ترکیه و عراق مانع تحقق پروژه‌های جدید می‌شود. به احتمال زیاد این دو کشور تا زمان ثبات شرایط، مطالعات فنی و مالی این پروژه‌ها را تکمیل نمی‌کنند. تا آن زمان این خط لوله چیزی بیش از یک نشانه حسن‌نیت در مورد همکاری و وابستگی در منطقه نیست.