ضرورت سیاست‌گذاری در حوزه جویشگرهای بومی
«گوگل کردن» در تمام دنیا یک معنی دارد اما با قطع اینترنت در کشورمان این فعل کارایی خود را از دست داده و مردم برای پرس‌وجوهای خود سراغ «جویشگرهای بومی» رفته‌اند. طرحی که در زمان وزارت محمود واعظی آغاز و دو سال قبل متوقف شد اما هنوز در قالب یک پروژه خصوصی نفس می‌کشد. تحقیقات اولیه در حوزه جویشگر بومی در سال ۸۷ در پژوهشگاه فناوری اطلاعات آغاز شد. آن زمان بخش فارسی زبان گوگل ضعیف بود اما گوگل به شکل غیرمنتظره‌ای رشد کرد و به گفته مجری طرح جویشگر بومی، سرعت پژوهش‌های ما به گوگل نرسید. علیرضا یاری در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا درباره پیشینه این طرح و اینکه حمایت دولت از جویشگر بومی به چه شکل بوده است، توضیحاتی داد. او معتقد است نمی‌توان توقع داشت پروژه‌ای که نزدیک به دو سال است هیچ‌گونه حمایتی از آن صورت نگرفته، رشد کند و بتواند حضور ۲۰۰برابری کاربران در بستر خود را ساماندهی کند. هرچند او معتقد است با کمک‌های صورت‌گرفته و دانش فنی که در اختیار طراحان این جویشگر است، آنها توانسته‌اند با سرعت خوبی پیش بروند.
یاری درباره طرح جویشگر بومی گفت: «دو موتور جست‌وجو و چند پروژه دیگر مانند ترگمان، نقشه فارسی‌مپ، مسیریاب و... در این طرح تعریف شدند. برای موتور جست‌وجوی پارسی‌جو فضا و سرورها توسط وزارت ارتباطات تامین و همین امکانات برای موتور جست‌وجوی «یوز» از سوی سازمان فناوری اطلاعات ایران تهیه شد. اینها از نظر فنی رشد بسیار خوبی داشتند، مشکل عمده‌شان بحث بازارشان بود چون مردم به آن مراجعه نمی‌کردند. نهایت روزانه کلیک سرچ عددی معادل ۵۰۰ هزار بود که این برای یادگیری هوش مصنوعی و توسعه موتور جست‌وجو عدد بسیار کمی است. ضمن اینکه مردم هنوز خیلی به آن اعتماد ندارند و به همین واسطه نمی‌تواند درآمدزایی کند. زیرا بیشترین میزان درآمد موتورهای جست‌وجو از مراجعه مردم است. اگر تبلیغاتی روی سایت وجود داشته باشد، با هر کلیک پولی به حساب موتور جست‌وجو واریز می‌شود. بالای ۹۰درصد درآمد گوگل از تبلیغات کاربران است.» مجری طرح جویشگر بومی در خصوص عدم موفقیت جویشگربومی در جذب کاربر گفت: «آنها باید با غولی مانند گوگل رقابت کنند. موتور جست‌وجویی که میلیون‌ها سرور دارد، دارای محدودیت نیست و در بهترین دیتاسنترهای دنیا سرویس می‌دهد. طبیعتا مردم با آن راحت‌تر هستند چون می‌تواند به سادگی مشکل مردم را حل کند. شاید به همین دلیل است که موفق نشدند.»
او با تاکید بر اینکه قطع اینترنت نمی‌تواند راه مناسبی برای ترغیب کاربران در جهت پیوستن به جویشگر بومی باشد، افزود: «باید در این خصوص سیاست‌گذاری شود. آن زمان ما پیشنهاد دادیم برای جذب مخاطب و بالا رفتن تعداد کاربران، سیاستی در پیش بگیرند تا سایت‌های دولتی که کانتنت مربوط به مردم و کسب‌وکارها ندارند، فقط از طریق موتورهای جست‌وجوی بومی در دسترس قرار بگیرند. مانند کاری که کره با ۴۵میلیون جمعیت کرد و به موفقیت نسبی رسید. در کشور چین برای موفقیت پیام‌رسان‌های بومی شروع کردند به فیلترکردن. به نظر ما این سیاست درستی نیست. حرف ما این بود که شهروندان برای پیگیری یارانه‌شان به سایت گوگل متصل نشوند. یکراست از پیام‌رسان بومی آن را دنبال کنند. باید قبول کنیم موتور جست‌وجوی ما و اغلب کشورهای جهان، از نظر سرور، مسائل فنی و دقت نسبت به گوگل برتری خاصی ندارند که از طریق آن موفق به جذب مخاطب شود، نکته‌ای که باید به آن توجه کرد همین سیاست‌گذاری‌هایی است که از آن صحبت می‌کنم. وی اشاره کرد: «در خصوص راه‌اندازی و توسعه جویشگر بومی مصوبه وجود دارد و مهندس واعظی در زمان وزارت‌شان از این طرح حمایت کردند اما مصوبات به مرحله اجرا در نیامدند. دو سال است به تیم‌هایی که این سایت‌ها را راه‌اندازی کرده و در حال توسعه آن هستند، بودجه‌ای تعلق نگرفته است. تنها کاری که برای‌شان انجام شده، دسترسی به سرورهایی است که سال ۹۳به آنها واگذار شده است.
سوالی که بسیاری از کاربران درباره جویشگرهای بومی مطرح می‌کنند، این است که چرا این همه پول برای راه‌اندازی جویشگر هزینه شده اما حالا که به آن نیاز داریم، هیچ خبری نیست؟ یاری در پاسخ می‌گوید: «نمی‌توان یک پروژه را دو سال به حال خود رها کرد، بعد یک‌دفعه با رخ دادن اتفاق این‌چنینی توقع داشت مثل گوگل کار کند. از تیم ۵۰نفرهای که برای راه‌اندازی پارسی‌جو تشکیل شد، چند نفر بیشتر باقی نمانده‌اند. نزدیک دو میلیارد تومان به پارسی‌جو پرداخت شد اما مگر این مبلغ می‌تواند همه هزینههای مربوط به سایت، ابزارهای مورد نیاز و حقوق کارمندان را برای این مدت طولانی تامین کند؟ ما این بودجه را دادیم تا سایت سرپا باشد. الان هم سرپاست. اما به دلیل یک اتفاق، درخواست کاربران به سایت ۲۰۰برابر شده و پارسی‌جو سروری ندارد که بتواند به نیاز همه پاسخ دهد.»
یاری گفت: «طی این دو، سه روزه افرادی که مسوول راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات بودند، به مشکلاتی مانند پهنای باند و اتصال به ای.ایکس.پی را تسهیل کردند تا بتوانند سرعت جویشگر پارسی‌جو را تا حد خوبی بالا ببرند. قطعی اینترنت فرصتی شد برای برنامه‌ریزی در حوزه جویشگرها. ما متوجه شدیم وقتی بار زیادی به جویشگر وارد می‌شود کجا دارای نقطه ضعف است و زمانی که اینترنت ما قطع است در رینگ شبکه ملی اطلاعات چقدر می‌توانیم پاسخگو باشیم. الان شبکه ملی متصل است اما اگر خدمات بر بستر آن فعال نباشد، ارزشی ندارد. طی این دو سه روز خدماتی از این دست بر بستر شبکه ملی اطلاعات، با پیشرفت خوبی روبه‌رو شده‌اند.»
