پوتین با قدرت انرژی میدان‌داری می‌کند
شهره پولاب| دیپلماسی ایرانی|
2 دسامبر2019 ولادیمیر پوتین، در یک ویدئو کنفرانس با شی جین پینگ، شروع به کار گازرسانی از طریق خط لوله گاز سیبری با عنوان «قدرت سیبری» را اعلام کردند. قدرت سیبری بخشی از طرحی است که پوتین برای کاهش وابستگی کشورش به مشتریان گاز در اروپا و ورود به اقتصادهای رو به رشد آسیا دارد. پوتین به خوبی می‌داند که که چگونه از صادرات گاز طبیعی به عنوان یک سلاح در سیاست خارجی بهره گیرد. اتحادیه اروپا و امریکا در پی الحاق غیرقانونی شبه‌جزیره کریمه به روسیه در 18 مارس 2014 و بروز ناآرامی‌ها در شرق اوکراین اقدام به اعمال تحریم علیه مسکو کردند. از آن پس اتحادیه اروپا که بزرگ‌ترین مشتری انرژی روسیه است، از مسکو فاصله گرفته و کاهش اتکای انرژی خود به مسکو را مد نظر قرار داده است. چنانکه دونالد توسک، رییس شورای اتحادیه اروپا در 20 ژوئن 2019 با تمدید تحریم‌های اتحادیه علیه روسیه تا آخر ژانویه ۲۰۲۰ اقدامات تنبیهی را علیه صنایع نفت و گاز روسیه در دستور کار قرار داده است. این در حالی است که اروپا به رغم تنش‌های سیاسی میان مسکو و بروکسل چاره‌ای جز افزایش مصرف گاز روسیه نداشته و در سال‌های اخیر واردات گاز از روسیه به اروپا افزایش نیز یافته است. خط لوله 1800 مایلی قدرت سیبری برای روسیه جبرانی است در برابر بازار انرژی اروپا که بالقوه در حال کوچک شدن است. ترس از تیرگی در روابط دیپلماتیک و نفوذ سریع منابع تجدید پذیر با احتمال کاهش در تقاضا برای نفت و گاز طبیعی روسیه در درازمدت تهدیدی برای مسکو از سوی اروپا است. در برابر این تهدیدات پروژه قدرت سیبری می‌تواند وابستگی مسکو را به تأمین نمودن انرژی اروپا کاهش دهد. مسکو با این خط لوله خواهد توانست با کاهش عرضه یا افزایش قیمت گاز، اروپا را تحت فشار قرار دهد.
مسکو همزمان با ارسال اولین مولکول‌های گاز طبیعی به چین از طریق خط لوله قدرت سیبری در حال راه‌اندازی دو پروژه انرژی دیگر یکی از طریق دریای بالتیک به آلمان، نورد استریم و دیگری به ترکیه ترک استریم با دور زدن خاک اوکراین است. این خطوط لوله از جمله ابتکارات پوتین است که در کنار هم تلاش استراتژیک برای محدود کردن حمل و نقل گاز از طریق اوکراین و تنوع بخشیدن به مشتری‌های گازی روسیه را نشان می‌دهند. اوکراین که سالانه حدود 3 میلیارد دلار از طریق هزینه ترانزیت گاز روسیه به اروپا درآمد دارد، از مقامات امریکا خواسته است که خط لوله نورداستریم (2NS2) را متوقف کنند.
فاز دوم پروژه ترک استریم که گاز را از طریق دریای سیاه به ترکیه و اروپا از طریق بلغارستان، صربستان، و مجارستان به اتریش منتقل خواهد کرد موجب نگرانی ایالات متحده امریکا به دلیل اثرات احتمالی آن بر امنیت انرژی اروپای جنوب شرقی است. اگرچه واشنگتن زنگ خطر واقعی را در انتقال گاز روسیه از طریق نورد استریم 2 به‌طور مستقیم به آلمان با دور زدن اوکراین محسوب می‌نماید. آلمان اصرار دارد که گاز ارزان روسیه را حتی اگر خلاف مقررات اتحادیه اروپا باشد، دریافت نماید. واشنگتن برلین را به مجازات‌هایی بر اساس قانون مقابله با مخالفان امریکایی از طریق تحریم‌ها تهدید نموده است.
ایالات متحده که با انقلاب شیل جایگاه روسیه را در بازارهای جهانی نفت تضعیف کرده، مدت‌هاست که متحدان اروپایی خود را به دور کردن از گاز روسیه سوق می‌دهد. این در حالی است که واشنگتن با برخی از سیاست‌های خود موجب تقویت بخش انرژی روسیه شده است. به ویژه تحریم‌های این کشور علیه کاراکاس و تهران باعث شده است که بسیاری از مشتریان پیشین نفت ونزوئلا و ایران به مسکو روی آورند. این سه پروژه بزرگ گازی روسیه دارای منافع اقتصادی و سیاسی طولانی مدت برای روسیه بوده که بتواند بازارهای اروپایی در غرب و بازار چین در شرق را از آن خود کرده و علاوه بر جریان جدید درآمد موقعیت خود را به لحاظ استراتژیک نیز تقویت نماید.
از سوی دیگر ادامه جنگ تجاری ایالات متحده و چین به‌طور فزاینده‌ای موجب نگاه پکن به مسکو به عنوان یک منبع انرژی قابل اعتماد شده است. در حالی که امریکا می‌توانست یک منبع بسیار امیدوار‌کننده گازرسانی برای چین باشد، جنگ تجاری بین واشنگتن و پکن از ماه مه2019 موجب شده تا واردات گاز مایع چین از ایالات متحده متوقف گردد. نتیجه تحریم‌های تهاجمی علیه روسیه از سوی دونالد ترامپ رییس‌جمهور ایالات متحده همزمان با پیشبرد یک جنگ تجاری بسیار تهاجمی علیه چین این بوده که روسیه و چین در بسیاری از جبهه‌ها بسیار نزدیک‌تر شده‌اند که این خط لوله نمونه بارز روابط عمیق‌تر میان پکن و مسکو است. مشارکت در پروژه‌های انرژی منحصر به قدرت سیبری نبوده و پکن با سرمایه‌گذاری‌ها و فناوری‌های ارایه شده در تکمیل پروژه یامال در قطب شمال نشان داده که شریک برجسته‌ای برای مسکو در توسعه منابع قطب شمال است. شرکت‌های چینی با بی‌اعتنایی به تحریم‌های امریکایی و اروپایی به بخش انرژی روسیه وارد شده‌اند.
زبیگنیو برژینسکی به دولت ایالات متحده نسبت به تهدید بزرگی که توسط اتحاد استراتژیک بین چین و روسیه به وجود آمده، هشدار داده بود. قابل ذکر است که اگر بتوان گفت پکن و مسکو در برابر مداخلات واشنگتن و دیگران کنار هم خواهند ایستاد، اما باید توجه داشت که در طولانی مدت پکن تنها مشتری این خط لوله گاز ارزان می‌تواند روسیه را تحت فشار کاهش قیمت گاز قرار دهد. در مجموع موقعیت روسیه در تامین گاز جهانی هرگز تا این اندازه غالب نبوده و این موقعیت ممتاز به روسیه این قدرت را می‌دهد تا هیچ درنگی در استفاده از آن در راستای دستیابی به اهداف ژئوپلیتیکی و استراتژیکش ننماید. به نظر می‌رسد خط لوله «قدرت سیبری» می‌تواند آغازی برای دوران جدید ژئوپلیتیک گاز طبیعی باشد.
