روحانی تا عصر جمعه از علت سقوط هواپیما مطلع نبود

گروه ایران|

«چرا فرآیند اطلاع‌رسانی در خصوص فاجعه هواپیمای اوکراینی با این میزان تاخیر همراه بود؟» «رییس‌جمهوری دقیقا از چه زمانی از حادثه خبردار شد؟» «آیا خبر استعفای رییس‌جمهوری و برخی دیگر از چهره‌های کابینه در عصر روز جمعه را تایید می‌کنید؟» «چه افراد یا جریاناتی باعث شدند اطلاعات به صورت شفاف در اختیار رییس‌جمهوری قرار نگیرد؟» «آیا انتشار خبر مذاکرات ایران با امریکا بعد از این حادثه صحت دارد؟» «چرا کسی از درون دولت یا نهادهای مسوول مقصر در این حادثه استعفا نداده است؟» و... این پرسش‌ها و پرسش‌های دیگری که این روزها در زیر پوست شهر و در دل گفت‌وگوهای مردم کوچه و بازار و محافل کارشناسی جریان دارد، مهم‌ترین بخش از ابهاماتی بودند که خبرنگاران در جریان نشست خبری سخنگوی دولت با اهالی رسانه تلاش کردند تا ابعاد و زوایای گوناگون آن را جویا شوند؛ ابهاماتی که بلافاصله پس از انتشار خبر سقوط هواپیمای اوکراینی به دلیل تخمین اشتباه نیروهای پدافندی در افکار عمومی مطرح شدند و طبیعی بود که نمایندگان رسانه‌های گروهی در قالب پرسش از سخنگوی دولت چرایی و چگونگی آن را جویا شوند. بر اساس این دستور کار مشخص بود که در پایان یک هفته پر از خبر و ماجرا سخنگوی دولت با بغضی که در تمام طول جلسه در گلویش سنگینی می‌کرد؛ به میان خبرنگاران آمد تا روایت شفافی از آنچه طی روزهای گذشته بر سر دولت آمده است؛ ارائه کند. ربیعی اما در توضیح چرایی تحلیل‌های اشتباه مقامات دولتی در 72ساعت ابتدایی ماجرا گفت: «همه موضع‌گیری‌ها  درباره سقوط هواپیما ریشه در بی‌اطلاعی یا بهتر بگویم بی‌اطلاع گذاشتن داشت.»اشاره‌ای که نشان می‌دهد؛ برخی جریانات خاص نه تنها دولت را به صورت شفاف در جریان حوادث قرار نداده اند؛ بلکه با اطلاعات و تحلیل‌های اشتباه باعث شده‌اند تا سرمایه اجتماعی دولت در افکار عمومی نیز دچار خدشه شود. زمانی که خبرنگار «تعادل» از سخنگوی دولت خواست تا درباره نقش نهادهایی که باعث شدند، اطلاعاتی به این درجه اهمیت به صورت شفاف در اختیار شخص رییس‌جمهوری قرار نگیرد، توضیح بیشتری بدهد؛ گفت: در حال حاضر باید سعی کنیم فضا را به سمت آرامش و تعادل هدایت کنیم و از اظهارات حاشیه‌ساز باید صرف‌نظر کنیم تا در فرصت مناسبی بتوان در این زمینه با مردم صحبت کرد.» علی ربیعی در پاسخ به پرسش‌هایی که با موضوع دروغگویی دولت مطرح می‌شدند؛ اظهار داشت: ما متهم به دروغگویی و پنهانکاری شدیم در حالی که واقعا اینگونه نبود. حتی در بیانیه‌ای که من در پنجشنبه شب منتشر کردم برداشت عدم صداقت صورت گرفت. اما واقعیت این است که ما دروغ نگفتیم. دروغ به معنی جعل آگاهانه و عامدانه واقعیت است. این چیزی بود که از جانب ما به هیچ‌وجه اتفاق نیفتاد. وی خاطرنشان کرد: همه کسانی که در آن روزها و در اوج جنگ روانی امریکا علیه ملت ایران اظهارنظر می‌کردند مبتنی بر عرق ملی و با استناد به اطلاعات موجود در همان لحظه اظهار بود و همه موضع‌گیری‌ها ریشه در بی‌اطلاعی یا بهتر بگویم بی‌اطلاع گذاشتن آنها داشت.  سخنگوی دولت یادآورشد: آنچه که من نیمه‌شب پنجشنبه بیان کردم مبتنی بر مشاهده جنگ روانی گسترده امریکا علیه ملت ایران و از سوی دیگری مبتنی بر اطلاعاتی بود که در اختیار کل دولت بود مبنی بر اینکه موشک هیچ نقشی در این حادثه نداشته است. حالا الان قصد ندارم در این مجال از تماس‌های مکرر و اقداماتی که تا نیمه شب ادامه داشت سخن بگویم اما فرجام همه پرسش‌ها بر این قرار گرفت که موشکی اصابت نکرد. دستیار ارتباطات اجتماعی رییس‌جمهور ادامه داد: روز جمعه نتایج تحقیقات نهایی‌شده ستاد کل نیروهای مسلح در دبیرخانه شورای امنیت ملی بررسی و به اطلاع رییس‌جمهور رسید. پس از آن جلسه‌ای در دفتر رییس‌جمهور تشکیل شد. همه بهت‌زده، ناراحت و نگران بودند. ربیعی با تاکید بر اینکه هیچ یک از مقامات دولت از جمله شخص رییس‌جمهور تا عصر روز جمعه از علت اصلی سقوط هواپیما که همان آتش پدافند غیرعمدی خودی بوده، مطلع نبودند، اظهار داشت: تا آن ساعت همان‌گونه که سردار حاجی‌زاده هم عنوان کردند، صرفا بر اساس اطلاعات و داده‌های موجود همان موقع اظهارنظر می‌کردند. به هرحال از عصر روز جمعه که رییس‌جمهور از موضوع مطلع شدند، دستور تشکیل شورای عالی امنیت ملی را دادند که منجر به صدور بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح و بیانیه رییس‌جمهوری در این خصوص شد.

   در اطلاع‌رسانی عیب ساختاری داریم

سخنگوی دولت در پاسخ به پرسش خبرنگار تعادل مبنی بر بی‌اطلاعی رییس‌جمهوری از ماجرای سقوط هواپیمای اوکراینی تا عصر روز جمعه و ارتباط موضوع این پنهانکاری از شخص دوم مملکت با آمار کشته‌شدگان آبان ماه اظهار داشت: درخصوص بی‌اطلاعی رییس‌جمهوری تا بعدازظهر روز جمعه از این ماجرا، اعتقاد من به عنوان کسی که هم در بخش رسانه بوده‌ام و هم با ساختارها آشنایی دارم این است که ما عیب ساختاری در اطلاع‌رسانی داریم که این یک اشکال است. ربیعی افزود: به اعتقاد من دستاورد بزرگ ما از پس این حادثه تلخ و جانسوز این است که ساختار معیوب اطلاع‌رسانی به مقامات بالاتر را برطرف کنیم. من موضوعی تحت عنوان اینکه کسی نخواهد آن را بیان بکند احساس نکردم. ما ساختارهای معیوبی در اطلاع‌رسانی داریم، البته آنها گفتند که در سلسله مراتب خودشان اطلاع‌رسانی کرده‌اند.

وی ادامه داد: من اطلاع دارم که ستادکل نیروهای مسلح هم تا روز پنجشنبه که بازرسان خود را به محل حادثه فرستاده، به این قطعیت رسیده است. من اطلاعات بیشتری از این موضوع ندارم که بخواهم در اختیار شما بگذارم. سخنگوی دولت اضافه کرد: به محض اطلاع از این موضوع، جمعه شب جلسه‌ای را برگزار و بیانیه دولت را آماده کردیم. جلسه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد. از همان روز ما یک بحران در داخل و یک بحران در خارج که همان فضای بین‌المللی بود را داشتیم. امروز فضای بین‌المللی خیلی تفاوت کرده است.  خبرنگار «تعادل» در ادامه از سخنگوی دولت پرسید که چرا شخص رییس‌جمهوری با مردم مستقیم و رودررو سخن نمی‌گوید تا بخشی از التهابات جامعه آرام‌تر شوند، گفت: آقای روحانی سعی کرد با همه طرف‌های بین‌المللی رایزنی انجام بدهد و با آنها صحبت کند. درباره این سانحه نیز رییس‌جمهوری مدام در حال صدور دستور و پیگیری بود. قطعا هم به‌زودی در این خصوص با مردم صحبت خواهد کرد. من می‌خواستم زمان مصاحبه با مردم را از رییس‌جمهوری سوال کنم که به دلیل مکالمه تلفنی وی با استاندار سیستان و بلوچستان که دستورات لازم را برای سیل صادر می‌کرد، فرصت نشد. وی درباره برنامه دولت برای پیگیری مسائل حقوقی خانواده‌های جانباخته سقوط هواپیمای اوکراینی، تصریح کرد: قطعا ما برگزاری مراسم باشکوه را دنبال خواهیم کرد. در گام دوم نیز برخی از افراد تابعیت‌های مختلف داشتند که باید تکفیک و مشخص شوند.

  بیانیه ستاد کل درباره سانحه سقوط هواپیما شروع خوبی است

وی با اشاره به دستور رییس‌جمهوری تصریح کرد: از همان ساعت رییس‌جمهوری تاکید کردند که به سرعت به مردم اطلاع‌رسانی شود. همین جا از همه ملت ایران، افکارعمومی و روزنامه‌نگاران عزیز عذرخواهی می‌کنم. واقعیت این است که دولت خود گرفتار این چرخه معیوب اطلاع‌رسانی و کسب اطلاعات است.

سخنگوی دولت افزود: برخی انتقاد می‌کنند چرا قبل از اعلام موضع تحقیق بیشتری به عمل نیاوردی؟ اما واقعیت این است که پیش از اظهارنظر از همه مسوولان ذی‌ربط استعلام کردم و آنها هم همگی براساس اطلاعاتی که داشتند اطمینان دادند که موشکی در کار نبوده است.  ربیعی با اشاره به بیانیه ستاد کل نیروهای مسلح در پذیرش سقوط هواپیمای اوکراینی خاطرنشان کرد: اقدام روز شنبه ستاد کل نیروهای مسلح در صدور بیانیه‌ای که با صداقت و مسوولیت‌پذیری این حادثه را برعهده گرفتند و اعلام کردند که ناشی از یک خطای انسانی بوده؛ قابل تقدیر و شروع خوبی است که قطعا با شفافیت تا انتها ادامه خواهد یافت.  وی اضافه کرد: با این حال نمی‌توان منکر شد که غم و اندوه بزرگی بر دل‌های بازماندگان آن عزیزان و همچنین تمام ملت ایران نشست و متاسفانه در اثر تعلل و کوتاهی در اطلاع‌رسانی به موقع این حادثه، ضربات و لطمات جبران‌ناپذیری به سرمایه اجتماعی همه ما وارد شد.

  باید احتمال خطای انسانی در سیستم‌های ما به صفر برسد

سخنگوی دولت تصریح کرد: دولت در اولین جلسه خود تصمیم گرفت تحقیقات کاملی درباره علت وقوع اشتباه یگان پدافندی و ابعاد آن حادثه از جمله روشن شدن اینکه ناشی از یک خطای انسانی یا یک نقص ساختاری، تشخیص قصور و تقصیر در مسوولیت‌های مربوطه و همدردی و همراهی و رسیدگی به خانواده‌های جانباختگان به عمل بیاید.  وی افزود: یکی از مباحث مهم و مورد بحث بررسی ساختارهای اطلاع‌رسانی و یافتن نواقص است که انتظار می‌رود بعد از این ماجرا به نحوی سیستم‌هایمان را ارتقاء دهیم که احتمال خطای انسانی در آنها به صفر برسد و ساختارهای اطلاع‌رسانی دقیق و بهنگام در مواقع مهم و حیاتی اصلاح شود و ما از این چرخه معیوب خارج شویم.  ربیعی بیان کرد: در این میان نباید فراموکنیم که ریشه این اتفاق ناگوار در کجا بود و از کجا آغاز شد؛ از همان شبی بود که رژیم ‌امریکا تصمیم به ترور بزدلانه سردار سلیمانی گرفت و سایه جنگ را بر سر این کشور گستراند و یک اضطراب و فشار روانی سنگین اجتماعی و سیاسی بر جامعه ما تحمیل کرد.  

  ترامپ به زبان فارسی برای مردم ما اشک تمساح ریخت

سخنگوی دولت اظهارداشت: در خلال این سوگواری مردم ایران شاهد بودیم که ترامپ به زبان فارسی برای مردم ما اشک تمساح ریخت و ادعا کرد در کنار مردم ایران ایستاده است؛ مردم ایران فراموش نمی‌کنند این فرد همان کسی است که بلافاصله بعد از ترور محبوب‌ترین سردار این کشور، تهدید به بمباران ۵۲ نقطه فرهنگی کرد و همین حالا ریشه عمده مشکلات اجتماعی و معیشتی، دارویی و غذایی مردم ایران متاثر از تحریم‌های ضد بشری همین فرد است. هم او بود که با خروج از برجام، امید ملت ایران را به نا امیدی بدل کرد و حالا ژست حامی و دلسوز ملت ما را می‌گیرد.  وی اضافه کرد: به‌رغم اینکه مصیبت رخ داده سنگین است این موضوع نباید بهانه‌ای برای تضعیف و تخطئه نیروهای مسلح کشور شود که حافظ جان و مال و نوامیس ما هستند. بروز یک خطا نباید باعث شود که زحمات و جانفشانی‌های دیگر نهادهای نظامی و دفاعی کشور را زیر سوال ببریم.

  روایت‌هایی که قطعیت ندارد را منتشر نکنیم

دستیار ارتباطات اجتماعی رییس‌جمهوری همچنین از (شایعه) خروج تعدادی از مسافران قبل از پرواز هواپیمایی اوکراینی اظهار بی‌اطلاعی کرد و افزود: نگذاریم روایت‌های دیگری که از آن اطمینان نداریم و قطعیت ندارد، منتشر شود.  وی با بیان اینکه همواره ممکن است فردی از پروازی جا بماند، تصریح کرد: اطلاعات ما همین است که هواپیما با همین سرنشینان پرواز کرده است و من هم اطلاعی ندارم کسی پیاده شده و فردی مشکوک بوده است. ربیعی با بیان اینکه ما هیچ مشکلی با تجمع مردم نداریم، افزود: اگر آیین نامه مربوط به تجمعات تایید و اجرا شود، واقعا کسی با عزاداری و ابراز تالم و سوگواری و بیان ناراحتی و اعتراض به اطلاع‌رسانی دیرهنگام مشکلی ندارد. سخنگوی دولت، به‌حضور خود در حاشیه برخی از مراسم‌های یادبود و سوگواری جانباختگان هواپیمای اوکراینی اشاره کرد و افزود: در حاشیه دو مراسم شرکت کردم، دستورات ابلاغ شده مبنی بر رفتار مسالمت آمیز با معترضان است.  وی بیان کرد: تاکنون گزارشی از شلیک گلوله «سربی» به سمت معترضان به ما نرسیده است؛ اما گزارش شلیک گاز اشک‌آور را داریم که البته ممکن است به سلامتی مردم هم آسیب بزند. سخنگوی دولت در پاسخ به سوالی درباره تجمع بدون مجوز طلاب مقابل سفارت انگلیس و همراهی پلیس با آنها و پخش این تجمع از سوی صدا و سیما، و تجمع در اعتراض به پنهانکاری سانحه سقوط هواپیما و گاز اشک‌آور پلیس و تیر هوایی اظهار داشت: ما قطعا در این زمینه باید با مردم بیشتر صحبت کنیم حتی به شکل مطبوعاتی، رسانه‌ای و فضای مجازی و به هر وسیله‌ای که برای ما فراهم شود حتما بیشتر در این زمینه با مردم صحبت خواهیم کرد.

  باید پاسخ دهند که چرا به رییس‌جمهور اطلاع ندادند

خبرنگاری پرسید: در چند روز گذشته خبرهایی مبنی بر استعفای رییس‌جمهور، سخنگوی دولت، معاون اول رییس‌جمهوری و حتی شمخانی مطرح شد، البته نمی‌خواهم تکذیب یا تایید کنید ولی سوال اینجاست که چرا کسی در خصوص این اتفاق استعفا نمی‌دهد و چرا کسی مسوولیتی در این خصوص نپذیرفت، مشخصا شما و آقای آشنا در بیانیه و توییتر خودتان کارگزاران رسانه‌ای را تهدید کردید و بدون اینکه اطلاعات کافی داشته باشید، واقعا بگویید چرا شما استعفا نمی‌دهید؟ یا بقیه کسانی که در این زمینه دخیل بودند و اطلاعات اشتباه به مردم دادند و دیگران را متهم کردند؟ همچنین شما هنوز با مردم شفاف نیستید اگر شفاف هستید و مصلحت‌اندیشی نمی‌کنید بفرمایید چرا مسوولان ذ‌ی‌ربط در این زمینه به شما اطلاعات درست ندادند؟ آن مسوولان ذی‌ربط چه کسانی بودند؟ در حالی که فرمانده هوافضای سپاه گفتند که همان چهارشنبه این موضوع را اطلاع داده بدند، از چهارشنبه تا جمعه سه روز فرصت بررسی وجود داشته است و اینکه شما می‌گویید بعدازظهر جمعه آقای روحانی موضوع را متوجه شدند این اصلا قابل پذیرش نیست که منتخب مردم ۷۲ ساعت بعد این موضوع را متوجه شود؟ الان دوربین صدا و سیما هم اینجا است خطاب به مردم بگویید چه کسانی به دولت اطلاعات نمی‌دهند و این چرخه اطلاع‌رسانی را معیوب کردند؟

ربیعی در پاسخ گفت: اگر نسبت به خودم احساس می‌کردم که واقعیتی را می‌دانستم و به مردم نگفتم یک لحظه هم نمی‌ماندم. زندگی من سرشار از این بوده است که فکر کردم می‌توانم کاری برای مردم انجام دهم و در این مدت هم برای این آمده‌ام. اگر چنین احساسی در وجود خودم کنم که تزلزلی در این نوع تفکر ایجاد شده است یک لحظه هم ماندن خودم را ترجیح نمی‌دهم و تصمیم شخصی خودم است و اجازه دهید که هرکسی در آن چیزی که فکر می‌کند کار خود را انجام دهد. سخنگوی دولت افزود: دروغ آن چیزی است که شما چیزی را بدانید ولی جعل کنید و قصد فریب کسی را داشته باشید. مطمئن باشید که همچین اتفاقی نبوده و مطمئن باشید رییس‌جمهور جمعه ۴ بعدازظهر این موضوع را متوجه شده است. سردار حاجی‌زاده گفتند که روز چهارشنبه متوجه شدند و مسوولان بالاتر را مطلع کردند و آن سلسله‌مراتب خودشان بوده و آنها هم فکر کردند که نیاز به بررسی است و باید این موضوع را بررسی می‌کردند من نمی‌دانم و پاسخگو نیستم که نیاز به چه چیزی بوده است. من چیزی که به عنوان خودم می‌توانم بگویم رفتارهای معیوب اطلاع‌رسانی است. من نمی‌توانم هیچ قضاوتی بکنم که چه اتفاقی در آنجا رخ داده است و دوستانشان می‌توانند در این موضوع صحبت کنند.