اعمال محدودیت به نفع بازار سرمایه نیست

گروه بورس|

پایش و به روزآوری اطلاعات و مقررات در تمامی بازارهای مالی جهان امری حائز اهمیت است. دلیل این اهمیت در تغییرات مستمری است که همراه با دگرگونی شرایط در اقتصاد کشورها، در بازارهای مالی روی می‌دهد. از آنجا که بیشتر این تغییرات وابسته به مسائل و الزامات داخلی کشورهاست از این رو راه‌حل جهان شمولی در مواجهه با مشکلات وجود ندارد.

بنابراین طبیعی است که تصمیمات گرفته شده در بسیاری از بازارها مختص بسترهای مربوطه و حتی در مواردی با تمامی بازارهای دیگر متفاوت باشد. بازار سرمایه ایران نیز از این وضعیت مستثنی نیست و ممکن است در مواردی به دلیل جدید بودن قوانین و مقررات ابلاغی، دارای پیامدهای غیر منتظره باشد. در همین راستا طی روزهای اخیر بحث‌ها پیرامون ابلاغیه اخیر سازمان بورس و ارواق بهادار افزایش یافته است.

به موجب این ابلاغیه سازمان بورس در دو روز گذشته برخی از محدودیت‌ها مانند برگزاری کلاس، شرکت در آزمون و گذشت یک ماه از زمان صدور کد برای انجام معامله را به عنوان پیش شرط صدور کد جدید معاملاتی وضع کرده که ابهاماتی را به همراه داشته است.

این تصمیم آنی از نظر بسیاری از کارشناسان حاضر در بازار، عجیب به نظر می‌رسد به‌طوری که معتقدند مضرات آن بیش از مزایا بوده و می‌تواند بازار را تحت شعاع قرار دهد. همچنین علاوه بر این ابلاغیه، از روز جمعه هم خبری در زمینه اعمال تغییرات حجم مبنا در بازار منتشر شد.

شکی وجود نداشت که انتشار دو ابلاغیه همزمان با یکدیگر نه تنها به‌شدت روند معاملات بازار در نخستین روز هفته را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه اجرای قطعی آن به‌طور حتم می‌تواند ضمن کاهش میزان ورود نقدینگی در این بازار، زمینه روند نزولی شاخص بورس را رقم بزند، همانطور که بازار سرمایه در نخستین روز هفته، افت بیش از ١٨ هزار واحدی را تجربه کرد.

این تصمیمات سازمان بورس در حالی اتخاذ شد که بازار سرمایه رشد پرشتابی را در پیش گرفته بود و هر روز شاهد رکوردشکنی‌های جدیدی در این بازار بودیم.

سهامداران که بیش از گذشته در انتظار حمایت دولت و سازمان بورس از این بازار هستند ارایه چنین ابلاغیه‌هایی از سوی سازمان را مانع تداوم رشد پرشتاب شاخص بورس در بازار می‌دانند.

 تا قبل از این تصمیم عجولانه سازمان بورس، صدور کد بورسی بدون در نظر گرفتن مدرک تحصیلی انجام می‌شد و هیچگونه محدودیتی برای دریافت کد از سوی مردم وجود نداشت، این موضوع نشان‌دهنده اراده و عظم جدی سازمان بورس، شورای عالی بورس و وزارت اقتصاد و دارایی برای پررنگ کردن نقش بازار سرمایه در اقتصاد کشور و جلب‌توجه‌ها به سمت این بازار بود در حالی که اکنون وضع چنین قوانینی، خلاف حمایت‌ها و صحبت‌های مطرح شده از طرف سازمان بورس برای بهبود روند معاملات است.

  ابلاغیه پر ابهام

در این زمینه علیرضا مستقل، کارشناس بازار سرمایه در واکنش به ابلاغیه جدید سازمان بورس در زمینه تغییر فرآیند صدور کدهای جدید به خبرنگار ایرنا می‌گوید: با توجه به اینکه تاکنون هدف از اخذ چنین تصمیمی از سوی سازمان بورس مشخص نشده و هنوز معلوم نیست چه اتفاقی به دنبال این تصمیم رخ می‌دهد اما باید گفت اقدام سازمان بورس در این زمینه ابهاماتی دارد و اجرای آن برای افرادی که به دنبال ورود به این بازار هستند اشتباه است.

وی با بیان اینکه در ابتدا باید به این موضوع توجه کرد که اجرای این تصمیم به لحاظ عملیاتی تا چه میزان امکان‌پذیر است، ادامه داد: به جز چند شهرستان که از شعبه کارگزاری برخوردارند در دیگر شهرها دسترسی به خدمات کارگزاری وجود ندارد و فردی که از شهرهای دور به کارگزاری‌های حاضر در تهران مراجعه می‌کند در یک روز اقدامات مربوط به دریافت کد را انجام می‌دهد.

مستقل با تاکید بر اینکه این تصمیم برای افرادی که در مناطق محروم هستند رفتار درستی نیست، افزود: سازمان بورس بهتر است تا به جای این تصمیم، زیرساخت‌های لازم برای بهبود معاملات را فراهم کند. بارها اعلام شده اقتصاد و بازارهای مالی پادگان نیستند که بتوان آن را با دستور درست کرد؛ در حالی که سال‌هاست از طریق قواعد و قوانین جدید محدودیت‌هایی در این بازار ایجاد شده و نتیجه‌ مثبتی را به دنبال تصمیمات جدید شاهد نبودیم.

این کارشناس بازار سرمایه مساله دیگر در خصوص تغییر فرآیند صدور کد جدید را بحث آموزش و مشکلات مربوطه در این زمینه دانست و گفت: این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که چه کسی و با چه کیفیتی قرار است این آموزش‌ها را ارایه دهد.

وی افزود: یکی از مسائلی که اکنون با آن همراه هستیم حضور برخی از افراد در بازار است که به بهانه آموزش به سهامداران، سهام مشخصی را برای خرید معرفی می‌کنند و کارشناس مربوطه اقدام به دستکاری روند معاملات سهام و افزایش و کاهش قیمت‌ها می‌کند.

مستقل گفت: شاید هزینه‌هایی که برای آموزش از درخواست‌کنندگان کد اخذ می‌شود هزینه زیادی باشد، بنابراین به هیچ عنوان نمی‌توان چنین محدودیتی را اعمال کرد و در هیچ کجای دنیا چنین مسائلی برای دریافت کد وجود ندارد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: فردی که قرار است بعد از صدور کد تا یک ماه تامل کند و بعد از یک ماه اقدام به خرید سهام کند ممکن است تا یک ماه آینده قیمت آن سهم تا ٢٠ درصد افزایش یابد و مجبور شود با قیمت بالاتر اقدام به خرید کند بنابراین ابلاغیه جدید سازمان بورس به هیچ عنوان منطقی به نظر نمی‌رسد.

وی با تاکید بر اینکه شاید سازمان بورس با این نیت که ورود افراد با تجربه به بورس مانع از ضرر و زیان‌های هنگفت آنها می‌شود دست به چنین اقدامی زده است، افزود: در همه جای دنیا ثابت شده است که هیچگاه اجبار برای مردم پاسخ نمی‌دهد و نمی‌توان سهامداران را با اجبار مجبور به کاری کرد. مستقل با بیان اینکه یکی از بهترین اقداماتی که سازمان بورس می‌تواند در دستور کار خود قرار دهد ایجاد زیرساخت‌های لازم برای فرهنگ‌سازی سرمایه‌گذاری است، گفت: تا زمانی که سرمایه‌گذار متحمل ضرر و زیان نشود به دنبال آموزش برای سرمایه‌گذاری در این بازار نمی‌رود، مساله‌ای که اکنون وجود دارد این است که سهامداران تازه وارد به بورس نسبت به مکان‌هایی که باید در در مورد سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه آموزش ببینند آگاهی ندارند زیرا فقط تعداد محدودی از کارگزاری‌ها اقدام به آموزش می‌کنند که حتی کیفیت آموزش آنها هم مشخص نیست. این کارشناس بازار سرمایه افزود: از هر جنبه‌ای که به این تصمیم نگاه کنیم این تصمیم اشتباه به نظر می‌رسد زیرا مانع ورود گسترده نقدینگی به بورس می‌شود و سرمایه‌های موجود وارد دیگر بازارها خواهند شد. وی گفت: این تصمیم مانند بسیاری از تصمیمات اشتباه دیگر است که در صورت اجرای آن، تبعاتش دامن سازمان بورس را خواهد گرفت و باعث می‌شود توسعه بازار سرمایه که به نفع اقتصاد کشور است دچار لطمه شود.

  کدهای بورسی اجاره‌ای رونق می‌گیرند

روزبه شریعتی، کارشناس بازار سرمایه گفت: زمانی در یک روز چند ابلاغیه برای بازار منتشر می‌شود برای کارشناسان عجیب به نظر می‌رسد و حس خوبی را به بازار القا نمی‌کند. وی ادامه داد: برخی ریزش دو روز گذشته شاخص بورس را ناشی از ویروس کرونا و تاثیر آن بر بازارهای جهانی دانستند در حالی که چنین مساله‌ای درست به نظر نمی‌رسد، زیرا اگر عامل اصلی این موضوع، ویروس کرونا بود باید تاثیر آن را در بازار هفته گذشته می‌دیدیم در حال که چنین اتفاقی نیفتاد و بازار هر روز با شتاب در حال افزایش بود.

به گفته شریعتی، همزمانی ارسال ابلاغیه‌ها و مشکل هسته معاملات از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ریزش دو روز گذشته شاخص بورس بود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: هنوز در خصوص تغییر فرآیند صدور کد جدید ساز و کاری به ما ابلاغ نشده و همچنان نمی‌دانیم در این زمینه چه اقدامی را باید در دستور کار قرار دهیم.

 وی اظهار داشت: سازمان بورس به دنبال ورود نقدینگی‌ها به این بازار است اما با توجه به اینکه در چند وقت اخیر رشد بازار بیش از اندازه بوده با تصمیمات اتخاذ شده به دنبال کنترل رشد شاخص بورس است.

این کارشناس بورس به تاثیر تغییر فرآیند صدور کد بر ورود نقدینگی در بورس اشاره کرد و گفت: به دنبال چنین اقدامی شاهد ایجاد کدهای اجاره‌ای در بازار خواهیم بود، این اتفاق بنای یکسری تخلفات را در بازار ایجاد می‌کند و فردی که نمی‌تواند وارد بورس شود به سمت کدهای اجاره‌ای پیش می‌رود که ما این موضوع را در بازار آتی بورس کالا تجربه کردیم.

شریعتی اظهار داشت: فرد سرمایه‌داری که به دنبال سرمایه‌گذاری در بورس است اما به دلیل محدودیت‌های ایجاد شده نمی‌تواند وارد بورس شود به‌طور حتم به سمت کدهای اجاره‌ای خواهد رفت.

این اقدام در راستای حمایت از بازار و جذب سرمایه حرکت رو به جلو تلقی نمی‌شود، افزود: زمانی که به دنبال آشنایی و ورود همه افراد به بازار سرمایه بوده و اعلام می‌شود که این بازار به عنوان شفاف‌ترین بازار در اقتصاد کشور محسوب می‌شود؛ دیگر نباید چنین محدودیت‌هایی را در معاملات ایجاد و خلاف صحبت‌های مطرح شده حرکت کرد.

  تغییر فرآیند صدور کد بورسی در زمانی نامناسب

عرفان هودی، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه ابلاغیه تغییر فرآیند صدور کد جدید دارای نکات مثبت و منفی زیادی است، گفت: این اقدام مانند تصمیمی است که در سال ٩٢ در بورس کالا برای آتی سکه در دستور کار قرار گرفت، افرادی که به دنبال معامله آتی سکه بودند باید به صورت حضوری کلاسی را به مدت هشت ساعت می‌گذراندند و در انتها آزمون می‌دادند، در صورت قبولی در امتحان قادر به دریافت کد معامله بودند که این اقدام مانع ورود افراد با دانش کم به این بازار شد.

وی ادامه داد: نکته منفی در این زمینه وجود ویروس کرونا در کل جهان است که در این زمینه اعلام شده تمام خدمات باید به صورت غیرحضوری انجام شود، بنابراین ابلاغیه جدید سازمان بورس در زمان مناسبی ارایه نشده زیرا در این ابلاغیه به برگزاری کلاس‌های آموزشی برای دریافت کد تاکید شده است.

هودی خاطرنشان کرد: از طرف دیگر اعلام شده که بازار سرمایه به دلیل وضعیت اقتصادی حاکم در کشور تنها بازاری است که می‌تواند سرمایه‌ها را از دیگر بازارها جذب کند تا سرمایه در چرخه اقتصاد به گردش در‌آید در حالی که این اقدام مانع ورود نقدینگی‌های جدید به بازار سرمایه می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: اینکه اعلام شده ضمن برگزاری کلاس‌ها آزمون باید با حضور نماینده کانون کارگزاران برگزار شود و کانون به مدت سه روز آزمون‌ها را تصحیح و آنها را به کارگزاری‌ها ابلاغ کند، در موقعیت فعلی به عنوان مانعی برای جذب نقدینگی تلقی می‌شود که می‌تواند عملکرد بازار را ضعیف کند.

به گفته وی، اگر سرمایه‌هایی که قرار است وارد بازار سرمایه شوند جذب بازار طلا و دلار شود شاهد ایجاد تورم سنگینی در اقتصاد کشور خواهیم بود.

هودی خاطرنشان کرد: بازار سرمایه باید شرایط موجود را به نفع سهامداران مهیا کند، انتظار طولانی افراد برای دریافت کد و انجام معامله چندان زیبنده نخواهد بود بلکه باید روند موجود تسهیل شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: کانون کارگزاران، زمانی که آزمون‌های معامله‌گری را برگزار می‌کند سه ماه زمان می‌برد تا صدور گواهی‌ها انجام شود، اکنون برای ١٠٨ کارگزاری چگونه می‌تواند دوره‌ها را برگزار و آنها را کنترل کند؟

وی با بیان اینکه اجرای این تصمیم کاملا منفی نیست فقط زمان اجرای آن نامناسب است، گفت: با اجرای این اقدام علاوه بر اینکه دیگر کسی نمی‌تواند بدون دانش در این بازار ورود کند دست سودجویان از این بازار کوتاه خواهد شد.