کرونا، معضل جدید سیستم دفع زباله
سیستم دفع زباله‌های بیمارستانی پیش از این هم یکی از معضلات مشترک میان شهرداری، سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت بهداشت بوده است، معضلی که در سال‌های اخیر بارها میان سه راس این مثلث پاسکاری شده و هرکدام مسئولیت آن را وظیفه دیگری می‌دانند، حالا با شیوع کرونا و افزایش پسماندهای بیمارستانی و خانگی مرتبط با این بیماری و امکان انتقال ویروس از طریق این پسماندها، نگرانی از بابت امحای زباله‌های بیمارستانی دوچندان شده است. این وضعیت درحالی است که سازمان مدیریت پسماند که مجری جمع‌آوری پسماندهاست، در انتظار دستورالعمل جدید وزارت بهداشت برای امحای زباله‌های کرونایی بوده و وزارت بهداشت معتقد است پسماندهای کرونا هم مانند سایر زباله‌های بیمارستانی و عفونی هستند، بنابراین به همان روش جمع‌آوری و امحا می‌شود اما این میان مسئولان سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور به عنوان نهاد ناظر معتقدند پسماندهای کرونا باید جدا از سایر پسماندهای بیمارستانی امحا شوند و همچنین بر این موضوع تاکید می‌کنند که امکان سوزاندن این زباله‌ها نیست چرا که زباله سوزهای مخصوص و استاندارد برای این کار در کشور وجود ندارد.
مدیریت پسماند
در انتظار دستورالعمل جدید
با وجود همه هشدارهایی که درباره رعایت بهداشت فردی از سوی وزارت بهداشت و سایر نهادهای مرتبط در شرایط شیوع ویروس کرونا منتشر می‌شود، بسیاری از ماسک‌ها و دستکش‌ها که قرار بود حافظ سلامتی باشد در خیابان رها می‌شوند که هرکدام از آن‌ها می‌توانند به منبع انتقال ویروس برای دیگران تبدیل شوند. از سوی دیگر در خلوتی شهرها، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی پرمخاطب‌ترین اماکن این روزها هستند که آمار بالایی از پسماندهای ناقل ویروس کرونا در آن‌ها شکل می‌گیرد که دفع این زباله‌ها هم به چالش‌های مدیریت این روزهای بحرانی اضافه شده است با وجود این اگرچه شهرداری از ابتدای اعلام وضعیت هشدار، تفکیک پسماندهای را متوقف کرده اما هنوز هم نگرانی بابت امحای زباله‌های بیمارستانی و خانگی مرتبط با کرونا وجود دارد. صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند چندی پیش با ارائه توضیحاتی در رابطه با روش امحا زباله های بیمارستانی و دستکش هایی که احتمال آلودگی به کرونا وجود دارد، اعلام کرد وزارت بهداشت در حال حاضر پروتوکل جدیدی نداده است.
او افزود: همه فعالیت‌ها طبق شرایط قبلی است. بدین ترتیب بیمارستان‌ها با نظارت وزارت بهداشت و اداره کل محیط زیست این زباله را بسته بندی می‌کنند و همکاران ما بسته‌ها را از بیمارستان‌ها تحویل می گیرند.به اصطلاح زباله های بیمارستانی بی‌خطر می شود. همیشه سایت های جداگانه ای برای بیمارستان‌ها در نظر گرفته می شود که این سایت‌ها در کهریزک است.
علیپور بیان کرد: در همان کهریزک، مکانی جدید در کنار سایت زباله های بیمارستانی به دفن زباله‌های آلوده به کرونا اختصاص داده ایم اما منتظر هستیم تا وزارت بهداشت در اداره تخصصی پسماند دستورالعمل جدیدی در این خصوص بدهد تا کاری که لازم است انجام شود و مرجع برای نحوه بسته بندی و جمع آوری و دفن وزارت بهداشت است.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند در پاسخ به این سوال که دستکش هایی که این روزها در سطح خیابان و سطل آشغال های شهری موجود است، گفت: امکان جداسازی دستکش‌ها وجود ندارد. مردم خیلی از آن‌ها را در پسماندهای عادی می ریزند که امکان جداسازی نیست و در همان سایت های زباله های عادی دفن می شود.
زباله‌های کرونا هم
مانند سایر پسماندهای بیمارستانی است
اظهارات علیپور حالی است که کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت درباره این موضوع به« تعادل» گفت: زباله‌های مربوط به کرونا هم مانند سایر زباله‌های بیمارستانی امحا می‌شوند، در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، زباله های عفونی ابتدا گندزدایی شده و غیرعفونی می‌شوند و سپس به همراه سایر زباله های بیمارستانی طبق پروتکل های موجود دفن می‌شود.
او درباره زباله‌های خانگی مربوط به کرونا افزود: باید توجه کرد که امحاء ماسک دارای پروتکل است و مانند ماسک های بیمارستانی جزو زباله های بیمارستانی و عفونی قلمداد می‌شود. به هر حال یکی از دلایلی که ما استفاده از ماسک را برای جمعیت عادی توصیه نمی کنیم، ضمن اینکه اثرگذاری زیادی در پیشگیری از ابتلا به بیماری ندارد، بحث امحاء آن هم مطرح است. با این حال افراد بیماری که علائم شبه آنفلوانزا داشته و ماسک استفاده می‌کنند ترجیحا ماسکی را که استفاده کردند، ابتدا داخل کیسه فریزر قرار داده و آن را ببندند و آن را در سطل زباله در بسته قرار دهند.
از سوی دیگر علاوه بر اظهارات جهانپور، محسن فرهادی، معاون فنی مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت هم درباره امحای این زباله‌ها گفت: در مورد دفع زباله های بیمارستانی جای نگرانی نیست چراکه زباله های بیمارستانی با روش علمی و کاملا ایمن، توسط دستگاه های بی خطرساز معدوم می شوند. این پروسه در مورد پسماند بیماران مبتلا به کرونا در اتاق های ایزوله انجام شده و پس از آن به سیستم های ویژه شهرداری تحویل داده می شود.
در شرایط ویژه، امحای زباله‌ها هم
باید ویژه باشد
این میان سازمان حفاظت محیط‌زیست اما نظر متفاوتی نسبت به مسئولان وزارت بهداشت دارد و امحای پسماندهای مرتبط با کرونا در این سازمان موضوع جدی‌تری است. مهرداد کتال محسنی، معاون فنی محیط زیست استان تهران درباره این موضوع به «تعادل» گفت: با توجه به قدرت بالای انتشار و زنده ماندن ویروس کرونا، علاوه بر اعمال دقیق ضوابط موجود، تمهیدات کنترلی دیگر نیز باید اندیشیده شود، تدوین معیار جدید و موقت متناسب با شرایط زمان اپیدمی و خاص به استناد بند «ر» ذیل ماده ۶۹ ضوابط و روش‌های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی، جزو تکالیف وزارت بهداشت است. در شرایط فعلی ضمن پیگیری تدوین ضوابط و معیارهای جدید مربوط به شرایط اپیدمی، تمامی مراکز درمانی باید بسته بندی پسماندهای عفونی را به‌صورت سه لایه و حداقل دو لایه، انجام دهند و سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران هم درکنار اتخاذ تمهیدات لازم برای گندزدایی، باید خودروهای حامل پسماندهای آلوده به ویروس کرونا، ناوگان ویژه و مجزایی را برای حمل و نقل پسماندهای بیمارستان‌های معین منتخب تجهیز کند و تمام پسماندهای این بیمارستان‌ها با توجه به ریسک انتشار ویروس کرونا در قالب پسماند عفونی و با ناوگان واحد منتقل شوند.
او افزود: با وجود اینکه امکان نگهداری موقت پسماندهای پزشکی به مدت ۴۸ ساعت در فصل سرد در محل جایگاه نگهداری پسماند بیمارستان وجود دارد در شرایط حساس فعلی باید انتقال پسماندهای آلوده به این ویروس توسط ناوگان مجزا به‌صورت روزانه صورت پذیرد و در نهایت سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با توجه به جدا بودن محل دفن پسماندهای پزشکی در مرکز آراد کوه بازوی مجزایی را برای دفن پسماندهای بیمارستان‌های معین منتخب در نظر بگیرد و نسبت به آهک پاشی چند مرحله‌ای و دفن بهداشتی اقدام کند.
محسنی بیان کرد: پیشنهاد ما این است تا زمان حاکم بودن این شرایط ویژه، امحا زباله‌ها نیز به صورت ویژه دیده شود. ضد عفونی مخازن و آموزش لازم به افرادی که این زباله‌ها را جمع‌آوری می کنند دیده شده و امیدواریم که دستگاه هایی که وظیفه اجرایی دارند این مسائل را رعایت کنند تا تبعات آن به حداقل ممکن برسد. نکته دیگر درباره بحث سوزاندن این پسماندهاست که عملا چنین امکانی وجود ندارد، چون با سوزاندن این پسماندها بحث آلودگی هوا پیش می آید و زباله‌سوزهای مخصوص و استاندارد برای این کار در کشور وجود ندارد. از سایر اندیشمندان و صاحب نظران درخواست می کنیم که هر نظری در این رابطه دارند ارائه دهند تا این مشکل را حل کنیم.
