یک راه برای گریز از بحران نفتی

محمدعلی خطیبی

نماینده اسبق ایران در اوپک

روز دوشنبه، ‌۲۰ آوریل در بورس کالای امریکا قیمت نفت سبک تگزاس با کاهشی وحشتناک نسبت به روز معاملاتی قبل وارد محدوده منفی شد. این سقوط قیمت برای کسانی رخ داده که در ماه مه ‌محموله نفتی دارند، اما به دلیل کاهش شدید تقاضا به‌طور بی‌سابقه‌ای در تاریخ با افت مواجه شدند. به عبارتی، خریداران ماه گذشته یا ماه‌های قبل از آن، نفت را برای سررسید ماه مه‌ خریداری کرده‌اند و روز دوشنبه نفت باید توسط خریدار نهایی تحویل گرفته می‌شد. امابه دلیل افت شدید قیمت‌ها، هیچ خریدار یا پالایشگری تمایلی برای تحویل گرفتن نفت در سررسید ماه مه ‌را نداشت. برهمین اساس، در این روز برای نخستین‌بار بشکه‌های نفت امریکا نه تنها خریداری نداشت بلکه فروشندگان به دلیل ناتوانی در ذخیره‌سازی نفت، حاضر بودند تا علاوه بر نفت رایگان، ‌مبلغی نیز به خریداران بدهند. 

از طرفی، مالکان این محموله‌های نفتی با مشکلات زیادی در انباشت و ذخیره‌سازی مواجه هستند؛ زیرا هزینه نگه داشت این محموله‌ها از خود قیمت نفت هم بالا رفته است. این یک پدیده نادری است که در بازار نفت امریکا رخ داد. البته دولت امریکا اعلام کرده که در بازار مداخله و نفت‌های مازاد در بازار را برای پرکردن ذخایر استراتژیک خریداری خواهد کرد. البته سعی می‌کند با کم‌ترین قیمت ذخیره‌سازی را انجام دهد. بنابراین یک راه‌حل، خرید نفت امریکا توسط دولت امریکا است که می‌تواند صرف افزایش سطح ذخائر استراتژیک شود. اما اینکه چرا شاهد این وضعیت در بازار جهانی هستیم بر می‌گردد به اینکه تقاضا برای نفت به‌شدت کاهش یافته است. وقتی چنین اتفاقی رخ می‌دهد، نباید میزان تولید از میزان نیاز بازار فراتر رود تا تعادل به بازار نفت برگردد. بر همین اساس وقتی تقاضایی برای نفت خام وجود ندارد، نباید کشورها به دنبال تولید باشند؛ چرا که این اقدام درنهایت منجر به افزایش هزینه‌های تولید، افت تقاضا و در پی آن افت قیمت شدید خواهد شد. حال موفقیت توافق کاهش تولید اوپک پلاس به عملکرد واقعی توافق‌کنندگان باز می‌گردد و اگر این کشورها به توافق کاهش تولید از ابتدای ماه می‌عمل کنند می‌توانند بازار نفت را به سمت تعادل و ثبات برسانند. در این میان برخی کشورها اعلام کردند که پیش از زمان موعد این کار را انجام خواهند که خود این اقدام می‌تواند اثر مثبتی بر روند قیمتی نفت بگذارد و فیتیله قیمت نفت را بالا بکشد. از سوی دیگر، کشورهای صنعتی که ذخایر استراتژیک دارند می‌تواند اقدام به خرید مازاد در بازار کنند، که با این کار تقاضای جدیدی برای نفت خام شکل خواهد گرفت.