انگیزه‌های سیاسی استیضاح آقای وزیر

حمید حسینی

یکی از محورهایی که برای استیضاح وزیر نفت مطرح شده، موضوع کارت سوخت است و اینکه آقای زنگنه کارت سوخت را حذف کرده و بحث دوم هم موضوع خام‌فروشی است که هر دوی این موضوعات قابل بحث است. در مورد موضوع کارت سوخت، باید در نظر داشت که کارت سوخت حذف نشده و چیزی که بعد از سال 94 تغییر کرد، این بود که سهمیه‌بندی حذف شد و جایگاه‌ها همیشه با از محل کارت سوخت، سوخت می‌دادند بنابراین کارت سوخت حذف نشده و سامانه آن فعال بوده اما سهمیه‌بندی نشد. با توجه به اینکه ما هم به اندازه کافی هم بنزین و هم گازوئیل تولید می‌کردیم، بعد از برجام هم خیلی صلاح نبود که بخواهیم مردم را در مضیقه و محدودیت نگه داریم. با کارهایی که در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز انجام شده بود، شیب قاچاق کاهشی بود و کشور اراده جدی کرده بود که با قاچاق مبارزه جدی کند و با طرح‌های جانبی هم که اجرا کردند، تا حدودی قاچاق کنترل شد. در موضوع کلی خام‌فروشی هم، فلسفه‌ صندوق توسعه ملی این بود که بخشی از منابع نفتی را به این صندوق ببرد و از این محل سرمایه‌گذاری شود در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی که ما احتیاج به خام‌فروشی نداشته باشیم که اقدامات خوبی انجام شده است. از طرفی هم اقداماتی که در دولت در حوزه صنعت پتروشیمی انجام شده، به نظر می‌آید قابل توجه بوده، اینکه از ابتدای دوران پتروشیمی یک ظرفیت داشتیم و به همین میزان هم ظرفیت پتروشیمی دارد افزایش پیدا می‌کند. توسعه صنعت پتروشیمی یعنی جلوگیری از خام‌فروشی، تکمیل فازهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس یعنی جلوگیری از خام‌فروشی، افزایش تولید گاز و جایگزین کردن آن به جای فرآورده یعنی جلوگیری از خام‌فروشی و ما روزانه حدود 600 هزار بشکه فرآورده نفتی صادر می‌کنیم و درآمد صادرات فرآورده‌های نفتی ما از صادرات نفت خام بیشتر است. بنابراین به نظر می‌رسد اینها همه عملکردهای قابل دفاعی است. از طرفی باید توجه داشت که شرکت نفت در حال حاضر تحریم است، با کمبود منابع مواجه بوده و اینطور نبوده که کشور در شرایط عادی باشد. از طرفی دیگر اصل 44، دست شرکت نفت را برای حضور در صنایع پایین‌دستی نفت و گاز و پتروشیمی بسته است، یعنی شرکت نفت حق ندارد در صنعت پالایش سرمایه‌گذاری کند یا خودش پتروشیمی ایجاد کند. این شرکت می‌تواند تنها اقدامات تشویقی و تسهیل‌گرانه انجام دهد و مجوز صادر کند. همانطور که دیدیم سال گذشته زمانی که نمایندگان مجلس یک طرح را در پالایشگاه‌ها با استفاده از سرمایه‌های مردمی تصویب کردند.

 بلافاصله شرکت نفت ظرف سه ماه آیین‌‌نامه‌اش را ابلاغ کرد و اعلامیه داد که بیش از 200 پروژه درخواست کردند که از امتیازات این طرح که خوراک مدت‌دارد نسیه است، استفاده کنند و شرکت نفت 80 تقاضا را در بررسی‌هایش جدا کرده و با آنها وارد مذاکره شده است که به بعضی‌ از ‌آنها امتیاز این قراردادها را بدهد که می‌تواند از امتیازات آن طرح مجلس استفاده کنند. بنابراین به نظر می‌آید که با مجموعه با مشکلاتی که تاکنون وجود داشته، وزارت نفت یکی از موفق‌ترین وزارت‌خانه‌ها در دولت آقای روحانی بوده است. نمایندگان مجلس باید درباره اینکه در این برهه از زمان و با این شرایط کشور، استیضاح بیژن زنگنه صحیح است یا نه مصلحت‌اندیشی کنند و در حالی که دولت در سال آخر است، استیضاح معنی دارد یا ندارد و اینکه تغییر و تحول در وزارتخانه می‌تواند تا چه اندازه موثر باشد. با وجود این، نماینده مجلس ابزار استیضاح را دارد و می‌تواند از این اختیار استفاده کند. هرچند بعضا ممکن است انگیزه‌های سیاسی مطرح باشد تا اینکه بحث‌های کارشناسی نفتی در میان باشد و کما اینکه سردمداران این جریان استیضاح، کمتر از اعضای کمیسیون انرژی مجلس هستند.