چه بلایی سر نقدینگی‌های جدید بورس آمد؟
رقیه ندایی|
حقوقی‌ها در آخرین روز بازار حدود ۷۳۰ میلیارد تومان بیش از افراد حقیقی در صف خرید سهام رفتند. در این روز ارزش معاملات حقوقی‌ها ۲۰ درصد یعنی به دو هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان رسید و در مقایسه با حقیقی‌های بازار حدود ۷ درصد برتری داشتند. میزان سهام حقوقی‌ها در ۱۲۱ نماد به بیش از یک میلیارد رسید.این درحالی است که سازمان بورس طی ابلاغیه و جلسه‌های مختلف میزان عملکرد حقوقی‌ها محدود کرده بود و این گروه گاه صف فروش و گاهی صف‌های طویل خرید تشکیل می‌دهند.
چه خبر از اوراق دولتی
در پانزدهمین حراج، میزان فروش اوراق دولتی به رقم ۵.۴ هزار میلیارد تومان رسید و به بیشترین سطح را در ۷ هفته اخیر ثبت کرد. این رقم نسبت به حراج چهاردهم رشد ۱۳۵ درصدی تجربه و نسبت به حراج سیزدهم رشد ۱۹۴درصدی را ثبت کرده است. بر اساس آخرین گزارشات حدود نیمی از این تقاضا توسط بانک‌ها و نیمی از این تقاضا از سوی نهادهای مالی و سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی بوده است. باتوجه به روند نزولی بازار سرمایه به نظر می‌رسد شرکت‌های بزرگ مالی، تقاضای خود را برای خرید اوراق بلندمدت دولتی به عنوان یک دارایی با کیفیت و بدون ریسک بیشتر کردند.دولت به سه روش توانست بیش از ۵.۴ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی را به فروش برساند: اولین روش در بازار بین بانکی بود که حدود ۲.۶ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی فروخته شد. پس از آن ۸۵۰ میلیارد تومان اوراق دولتی را در بورس اوراق بهادار به فروش رساند و در نهایت حدود ۲ هزار میلیارد تومان نیز از اوراق دولتی توسط نهادهای مالی پذیره‌نویسی شد.این بار دوم است که دولت از این روش برای فروش اوراق استفاده می‌کند. نکته قابل‌توجه این است که در هفته گذشته نرخ اوراق در بورس از آنچه توسط بانک‌ها خریداری شد پیشی گرفته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که تقاضای اوراق بیشترین سطح در ۷ هفته اخیر بوده است و شرکت‌های مالی بزرگ تقاضای خود را از بورس به بازار اوراق آورده‌اند.
میزان فروش در ۱۵ هفته اخیر
براساس آخرین گزارشات بانک مرکزی و وزارت اقتصاد، طی ۱۵ هفته فروش اوراق دولتی، ۶۶.۷ هزارمیلیارد تومان از این اوراق به فروش رسانیده است و دولت توانسته با این فروش مقدار قابل توجهی از کسری بودجه خود را جبران کند. طی چند روز اخیر دولت برای دوم از سه روش حراج، فروش در بورس و تعهد پذیره‌نویسی استفاده کرده است. قبل از این دولت از سه روش برای تامین کسری بودجه خود استفاده کرده بود.
عرضه اوراق دولتی در بورس
بخش عمده‌ای از اوراق دولتی در فرآیند خارج از حراج و در بورس به فروش می‌رسد. در هفته‌ای که گذشت، ۳۲۰ میلیارد تومان اوراق ۲ ساله اراد ۴۵ با نرخ سررسید ۲۱ درصد و ۵۳۰ میلیارد تومان اوراق ۳ ساله اراد۴۹ با نرخ سر رسید ۲۱ درصد به فروش رسیده است. در هفته مذکور نرخ اوراق اراد۴۵ در فروش به صورت حراج با نرخ ۲۰ درصد معامله شده و درحالی که این اوراق در بورس با نرخ سود ۲۱ درصد به فروش رسیده است. به نظر می‌رسد این اولین بار است که در بورس نرخ سود اوراق بالاتر از نرخ سود اوراق فروخته شده در فرآیند حراج است.
فروش اوراق از سوی فرآیند حراج
براساس اعلام بانک مرکزی، در حراج ۱۶ شهریورماه سال ۱۳۹۹، چهار اوراق ذولتی با نام‌های «اراد۴۵»، «اراد ۴۷»، «اراد۴۸»، «اراد ۴۹» به حراج گذاشته شد که برای این گروه اوراق حراج شده در مجموع ۴.۴ هزار میلیارد تومان ثبت سفارش شد و وزارت اقتصاد با ۲.۶ هزار میلیارد تومان آن موافقت کرد. «اراد۴۵» که یک اوراق با تاریخ سررسید مهرماه ۱۴۰۱ است، ۱.۳ هزار میلیاردتومان تقاضا داشته و وزارتخانه اقتصاد تنها با ۶۷۰ میلیارد تومان آن با نرخ تا سررسید ۲۰ درصد موافقت کرده است.همچنین؛ در حراج پانزدهم ۷۹۰ میلیارد تومان از اوراق «اراد۴۷» با نرخ سررسید ۱۸.۹ درصد نیز به فروش رسیده است. ۱.۱ هزار میلیارد تومان نیز «اراد۴۸» با نرخ تا سررسید ۱۸.۹ درصد به فروش رسیده. در حراج ۱۶ شهریورماه، نرخ سود اوراق تفاوتی با هفته گذشته نداشته است.
فروش اوراق از طریق تعهد پذیره‌نویسی
طی هفته مذکور برای دومین بار دولت برای فروش اوراق خود به فروش از طریق تعهد پذیره‌نویسی روی آورده است. در این روش که فرآیند آن خارج از حراج است، دولت شرایط اوراق دولتی خود را اعلام می‌کند، و نهادهای مالی بزرگ مانند تامین سرمایه‌ها، تقاضای خود را برای خرید این اوراق اعلام می‌کنند و دولت بهترین شرکت‌کننده که کمترین نرخ را اعلام کرده است انتخاب می‌کند.در فروش اوراق دولتی که ۱۶ شهریور ماه ۲ هزار میلیارد تومان اوراق اراد ۵۰ که یک نوع اوراق چهار ساله با تاریخ سررسید ۱۴۰۳ است، با نرخ سود تا سررسید ۲۱.۵ درصد به فروش رسیده. بیش از این در ۲۸ مرداد ماه سال جاری نیز ۲ هزار میلیارد تومان اوراق اراد ۴۶ که آن نیز چهار ساله با نرخ ۲۱.۵ درصد به فروش رسیده است. براساس آخرین گزارش هفته پانزدهم، در فرآیند حراج مجموعا ۲.۷ هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده است.در بورس نیز مجموعا ۸۵۰ میلیارد تومان و در فروش از طریق تعهد پذیره‌نویسی ۲ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی فروخته شده است. بنابراین در هفته مذکور ۵.۴ هزار میلیارد تومان اوراق دولتی به فروش رسیده است که بیشترین مقدار آن در هفت هفته گذشته بوده است. با توجه به وضعیت پیش آمده به نیز می‌رسد به علت بی‌ثباتی در بازارهای مالی، بهترین گزینه سرمایه‌گذاری اوراق دولتی با ریسک صفر بوده است، در نتیجه در این هفته نهادهای مالی بزرگ تقاضای خود را برای خرید به بازار آورده‌اند و همچنین دیده شده اوراق با نرخ سود بالاتر تقاضای بیشتری نیز داشته‌اند. نگاهی به نرخ اوراق دولتی در بازار ثانویه بورس مانند اوراق اخزا نشان می‌دهد که تقاضا در این بازار افزایشی بوده است.از سوی دیگر نرخ‌های اوراق دولتی در پنج هفته گذشته نیز روندی باثبات گذرانده است و پس از یک دوره افزایشی تا هفته دهم، و بعد از آن با ثبات باقی مانده است. بررسی این دو بازار که درواقع بازار اولیه و ثانویه اوراق دولتی نشان می‌دهد اوراق دولتی با افزایش تقاضا در بازار مواجه شده است. این افزایش تقاضا سبب شده دولت اوراق خود را با هر قیمتی به فروش نرساند و بتواند نرخ این اوراق را در بازار کنترل کند. علاوه بر این، اگر پانزده هفته حراج اوراق دولتی را به سه بازه پنج هفته‌ای تقسیم کنیم، بررسی روند فروش اوراق نشان می‌دهد که در پنج هفته اول، به جز هفته سوم که حدود ۹۰۰ میلیارد تومان اوراق فروخته شده، و به صورت حدودی بیش از ۵ هزار میلیارد تومان اوراق به فروش رسیده است.میانگین فروش اوراق در بازه اول، حدود ۴.۷ هزار میلیارد تومان بوده. در بازه دوم که از هفته پنجم تا دهم بوده است نیز به‌طور میانگین در هر هفته فروش ۵.۴ هزار میلیاردتومان اوراق دولتی را شاهد بوده‌ایم. اما در بازه سوم، که از هفته یازدهم تا پانزدهم را شامل می‌شود، میانگین فروش هر هفته ۳.۴ هزار میلیارد تومان بوده که کمترین مقدار آن در میان سه بازه است. اما در هفته پانزدهم، رقم فروش اوراق به نسبت هفته قبل از آن با افزایش ۱۳۴ درصدی را تجربه کرده است. فروش اوراق دولتی یکی از راهکارهای تامین کسری بودجه بدون استفاده از منابع بانک‌مرکزی است که اثر تورمی نخواهد داشت.
