فرونشستن غبارهای سوءمدیریت در بورس

علی مختاری

بحثی که در خصوص بورس اتفاق افتاد و بارها هم روی آن تاکید شد و همین روزنامه وزین تعادل چندین بار یادداشت‌های تحلیلی، گزارش‌های میدانی و مقالات تخصصی را منتشر کرد، بنده و سایر کارشناسان و اساتید هم تذکار دادند، نوشتند و سخن گفتند که بورس محلی نیست که دولت‌ها بخواهند سایه سنگین خود را بر آن بگسترانند. متاسفانه دولت به این هشدارها توجه نکرد و مدام سیگنال‌های حمایتی و بیمه‌گری به افکار عمومی ارسال کرد. اعلام کردند که مردم سرمایه‌های خود را به بورس را بسپارند و نگران چیزی نباشند. به هر حال مصاحبه‌ها و اظهارنظرهای بالاترین مقامات اجرایی و اقتصادی کشور در آرشیو رسانه‌ها موجود است و با یک بررسی تحلیلی می‌توان این نوع سیگنال دهی اشتباه را ردیابی کرد. در آن زمان کارشناسان دلسوز که پشت پرده موضوع را می‌دانستند و تبعات آینده این شکل برنامه‌ریزی را می‌دیدند، مدام هشدار دادند که این نوع دخالت‌ها و حمایت‌ها در هیچ بازار سرمایه‌ای در سطح دنیا انجام نمی‌شود چرا که به آثار منفی این مشکلات آگاه هستند.

کارشناسان تذکار می‌دادند که مگر فردا دولت می‌تواند پاسخگوی مردم شود و موضوعات دیگری که توسط کارشناسان مطرح می‌شد اما توجهی به آن نمی‌شد. علی‌رغم این هشدارها که نمونه بارز آن در جریان نامه 25اقتصاددان متبلور شد و در بندهای آن توقف هر نوع سیگنال دهی بیمه‌گری را خواستار شده بودند، متاسفانه از صدر تا ذیل چهره‌های دولتی با شاخص و رشد آن عکس یادگاری گرفتند و مردم را تشویق به سرمایه‌گذاری افزونتر در بازار سرمایه بدون آماده کردن بسترهای این حضور کردند. این یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی بود که در تاریخ بازار سرمایه به قوع پیوست و از جهتی در دنیا هم کم نظیر بود. این نوع برنامه‌ریزی‌های اشتباه باعث شد تا در سال 99شاخص یک رشد نامتوازن، غیرعادی و سریع را تجربه کند. در این میان به تذکارهای دلسوزان اقتصادی توجهی نشد و چهره‌های اقتصادی دولت، نامه 25اقتصاددان را که در زمره ظرفیت‌های اقتصادی کشور قرار می‌گیرند را به سخره گرفتند و اعلام کردند که این جوانان یک حرفی زده‌اند و نباید زیاد روی آن حساب باز کرد. این در حالی است که تحولات بعدی بازار سرمایه نشان داد که مجموعه این تذکارها که مبتنی بر واقعیات میدانی و اصول اقتصادی مطرح شده بودند، چندان از واقعیات فاصله نداشته است. نگفتند وقتی شاخص از 1میلیون و 600هزار عبور کرد، همین کارشناسان هشدار دادند که‌ای دولت این رفتاری که در مواجهه با بازار سرمایه در پیش گرفته‌ای رو به ترکستان است. اینکه شما سیگنال بیمه‌گری می‌فرستید و نرخ سود بانکی را زیر تورم قرار می‌دهید و آن را 15 درصد قرار می‌دهید در حالی که تورم حداقل 30درصد است. نرخ بهره واقعی عبارت است از نرخ بهره اسمی، منهای نرخ تورم که نرخ بهره در منفی 15 سِت می‌شود. مکررا هم سیگنال حمایتی می‌فرستی و دسترسی مردم را به سایر بازارها (سکه، مسکن، دلار و...) محدود کرده‌ای و...، طبیعتا این الگوها باعث مشکلات بورس خواهد شد. کارشناسان از دولت یک خواسته مشخص داشتند که به این مطالبه پاسخ داده نشد و آن هم اینکه اجازه دهد که بورس رشد طبیعی و سیر معقول خود را طی کند. الان چه کسی پاسخگوی افرادی که در شاخص 2میلیون و 100 بر اساس وعده و اظهارات دولتی‌ها خریدهای بالا انجام داده‌اند و امروز با خسارت‌های فراوانی مواجه شده‌اند را می‌دهد؟بعد بجای اینکه این افراد متخصص و دلسوز را دعوت کنند و از آنها راهنمایی و مشورت بخواهند و با تجمیع ظرفیت‌ها فرآیند مصون‌سازی بازار سرمایه را با استفاده از دانش رسوب شده کشور آغاز کنند، به انتقادات مطرح شده خندیدند و آن را به‌ هیچ انگاشتند. به نظرم در شرایطی که متولیان چندان توجهی به دیدگاه‌های کارشناسی ندارند، بهتر است که مخاطب این ارتباطات رسانه‌ای را مردم بزرگوار ایران قرار دهیم و با آنها سخن بگوئیم . مردمی که شاید برخی از آنها در زمره آسیب دیدگان بازار سرمایه باشند؛ این دوران یک درسی دارد که باید به آن توجه کرد و آن اینکه برای حفاظت از دارایی هامان باید بر روی مهارت‌ها و داشته‌های خودمان تکیه کنیم تا وعده‌هایی که ممکن است فلان مسوولی بدهد و آن را هرگز محقق نکند. اگر مقالات قبلی ما را در روزنامه تعادل دنبال کرده باشید، متوجه می‌شوید که که قبلا این شرایط را پیش‌بینی کرده بودیم و مبتنی بر اصل آربیتراژ گپ تحلیل کرده بودیم بازارها نمی‌توانند زیاد از هم فاصله بگیرند ومحکوم به بازگشت هستند. نمی‌شود که هر روز دلار، سکه، مسکن و... بالا برود و اثرات رشد آنها در بازار سرمایه نمایان نشود. بلکه بازار سرمایه هم به زودی ظرفیت‌های افزونتری خود را نمایان خواهد کرد. متاسفانه برخی مسوولان کشور در حوزه بازار سرمایه به اندازه کافی تخصص ندارند و ممکن است دست به اقداماتی بزنند که منجر به تکانه‌های بیشتر در بازار شود، اما بازار در بلندمدت خود را بازیابی خواهد کرد و مبتنی بر اصل همگرایی بازارها شرایط بهتر خواهد شد، بنابراین اگر فردی سهامی دارد و نگران چشم‌انداز آینده است، پیشنهاد می‌کنیم که کمی صبر داشته باشند تا با فرو نشستن غبارهای برآمده از سوءمدیریت‌ها بازار سرمایه کشورمان، ظرفیت واقعی خود را نمایان کند.