علت ریزش بورس چه بود؟

رقیه ندایی|

 از نیمه‌های مردادماه سال جاری گذشته بود که بازار سرمایه روندی نزولی به خود گرفت. در ابتدای این ریزش اغلب مسوولان و مدیران بر این نظر بودند که پس ازگذشت یک الی دو هفته روند صعودی بازار آغاز می‌شود و سهامداران بورسی نگران ریزش شاخص در تالار شیشه‌ای نباشند اما بیش از ۴ ماه از این ریزش می‌گذرد و بازار سرمایه تنها با نوسان چند روزی روند صعودی به خود می‌گیرد و پس از آن دوباره به نزول خود ادامه می‌دهد. اگر بخواهیم دقیق باشیم و بگوییم از چه زمانی نزول و بی‌اعتمادی در بازار باشد به تاریخ ۱۹ مردادماه سال جاری می‌رسیم دقیقا زمانی که اختلاف نظر میان وزرا و مسوولان در خصوص عرضه دومین صندوق ETF در بازار به وجود می‌آید. این اختلاف نظر باعث شد که مردم و سهامداران نسبت به بازار بی‌اعتماد شوند و به‌طور کلی جرقه‌ای بود تا ریزش بازار آغاز شود. بیش از ۴ ماه است که بازار روندی نزولی به خود گرفته و اظهارنظر و حمایت‌های مسوولان نیز تاثیری بر روی بازار ندارند چراکه این اظهارنظرها و حمایت‌ها تنها در حد حرف است و عملا هیچ کاری برای رونق بورس صورت نمی‌گیرد. برای مثال؛ اواخر شهریور ماه بود که حسن قالبیاف اصل، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام کرد که سازمان بورس پیگیر نهایی شدن انتقال یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به صندوق تثبیت بازار است و بر این موضوع تاکید کرد که اجرای این مصوبه در شرایط فعلی بازار برای بازارگردانی مداوم همه نمادها و افزایش نقدشوندگی بازار اتفاق بسیار خوبی است.

 این اختصاص از همان اول مبهم بود و مسوولان در بخش بورس، وزارت اقتصاد و صندوق توسعه ملی یا هیات امنای صندوق توسعه ملی در این رابطه به صراحت صحبت نکردند که قرار است این منابع از کجا و به چه میزان تامین و به بورس تزریق شود و بعد از صدور مجوزها چه روالی در حال طی شدن است و فقط به توافق و حل ابهام و وعده‌های هر هفته‌ای برای انتقال منابع بسنده کردند. درنهایت محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس اعلام کرد که سازمان بورس به عنوان متولی بازار از طریق همه مراجع تزریق یک درصد صندوق توسعه ملی را پیگیری کرده و اولین تخصیص منابع به صندوق تثبیت وارد می‌شود.

 البته خدابخش بر تزریق منابع مذکور در چند فاز تاکید کرد و گفت: رقمی که باید در فاز نخست به صندوق تثبیت تزریق شود معادل ۲۰۰۰ میلیارد تومان است. این تنها یکی از وعده‌های دولتی‌ها و مسوولان بود البته با این اوضاع بورس این مسوولان تنها وعده می‌دهند تا بتوانند تاثیری روی جو روانی بازار بگذارند اما در اصل وضعیت بازار تغییر نمی‌دهند و بلکه هر روز در مقایسه با روز گذشته بدتر می‌شود حال چند روزی است که بورس مثبت شده اما این روند پایدار نیست و ممکن است طی روزهای آینده این روند تغییر کند، این روزها بیشترین حال بورس به وضعیت اخبار بستگی دارد و اگر اخبار خوب باشد وضعیت بورس نیز مناسب است و اگر اخبار کمی ناخوش باشد بورس نزولی می‌شود. مسوولان و دولتی‌ها باید کمی بیشتر به فکر بورس باشند تا این بازار جانی دوباره به خود گیرد. براساس اخبارموجود فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی اعلام نمود که نرخ سود بین بانکی کمی افزایش یافته است و سعی در برنامه‌ریزی برای جلوگیری از این روند را داریم، ولی می‌توان گفت که وزیر اقتصاد به‌طور غیرمستقیم به این ماجرا اشاره کرده است. اساسی‌ترین موضوعی که باعث می‌شود بانک مرکزی به صورت رسمی میزان افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی را اعلام نماید، این است که اگر این خبر به صورت رسمی اعلام شود تولید کاملا فلج و نابود می‌شود و این بدان معناست که سود سپرده بانکی اگر ۱۸ درصد شود سود تسهیلات ۳۰ درصد خواهد شد و در نتیجه شاهد اتفاقات ناگوار در اقتصاد خواهیم بود. از سوی دیگر چندماهی می‌شود که بورس کاملا روند نزولی را تجربه می‌کند و اگر این خبر به صورت رسمی اعلام شود شاهد وضعیت بسیار ناگوار در بورس خواهیم بود چراکه در حال حاضر و با تکذیب افزایش نرخ سود بین بانکی توسط دولت، برخی از بانک‌های خصوصی پیشنهاد سود ۲۰ تا ۲۳ درصدی را به سرمایه‌گذاران می‌دهند. 

با این تفاسیر با پیمان مولوی، کارشناس اقتصادی درخصوص وضعیت بازار به گفت‌وگو نشسته ایم.

  آیا دولت نقشی در نزول بازار سرمایه داشته است؟

ریسک‌های بر سرمایه‌گذاری بر چهار طبقه تقسیم می‌شود؛ نخست ریسک‌های اقتصادکلان، ریسک‌های حقوقی، ریسک‌های مالی و اقتصادی و آخرین ریسک نیز ریسک سیاسی است. بخشی از این ریسک‌ها، ریسک سیستماتیک هستند و برخی دیگر نیز ریسک غیر سیستماتیک؛ روی این دسته از ریسک‌ها نمی‌توان کنترل داشت چراکه غیرسیستماتیک هستند و خارج از چرخه رخ می‌دهند همانند میزان تورم و یا اتفاقاتی که در انتخابات امریکا رخ داد.  می تواند با تصمیم‌گیری اشتباه تاثیر مهمی در ریزش بورس و بازار سهام داشته باشد برای مثال یکی از دلایل مهم در ریزش مردادماه سال جاری ایجاد ذهنیت دوگانه برای اوراق سلف نفتی و بحث دارا دوم بود که باعث ریزش خیلی شدید شد. 

ابتدای سال دعوت بسیار زیاد مردم را به بورس داشتیم که حاصل این دعوت افزایش میزان نقدینگی در بازار بود و بزرگ‌ترین ریسک بازار سرمایه در اولین ماه سال جاری این بود که بازار سرمایه را بدون ریسک نشان دادیم.

   افزایش نرخ سود بانکی تاثیری بر بورس دارد؟

افزایش نرخ سود بانکی نیز تاثیر مهمی در افت شاخص در بازار سهام داشته است که از ۱۲ درصد در ماه تیر امروز به ۲۳ درصد رسیده که موجبات نزول و افت شاخص را فراهم کرده و اگر این افزایش ادامه‌دار باشد می‌تواند آینده بورس را به مخاطره بیندازد.

آزادسازی سهام عدالت نیز به عنوان یک ریسک منفی برای بازار سهام شناخته می‌شود چراکه عرضه خیلی زیاد بدون برنامه منسجم و یکپارچه در بورس باعث شد که روند تالار شیشه‌ای به سمت وسوی نزولی بودن روانه شود. 

  افزایش یا کاهش نرخ ارز چه تاثیر روی تالار شیشه‌ای دارد؟

همیشه یک همگرایی بین نرخ ارز و بازارسهام وجود دارد و ممکن است این همگرایی فاصله ۱۰ الی ۱۲۰ روزه را طی کند. یکی از مهم‌ترین موارد تاثیرگذار در شرکت‌های کادمویتی محور، افزایش نرخ‌های جهانی در حوزه‌های کالایی بود که ناشی از کاهش ارزش دلار جهانی بود. همچنین افزایش نرخ ارز بر روی تمامی بازارهای مالی از جمله بورس تاثیر می‌گذارد چراکه نرخ دلار به عنوان ماشه حرکتی برای بازارها شناخته می‌شود. اتفاقی که در ۴ ماهه نخست سال افتاد کمی شدید بود اما همیشه همگرایی بین نرخ دلار و بازار سرمایه وجود دارد، در تفسیر رشد بازار سرمایه نباید از تعلیل بازارهای موازی غافل بود همیشه نقدینگی و سرمایه مردم بین چهار بازار بورس، مسکن، خودرو و بانک در حرکت بود و درحال حاضر بازار سرمایه‌ای با بیش از ۲۰میلیون سهامدار داریم که اغلب از قشر جوان تشکیل شده و ترکیب بازارسرمایه برای همیشه تغییرکرده و این بازار در آینده تبدیل به اصلی‌ترین موضوع اقتصاد کشور می‌شود.

  انتخابات و اخبار امریکا چه تاثیری در بورس می‌تواند داشته باشد؟

دو عامل می‌توانیم برای بورس در نظر بگیریم نخست؛ بورسی که رشد می‌نماید چراکه اقتصاد ملی رشد داشته و بورسی به علت افزایش تولید ناخالص ملی رشد می‌کند این رشد پایدار و به نفع اقتصاد ملی است زیرا به صورت همه‌جانبه و عملی صورت گرفته است. البته این نکته نیز حائز اهمیت است که اگر ما بخواهیم به رشد سال ۱۳۹۱ برسیم باید ۶ سال و به صورت مداوم رشد اقتصادی ۸ درصدی داشته باشیم. 

نوع دوم؛ رشدی ناشی از تورم اقتصادی است که ما در ۴ ماهه نخست سال جاری شاهد این رشد بودیم البته رشد سال جاری کمی از تورم پیشی گرفت این امر یک چرخه تورمی را در بازارها ایجاد می‌کند و این بار قرعه به نام بورس و بازار سهام افتاد و ممکن دوره‌های بعدی بازارهای موازی متوجه این نوع رشد تورمی شوند.