جدال با غول‌های فناوری بر سر قوانین ضدانحصار
هرچند انتظار می‌رفت اقدام کمیسیون اروپا مبنی بر جریمه گوگل به دلیل فعالیت‌های انحصاری به صورت مستقیم روی بازار تکنولوژی اروپا تاثیر بگذارد، اما حال مشخص شده است که بیشتر شرکت‌های صنعت تکنولوژی اروپا تاثیر چندانی از این اقدام کمیسیون اروپا احساس نکردند. اتحادیه اروپا سه سال پیش اقدامی جدی را در برابر فعالیت انحصاری گوگل آغاز کرد. پس از ادعای کمیسیون اروپا مبنی بر اینکه گوگل با برتری دادن به پلتفرم خرید گوگل در موتور جست‌وجو از «سلطه بر بازار سوءاستفاده کرده است»، این شرکت ۲.۴۲ میلیارد یورو جریمه شد. گوگل همچنین متعهد شد که عملکرد خود را به گونه‌ای تغییر دهد که خدماتی یکسان را در اختیار رقبای خود قرار دهد. اما آنطور که در گزارش فایننشال تایمز آمده، این اقدام اتحادیه اروپا نتوانست مانع فعالیت‌های انحصاری گوگل و شرکت‌های بزرگ تکنولوژی شود. فیلیپ پیتسک مدیرعامل وبسایت خرید آنلاین Idealo در آلمان می‌گوید که این تغییر از نگاه او تاثیر چندانی بر فعالیت ضدرقابتی گوگل نداشته است. او می‌گوید که میزان ارجاع مشتری از دیگر مجراها نسبت به گوگل «پنج برابر» شده است. به گفته او «در دوره‌هایی از سال ترافیک جست‌وجو از گوگل پایین‌تر از سال گذشته بوده است، درحالی که تقاضا برای اینترنت و تجارت الکترونیکی بیشتر از همیشه است. آنچه شاهد بودیم یک راهکار نمادین بود. قانون ضدانحصار جواب نداده است.» گوگل چنین ادعاهایی را رد کرده و تاکید دارد که ترافیک خروجی به چنین خدماتی به شکل قابل توجه افزایش یافته و مسوولان اتحادیه اروپا نیز معتقدند که گوگل پیشرفت «خوبی» داشته است. پیتسک تنها کسی نیست که چنین عقیده‌ای دارد. اتحادیه اروپا بار دیگر به دنبال فشار بیشتر بر شرکت‌های بزرگ تکنولوژی در امریکا است، اقدامی که تبعات بین‌المللی خواهد داشت. قانونگذاران اتحادیه اروپا که از قدرت اقتصادی روزافزون بخش تکنولوژی خسته شده‌اند به دنبال اقدام علیه «نگهبانان» جهان دیجیتال هستند، شرکت‌هایی همچون گوگل، اپل و آمازون با بازار فروش آنلاینی که در اختیارشان قرار دارد به گونه‌ای عمل می‌کنند که دیگر شرکت‌ها باید از آن بازار استفاده کرده و برای تجارت با آنها رقابت کنند. انتظار می‌رود که قانونگذاران اتحادیه اروپا دو پیشنهاد اصلی را در اقدام بعدی خود دنبال کنند. قانون خدمات دیجیتال قرار است مسوولیت شرکت‌های اینترنتی برای حذف محتوای غیرقانونی یا کالا‌های رقیب را تصریح کند و بازیگران بزرگ این حوزه با الزاماتی جدی روبرو خواهند شد. همچنین قوانین مشخصی در رابطه با شفاف‌سازی و اطلاعات اشتباه وضع خواهد شد. در حال حاضر پلتفرم‌های بزرگ قادرند محصولات یا محتوایی مخالف را درصورت عدم اجابت درخواست‌هایشان حذف کنند. دومین پیشنهاد قانون بازارهای دیجیتال نامیده می‌شود، ما به دنبال محدودیت‌های تازه برای پلتفرم‌های نگهبان هستیم. قانونگذاران باور دارند که این شرکت‌ها از سلطه خود بر بازار، برای فروش محصولات و خدمات خود استفاده می‌کنند و احتمالا رقبا را در موقعیتی نامساعد قرار می‌دهند. این مقررات فعالیت غیرقانونی را مشخصا توضیح خواهد داد و دیگر نیازی نیست در صورت تخلف، قانونگذاران مراحل طولانی محاکمه براساس قوانین ضدانحصار را طی کنند. همچنین براساس این قانون حتی در بخش‌هایی که احتمال ظهور پلتفرم‌های نگهبان جدید وجود دارد نیز امکان بررسی و محاکمه وجود خواهد داشت. این مقررات عمدا به نحوی نامتقارن پیشنهاد شده تا گروه‌های بزرگ‌تری را شامل شود. شرکت‌هایی که قدرت زیادی دارند باید مقررات بیشتری را رعایت کنند و البته بین خدمات خود و رقبا تمایزی قائل نشوند و پلتفرم‌های آنلاینی همچون آمازون ملزم می‌شوند تا داده‌های تجاری را با رقبای کوچک‌تر به اشتراک بگذارند. شرکت‌هایی همچون گوگل، اپل، فیسبوک و آمازون با توجه به مقیاس عظیمی که دارند احتمالا درنتیجه این مقررات که هنوز در کمیسیون اروپا در حال بررسی است تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. تیری برتون، عضو کمیسیون بازار داخلی اتحادیه اروپا می‌گوید: «بروکسل حس می‌کند که پلتفرم‌های آنلاین به حدی بزرگ شده‌اند که دیگر به هیچ چیز اهمیت نمی‌دهند». او حتی می‌گوید که برخی از شرکت‌های بزرگ تکنولوژی درصورت نقض قوانین جدید باید به چند شرکت جداگانه تقسیم شوند.
گوگل، نگهبان انحصاری اینترنت
این اقدام جدید اتحادیه اروپا در دوران حساسی از روابط اروپا و امریکا صورت گرفته است. از یک سو بخش آتلانتیک به دنبال مقررات شدید برای بخش تکنولوژی است. اکتبر گذشته وزارت دادگستری امریکا گوگل را به «نگهبان انحصاری اینترنت» و تخریب رقبا با جلوگیری از حضور آنها در فضای تجاری یکسان متهم کرد. با این وجود بروکسل نگران است درست در زمانی که با روی کار آمدن دولت بایدن فرصت مناسبی برای اتحاد پدیدار شده، این اقدام اروپا باعث تضاد بیشتر و وخامت اوضاع شود. اگرچه اعضای تیم ریاست‌جمهوری بایدن فشار روی بخش تکنولوژی را ادامه خواهند داد اما این قوانین جدید ممکن است به مخالفت با واشنگتن دامن بزند و امریکا این اقدام را تلاشی برای تخریب صنعت امریکا به نفع کشور‌های اروپایی تلقی کند. شرکت‌های امریکایی احتمالا در بروکسل و البته واشنگتن، بطور جدی علیه این پیشنهاد‌های اروپاییان لابی خواهند کرد. ابتدای سال آتی شرکت Dot Europe که لابی شرکت‌هایی همچون گوگل، آمازون و اپل است ادعا کرد که اتحادیه اروپا برای محتوایی که اعضای این اتحادیه در پلتفرم‌های خود منتشر می‌کنند مسوولیت قانونی قائل نمی‌شود. از نگاه برخی ناظران مقررات جدید اتحادیه اروپا از آنجایی اهمیت دارند که چارچوبی را برای قانونمندسازی بخش تکنولوژی ایجاد خواهد کرد و دیگر به پرونده‌های زمان‌بر قانونی نیازی نخواهد بود. الک برنساید یکی از همکاران شرکت حقوقی Dechert در بروکسل می‌گوید: «این موضوع بسیار مهم است زیرا شرکت‌هایی که به عنوان نگهبان تعریف می‌شوند دیگر قادر نخواهند بود همانند پرونده‌های طولانی ضدانحصار رفتار خود را با استدلال‌هایی توجیه کنند.»
به دنبال پشتوانه
عزم و پشتوانه برنامه‌های اتحادیه اروپا از چند منبع تامین می‌شود. در چندین مطالعه توسط چهره‌های سرشناس علمی از قانونگذاران خواسته شد تا رفتار سختگیرانه‌تری نسبت به غول‌های تکنولوژی اتخاذ کنند و براساس این مطالعات به قوانین جدیدی برای تکمیل مقررات ضدانحصار نیاز است. گزارشی در سال ۲۰۱۹ توسط کمیسیون اروپا پیشنهاد کرد که می‌توان پلتفرم‌های بزرگ را به رعایت استاندارد‌های بیشتری ملزم کرد. این گزارش می‌گوید: «شاید بخواهید اقدامی انجام دهید تا از اقداماتی با پتانسیل ضدرقابتی جلوگیری کند در این صورت متصدی باید بار اثبات رقابت منصفانه خود را به دوش بکشد.» در انگلستان نیز گزارشی از سوی دولت و به تلاش جانسون فورمن مشاور ارشد اقتصادی برای دولت باراک اوباما، شرکت‌های بزرگ تکنولوژی را متهم کرد که از سلطه خود بر بازار برای مخدوش کردن رقابت و افزایش غیرمنصفانه سوءاستفاده می‌کنند. نهاد نظارت بر رقابت و بازار در انگلستان از غول‌های تکنولوژی که «بر بازار سلطه دارند» می‌خواهند تا از دستورالعمل‌های اجرایی در بازارهایی که بر آن سلطه دارند و همچنین «بازارهای مجاور» پیروی کنند. در اتحادیه اروپا نیز درخواست‌هایی برای اقدام در این رابطه صورت گرفته است. در ماه نوامبر دادگاه ممیزی اروپا گفت که بروکسل توان قانونی کافی برای محدود کردن شرکت‌هایی همچون فیسبوک و گوگل را ندارد و قادر نیست رقبای این شرکت‌ها را از نابودی محافظت کند زیرا اقدام این نهاد معمولا به حدی زمان می‌برد که دیگر معنایی برای شرکت‌های متضرر نخواهد داشت. این ممیزی می‌گوید که اتحادیه اروپا باید قوانین خود را با عصر دیجیتال همسان کند. دولت‌های عضو دایم اتحادیه اروپا از جمله فرانسه و هلند در حال حاضر برای محدود کردن این پلتفرم‌ها فشار آورده‌اند. این دو کشور در مقاله‌ای مشترک که در ماه اکتبر منتشر شد از قانونگذاران بروکسل خواستند تا علیه پلتفرم‌های نگهبان فعلی و حتی پلتفرم‌های نوپایی که احتمال رسیدن به چنین جایگاهی را دارند اقدام کنند و حتی طی یک دنباله قانونی به سلسله تقسیم این شرکت‌ها باشند.
زمان طولانی فرایند دادگاه‌های ضدانحصار
مسوولان در اتحادیه اروپا از ابزارهای قدیمی خود برای اقدام کمک گرفته‌اند. در ماه اکتبر سال گذشته، بروکسل در حالی که رفتار ضدرقابتی شرکت برادکام (Broadcom) یک سازنده چیپ امریکایی را بررسی می‌کرد به این شرکت دستور داد تا قرارداد‌های انحصاری خود با شش سازنده تلویزیون و مودم را فسخ کند. این اولین‌بار در نزدیک به دو دهه بود که اتحادیه اروپا از اختیارات موقت خود برای جلوگیری از احتمال رفتار ضدرقابتی استفاده می‌کرد. تقریبا یک سال بعد اتحادیه اروپا و این شرکت به توافق رسیدند. با این حال اقدامات ضدانحصار بیشتر اوقات چنین روندی را طی نمی‌کنند. برای مثال گوگل هنوز در پرونده‌هایی که چندین سال است در حال پیگیری هستند، اعتراض خود را به سه جریمه جداگانه پیگیری می‌کند. رقبای این شرکت ادعا می‌کنند که این موضوع قابل قبول نیست، گوگل تنها در حال وقت تلف کردن است و چنین رفتاری منصفانه نیست. قانونگذاران به دنبال آن هستند که قوانین جدید ظرف چند ماه به حل و فصل محاکمه در زمینه ضدانحصار منتهی شود و دیگر نیازی به چند سال انتظار وجود نداشته باشد. مارگرت وستاگر نماینده اجرایی اتحادیه اروپا در زمینه سیاست رقابتی و دیجیتال درمورد زمان طولانی فرایند دادگاه‌های ضدانحصار هشدار داده است. وستاگر به تازگی در مصاحبه با روزنامه فایننشال تایمز گفت: «دردناک است که در بازارهای دیجیتال، آسیب بسیار سریع صورت می‌گیرد اما روند بهبودی بازار بسیار بسیار دشوار است. باید به دنبال مقرراتی روشن و صریح باشیم. این کارهایی است که می‌توانید انجام دهید و این کارهایی است که نمی‌توانید انجام دهید.»
مقاومت شرکت‌های تکنولوژی
با وجود افزایش عزم همگانی برای قوانین جدید، مشکلات زیادی این تلاش‌ها را مختل کرده است. اول اینکه غول‌های تکنولوژی با قدرت مبارزه خواهند کرد. اکتبر گذشته مستندات درزکرده از درون گوگل نشان داد که این شرکت به دنبال کارزاری تهاجمی علیه برتون است، کسی که پیش‌تر گفته بود در شرایط دشوار از تقسیم این شرکت‌ها پشتیبانی می‌کند. در این مستندات داخلی، گوگل برنامه خود را برای مقابله به مثل علیه آقای برتون بیان می‌کند و بر این اساس قصد دارد دولت امریکا را به ضدیت با او مجاب کند تا مقررات احتمالی شرایط بهتری داشته باشند. پس از انتشار این مستندات ساندار پیچای مدیرعامل الفابت شرکت مادر گوگل از برتون عذرخواهی کرده و گفت که این اقدامات از سوی او اتخاذ نشده است و چنین برنامه‌هایی نماینده گوگل نیستند. با این وجود متخصصان لابی معتقدند که این مستندات رویکرد گروه‌های تکنولوژی و نحوه مقابله به مثل آنها با تلا‌ش‌های اتحادیه اروپا را نشان می‌دهد. صنعت تکنولوژی احتمالا ادعا خواهد کرد که اتحادیه اروپا از این مقررات اهداف متعددی دارد. دوم اینکه افزایش گستره مقررات جدید ممکن است برای اتحادیه اروپا نیز مشکل ساز شود.
