شایعات؛ عامل نوسان بورس

رقیه ندایی|

بطور کلی اغلب بازارهای مالی از اخبار خوب یا بدی که حوزه و پیرامون آنان منتشر می‌شود متاثر هستند بازار سرمایه نیز از این قاعده مستثنی نیست و این بازار نیز طی سال‌های اخیر باتوجه به اخبار پیرامون خود تغییر وضعیت می‌داد اما اکنون وضعیت بورس عوض شده است و این بازار به اغلب اخبار خوب و یا بد موجود در بازار واکنش‌های منفی نشان می‌دهد. این وضعیت باعث می‌شود که پس از وقوع یک واقعه پیرامون بورس یا اقتصاد شاهد صف‌های طولانی خرید و فروش یا نزول عمیق در تالار شیشه‌ای باشیم.این روزها شاهد این موضوع هستیم که شایعات بیش از گذشته بر روی خرید و فروش سهامداران تاثیر می‌گذارد.

یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث شده وضعیت این روزهای بازار سرمایه عجیب شود همین شایعات است چراکه پس از دعوت‌های بی‌حد و اندازه دولت در ماه‌های نخست سال جاری، سهامداران کم تجربه با توجه به اخبار کانال‌های تلگرامی یا پیج‌های اینستاگرامی معامله انجام می‌دادند. اگر بخواهیم بطور کلی به نوع اخباری که این کانال‌ها یا پیج‌ها نگاه کنیم متوجه خواهیم شد که اکثر این افراد دارای دانش تخصصی در حوزه بورس و اقتصاد نیستند و باتوجه به معاملات اخیر خود اظهارنظر می‌کنند. این دسته از افراد گاها نظرهای شخصی خود را به انواع اخبار در کانال و صفحات اینستاگرامی منتشر می‌کنند برای مثال یکی از این صفحات مجازی طی زمانی که نرخ دلار به 30 هزارتومان رسید اعلام کرد که سهام خود را در گروه خاصی به فروش برسانید زیرا  نرخ دلار می‌تواند باعث نزول سهم شما شود و برخی سهامداران نیز بدون تحقیق و کورکورانه اقدام به فروش سهام خود کردند و درنهایت با زیان مواجه شدند. در اصل این فرضیه مطرح شده توسط این صفحات اشتباه است و میان نرخ ارز و بازار سرمایه یک رابطه و همسبتگی وجود دارد، با افزایش نرخ دلار شاهد افزایش شاخص در بازارسرمایه هم خواهیم بود.به عبارت دیگر این روزها و باتوجه به وسعت سرمایه‌گذاران بورسی میزان شایعات و اخبار در این حوزه به بالاترین حد خود رسیده و برخی از سهامداران نیز باتوجه به این شایعات اقدام به خرید یا فروش سهام خود می‌کنند که در نتیجه شاهد تغییر وضعیت در بورس است . بسیاری از کارشناسان معتقدند در این شرایط که میزان شایعات در بازار بسیار بالاست نمی‌توان دلیل منطقی برای رشدها و اصلاح‌ها بیان کرد. 

    اثر شایعات بر روی شاخص

اغلب شایعاتی که در فضای مجازی دست به دست می‌شوند تاثیر منفی بر روی بازارسرمایه و بورس دارند و موجبات نوسان منفی را در بازار پدید می‌سازند. اگر ماهیت اغلب این شایعات را بررسی کنیم به این نتیجه میرسیم که در اصل این اخبار مثبت بود و برخی از افراد با حذف قسمت‌های اصلی خبر و اضافه کردن بخش‌های ناگوار شایعه را در بازار پدید آوردند و درنتیجه این مساله می‌تواند شایعه‌زدگی یا خبرزدگی سهامداران را بروز دهد. با نگاهی به بازار سرمایه متوجه می‌شویم که اغلب معامله‌گران آن بی‌تجربه هستند و دانش تخصصی و مهارت لازم را نیز ندارند تا بتوانند شایعات را از وضعیت واقعی بازار سرمایه تشخیص دهند و با این وضعیت سهامداری در بازار اثرگذاری شایعات بیش از گذشته می‌شود. از سوی دیگر کم بودن عمق بازار سرمایه در ایران و عدم توجه سهامداران به مسائل بنیادی و تحلیل‌های تکنیکال و ارزنده بودن یا نبودن نمادها، تاثیرگذاری این شایعات و اخبار را به‌شدت بالا برده است. درست است این روزها با فرهنگ‌سازی بورس و آموزش‌های بیشتر معاملات کمی تحت تاثیر شایعات قرار می‌گیرند و این روزها شاعد معاملات متعادل و صعودی‌تری در بازارسرمایه هستیم اما نباید فراموش کرد که هنوز هم عده‌ای از سهامداران با توجه به دانش کم خود از این شایعات تبعیت می‌کند و درنتیجه ممکن است بازهم شاهد این وضعیت در بازارباشیم. سرعت انتشار اطلاعات چه درست و چه غلط در فضای مجازی آنقدر بالاست که می‌توان از زمان شکل‌گیری یک شایعه یا از زمان از بین رفتن شایعات قبلی منتشر شده، چند دقیقه را برای اثرگذاری در بورس منتظر نشست. یعنی زمان واکنش نشان دادن بورس به اخبار آنقدر سریع است که بسیاری از تحلیلگران را برای تحلیل رخدادها دچار مشکل می‌کند. بسیاری از روزها شاهد این موضوع بودیم که اخبار غیر اقتصادی وضعیت بازار را تغییر داده و موجبات نوسان را در بازار فراهم ساخته است البته این نوسان برای حقیقی‌ها بد نبود و این گروه با تکیه به دانش و سهم خود از بازار توانسته سود خوبی کسب کنند. برای توصیف وضیعت تاثیر‌گذاری اخبار دربازار می‌توان یک مثال آورد؛ با انتشار یک خبر منفی یا ایجاد یک شایعه با ضریب منفی، افراد حقیقی از ترس ریزش یا اصلاح بازار، صف‌های فروش را تشکیل می‌دهند و این حقوقی‌ها هستند که با اطلاعات بیشتر سهام نمادهای مختلف را در پایین‌ترین حالت ممکن خریداری کرده و با انتشار اخبار یا برطرف شدن شایعه و بازگشت تعادل به بازار سهام خریداری شده را می‌فروشند.

    فرهنگ‌سازی بورس در تلویزیون 

سیاوش وکیلی، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس و اوراق بهادار روز 28 مهرماه سال جاری بود که اعلام کرد قرار است آموزش‌های سازمان بورس از طریق صدا و سیما بخش شود. وی در این خصوص اعلام داشت: محافظت از سرمایه‌گذاران یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های نهاد ناظر در بازارهای سرمایه در دنیا قلمداد می‌شود چرا که همه سرمایه‌گذاران در بازارها با دانش کافی معامله نمی‌کنند و امکان معامله در قیمت‌های بالا و به اصطلاح over value همواره برای آنها به شکل بالقوه وجود دارد. وی در این خصوص ادامه داد: این نقش حمایتی می‌تواند با توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری و ارتقای سطح سواد مالی در جامعه به درستی ایفا شود. مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه اظهار داشت: یکی از مسیرها و ابزارهای توسعه دانش مالی، استفاده از قابلیت‌های صدا و سیما است. اکنون حتی با توسعه شبکه اینترنت، دربرگیری هیچ رسانه‌ای به اندازه صدا و سیما نیست. به همین منظور سازمان بورس و اوراق بهادار برنامه آموزشی بورسانه را با شعار «رسانه اختصاصی بازار سرمایه» در شبکه آموزش در روزهای زوج منتشر می‌کند. وکیلی در این خصوص اشاره داشت: این برنامه در ۴۰ قسمت پخش خواهد شد و هدف نهایی آن آموزش صحیح بازار سرمایه و مفاهیم آن به سرمایه‌گذاران است؛ سرمایه‌گذارانی که اکنون ۲۵ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند و تشنه دریافت اطلاعات صحیح از کارشناسان خبره هستند. وی در خصوص اهمیت فرهنگ‌سازی برای مخاطبان علاقه‌مند به بازار سرمایه گفت: علاوه بر آموزش مستقیم به عموم مردم، فرهنگ‌سازی در حوزه بازار سرمایه نیز بسیار حائز اهمیت است. فرهنگ‌سازی مفهوم گسترده‌تری دارد و می‌تواند حتی شامل مطالب آموزش مستقیم نباشد. به همین منظور از مدت‌ها پیش اختصاص شبکه‌ای با محوریت بازار سرمایه در دستور کار قرار گرفت تا سهامداران بتوانند به دور از هیاهوهای رایج در فضای مجازی به شکل صحیح بورس را یاد بگیرند و از اتفاقات پیرامون آن باخبر شوند. در این برنامه‌ها از کارشناسان و خبرگان بازار سرمایه دعوت می‌شود تا هم سرمایه‌گذاران را از وضعیت بازار سرمایه آگاه کنند و هم مختصات درستی از وضعیت بورس به مخاطبین ارایه دهند و تحلیل مبتنی بر منطق از آینده بورس ارایه دهند. در این خصوص می‌توان به برنامه «پیش گشایش» و «به وقت تحلیل» اشاره کرد که با هدف فرهنگ‌سازی عمومی در شبکه ایران کالا پخش می‌شود. این برنامه‌ها به صورت زنده نیز در شبکه‌های اجتماعی منتشر خواهند شد.

درست است که سازمان بورس تلاش زیادی برای آموزش سهامداران می‌کند اما؛ در اصل مردم به دنبال آموزش‌های کوتاه‌تر و بسیار ساده هستند در نتیجه سازمان بورس می‌تواند این برنامه آموزشی را در فضای مجازی و اینترنت به صورت خلاصه و کوتاه منتشر شد تا درنتیجه شاهد کاهش شایعات و معاملات عادی در بازارسرمایه خواهیم بود. در نهایت باید گفت سازمان بورس و مسوولان باید توجه ویژه‌ای به سهامداران کم تجربه و آسیب دیده در بازار داشته باشند تا شاهد کاهش رفتارهای هیجانی باشیم . به عبارت دیگر، معامله گران حرفه‌ای در چنین شرایطی می‌دانند وقتی در بازاری نزدیک به ۷۰۰ شرکت حضور دارند، نمی‌توان بر مبنای شایعات اقدام به خرید و فروش کرد و تکرار این عمل تنها باعث خستگی و تصمیمات اشتباه آنها در معاملات خواهد شد.