تورم چطور کنترل می‌شود؟

مهدی تقوی

بررسی روند نرخ تورم در اقتصاد ایران نشان می‌دهد که در طول دهه‌های گذشته با وجود تمام شعارها و برنامه‌هایی که از سوی دولت‌های مختلف ارایه شده، هنوز هیچ طرح دقیق و بلندمدتی ارایه نشده و از این رو ما با فشار شدید مالی بر اقشار کم درآمد جامعه مواجه هستیم. تورم موضوعی کلان و همه جانبه است که برای کاهشش نیاز به تحولات ساختاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی داریم، اینکه توقع داشته باشیم یک برنامه کوتاه مدت ارایه شود و سپس تورم تک رقمی شده یا به استانداردهای جهانی برسد، از واقعیت به دور است. از این روست که می‌بینیم دولت‌های مختلف همواره در شعارهای خود به کاهش تورم به عنوان یک هدف اشاره می‌کنند اما آنچه در عمل رخ می‌دهد این است که حتی در کوتاه مدت نیز نشانه‌هایی از کاهش تورم به چشم بیاید، در نهایت باز هم تورم صعودی می‌شود. یکی از دلایل اصلی کاهش نیافتن تورم، وابسته بودن برنامه‌ها به خارج از کشور است. اینکه ما برای مدت طولانی، اقتصاد خود را به نفت وابسته نگه داریم، خود را در تحولات بین المللی نشان می‌دهد. هرگاه قیمت نفت کاهش یافته یا تحریم‌ها مانع از فروش نفت شده‌اند، در عمل شوک‌هایی به ما وارد می‌شود که مدیریت آن در اختیارمان نیست. این وابستگی باعث شده که حتی وقتی برجام نهایی می‌شود و اجرای آن در دستور کار قرار می‌گیرد، با رای یک رییس‌جمهور آمریکا ناگهان همه چیز بر هم می‌ریزد. از سوی دیگر استفاده از تجربیات علمی و جهانی در مدیریت اقتصاد نیز اهمیت فراوانی دارد. اینکه ما بخواهیم با چند شعار تورم را پایین بیاوریم اما در این مسیر از علم اقتصاد بهره نبریم راه به جایی نخواهیم برد. در تمام سال‌های گذشته، افزایش نقدینگی در اقتصاد ایران همواره تداوم داشته و همین موضوع به افزایش تورم منجر شده است. بالا رفتن تورم به کاهش قدرت خرید مردم منجر می‌شود و  ما می‌بینیم که زمانی با چند هزار تومان پول امکان خرید یک واحد مسکونی وجود داشت اما امروز این پول برای خرید یک مرغ نیز کافی نیست. برای جبران این شرایط دولت به افزایش حقوق روی می‌آورد و همین موضوع دوباره به افزایش نقدینگی و تورم جدید منجر می‌شود. برای برون رفت از این شرایط ما باید از سویی اتکای اقتصاد خود را به درآمدها و منابع پایدار افزایش دهیم تا صرف یک تغییر و تحول بین المللی شرایط را در اقتصاد ایران بر هم نریزد و از سوی دیگر با استفاده از علم روز اقتصاد که کارشناسان قابل توجهی در ایران حضور دارند، به سمتی حرکت کنیم که تورم و دیگر نرخ‌ها به شکلی بهبود پیدا کنند که روند دایمی مشکلات قطع شوند. در غیر این صورت ما باید هر سال آماده افزایش قیمت‌ها و بحث بر سر چگونگی کاهش تورم باشیم و در نهایت بدون پیدا کردن راه‌حل مشخصی، فشارهای جدید بر اقشار کم درآمد را تجربه کنیم.