تغییر وضعیت دوباره بورس تهران

گروه بورس|

روند روبه رشد و صعودی بورس تهران از نخستین روز هفته جاری تاکنون ادامه داشته و در روز شنبه شاخص کل بورس تهران 2/3 درصد رشد و در روز یکشنبه یک رشد داشت اما؛ شاخص هم وزن 6/0 درصد افت کرد تا پس از پنج روز دوری بازپس‌گیری شاخص بورس در کانال یک میلیون و 234 هزار واحدی، امید به رشد قیمت‌ها در بازار سهام بار دیگر افزایش یابد. طی روز اخیر شاهد افزایش تعداد معاملات بودیم و پیش بینی می‌شود این روند رو به رشد ادامه‌دار باشد.

درست است وضعیت بازار ناگوار است اما؛ با این حال هنوز هم سهامداران به راحتی امیدوار می‌شوند و به بازار سهام اعتماد می‌کنند که در اصل این امیدواری برای بازار بسیار مفید و خوب است ولی باید به این نکته نیز توجه داشت که تقریبا امید‌‌ سرمایه‌گذاران در سهام طی ماه‌های اخیر به راحتی ناامید شده و این امید اکنون تنها از روی عدم چاره است. پیگیری تغییرات رخ داده در بازار سهام حکایت از آن دارد که آنچه این روزها در بازار سرمایه اتفاق می‌افتد به رغم ناراحت‌کننده بودن چندان هم غیر‌معمول نیست. گرچه در بازار سرمایه ایران مشکلاتی همانند دامنه نوسان و حجم مبنا ضربه سهمگینی به بازار وارد نموده اما بررسی تجربیات موجود در بازارهای مطرح سهام در طول تاریخ به خصوص در کشورهایی که سابقه قابل توجهی در معاملات این نوع دارایی دارند نشان می‌دهد نوسان غیر‌معمول اینچنین در ادامه روندهای صعودی و نزولی مساله‌ای عجیب یا مختص ایران نیست.

در این میان مشکل از جایی آغاز می‌شود که اغلب سهامداران بورسی در هنگام افزایش قیمت‌ها نه کاری به ناهنجاری‌های تئوریک بازارها دارند و نه آنچنان که باید بر دشواری‌های محتمل به هنگام تغییر جهت بازار توجه می‌کنند. همین مساله سبب شده برای آن بخش از سرمایه‌گذاران خردی که توانایی چندانی برای رویارویی با مخاطرات بازار پر‌ریسکی نظیر بازار سهام را ندارند، وضعیت به هنگام افت قیمت‌ها دشوار‌تر شود. مشکل اینجاست همان دلایلی که سبب شد در 4ماه نخست سال جاری شاهد صعود بی‌وقفه قیمت‌ها در بورس و فرابورس باشیم حالا به عاملی بدل شده که تداوم روند نزولی را تسهیل می‌کند.

    دیدگاه‌های متفاوت برای تالار شیشه ای

ماه‌های ابتدایی سال اغلب کارشناسان و فعالین بازار  روی یک عقیده یعنی رشد بازار استوار بودند اما؛ در شرایط فعلی نگاه فعالان بازار نسبت به آنچه پیش‌تر وجود داشت کوتاه‌مدتی نیست. بخش زیادی از فعالان بازار سرمایه به خصوص آنها که مخاطرات ماه‌های اخیر را دیده‌اند، با توجه به ریسک بالای تغییر قوانین و مقررات در کنار ابهام در مورد اثرات بودجه نامتوازن در سال آتی در‌صدد حفظ سرمایه خود برآمده‌اند. این بخش از فعالان بازار عمدتا با وجود باور به ارزندگی قیمت ‌در مقطع فعلی عواملی را در نظر می‌گیرند که در حال حاضر اطلاعات چندانی در مورد آنها وجود ندارد. برای نمونه؛ مشخص نیست که بودجه دولت در سال آتی چه اثری بر در‌آمد شرکت‌ها خواهد داشت. در حال حاضر این احتمال مطرح است که در سال آینده به دلیل نبود منابع لازم برای تامین مخارج دولت قیمت تمام شده محصولات از طریق تغییر در هزینه‌های مربوط به انرژی، عوارض مالیات افزایش یابد. همچنین وجود ریزش‌های سنگین در قیمت سهام طی ماه‌ها و روز‌های اخیر موجب شده بسیاری از افراد به‌رغم ارزندگی سهام ریسک افت ارزش دارایی را قبول نکنند. در مقابل این بخش از فعالان بازار معامله‌گران کوتاه‌مدتی که اغلب ریسک‌پذیر‌تر نیز هستند، ریزش سنگین قیمت‌ها را دلیل موجه برای خرید سهام ارزیابی می‌کنند. دلیل این بخش از فعالان بازار که برخی از آنها نیز در‌صدد جبران زیان رخ داده در ماه‌های اخیر هستند، اولا کاهش زیاد قیمت سهام است که خود احتمال استراحت در جهت عکس روند نزولی را بیشتر می‌کند و دیگر کاهش نسبت قیمت به سود سهام در بسیاری از نمادها است که در بعضی از سهام به زیر ۳ واحد نیز رسیده است.

    پایان  نقدینگی

با شروع سال جاری معاملات بازار سرمایه با هجوم معاملات آغاز شد و در مدت شرایطی فراهم بود تا تمامی سهام موجود رشد کنند. از سوی دیگر بورس در روند صعودی دو ساله ذهنیتی مثبت از خود در جامعه و افکار سهامداران به جا گذاشته بود و کسادی ناشی از شیوع کرونا به تعطیلی کسب و کارها و اشتیاق مردم به درآمد‌زایی از راه‌های غیر‌معمول افزوده بود. در کنار این عوامل نکته‌ای که موجبات رشد بورس و رونق بازار سهام را حتمی کرد، افت شدید نرخ بهره بین بانکی و سود سپرده‌ها بود که در این شرایط راه خروج منابع از بازار پول به سمت بازار سرمایه را به راحتی فراهم کرد. برآیند این قضیه هم رشد شاخص کل بورس از سطح حدودی ۵۰۰ هزار واحدی تا ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی در میانه معاملات ۱۹ مردادماه سال جاری بود. این رشد که موجبات افزایش ۴ برابری میانگین قیمت‌ها در بازار سهام را فراهم ساخت، در حالی اتفاق افتاده بود که در ابتدای سال ۹۷ دماسنج تنها ۹۶ هزار واحد ارتفاع داشت. عامل به وضوح نشان می‌دهد که بازار سهام با هر معیاری که بسنجیم پس از دو سال و نیم پیشروی صعودی راهی جز عقب‌نشینی از سطوح فتح شده نداشته است.

برهمین اساس حتی با رشد قیمت ارز، بورس نتوانست‌ به مسیر صعودی خود ادامه دهد و ناگزیر به افت قیمت‌ها شد. در این میان آنچه باعث شده نقدشوندگی بازار در صف‌های فروش به راحتی صفوف خرید تامین نشود، نبود اشتیاق خرید در طرف تقاضا بود که در کنار وجود دو مکانیزم ناکارآمد حجم مبنا و دامنه نوسان روند تازه ایجاد شده را نوسانی می‌کرد. در این میان اگرچه همواره تحلیلگران در شبکه‌های اجتماعی و مصاحبه‌های مطبوعاتی خود بر ارزندگی سهام اصرار داشتند، با این حال هیچ خرید موثری که بتواند بازار را به روند صعودی بلند‌مدت خود بازگرداند، مشاهده نشده است.

    چرا بورس دی ماه سرخ‌پوش شد؟

پیمان حدادی، کارشناش بازار سرمایه در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به روند معاملات بورس در ماه دی عنوان می‌کند: شاخص بورس در دی ماه حدود ٢٠ درصد افت را تجربه کرد و معاملات این بازار در دی‌ماه به عنوان منفی‌ترین ماه در سال ٩٩ تلقی می‌شود.

وی به عوامل تاثیرگذار ریزش شاخص بورس در ماه دی اشاره کرد و گفت: نخستین عامل، ترس بازار سهام از قیمت گذاری برخی از کالاها بود که این موضوع از محصولات فلزی و فولادی آغاز و باعث شد تا در بازار سهام چنین ابهامی وجود داشته باشد که ممکن است نتیجه قیمت گذاری دستوری در بازار دیگر کالاها مانند پتروشیمی تاثیرگذار باشد.

حدادی به دیگر عامل تاثیرگذار در ایجاد اصلاح سنگین معاملات بورس اشاره کرد و اضافه می‌کند: موضوع دیگر که باعث افت شاخص بورس در دی ماه شد کاهش قیمت دلار بود که در کنار موضوع اول باعث شتاب افت شاخص بورس در بازار ماه گذشته شد. همچنین عدم تعیین تکلیف لایحه بودجه ١٤٠٠ که به عنوان مساله‌ای مهم برای فعالان بازار تلقی می‌شود در روند معاملات بازار سهام تاثیرگذار بود، به این دلیل که در بودجه مشخص می‌شود مبلغ و میزان تامین مالی دولت از بازار سرمایه از طریق اوراق بدهی و بازار سهام به چه میزان است. به گفته وی، از نظر تحلیل تکنیکالی از دست دادن حمایت‌های شاخص بورس باعث افزایش فشار فروش در دی ماه شد. حدادی به انتشار گزارش شرکت‌ها تاکید می‌کند و می‌گوید: در هفته پایانی دی ماه با توجه به اینکه هر سال شاهد انتشار گزارش ٩ ماه شرکت‌ها هستیم؛ بنابراین بازگشت رشد به معاملات این بازار پیش بینی شده بود که در روز پایانی معاملات هفته گذشته شاهد این اتفاق بودیم. وجود ترس سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در این بازار باعث شد تا ماه دی به عنوان یکی از بدترین ماه‌های قرن برای بازار سرمایه شناخته شود که امیدوار هستیم تا حدودی در بهمن ماه مسیر معاملات بورس تغییر کند و شاهد بازگشت روند صعودی به این بازار باشیم.

وی بر وجود نشانه‌هایی مبنی بر از بین رفتن برخی از عوامل نگرانی برای سرمایه‌گذاری در بورس تاکید و خاطرنشان می‌کند: قیمت دلار که در چند روز گذشته افت شدیدی را تجربه کرد اکنون در حال افزایش است و بازار نسبت به این موضوع آگاهی دارد که نهایت افت قیمت دلار در بازار نرخ ٢٠ هزار تومان خواهد بود. از طرف دیگر گزارش ٩ ماهه شرکت‌ها برخلاف انتظارها بسیار مثبت بوده است و با سودآوری قابل قبولی همراه بودند. نکته دیگر این است، افرادی که به دنبال خروج از بازار بودند و باعث افزایش عرضه و ایجاد فشار فروش در بازار شده بودند اکنون دیگر از این بازار خارج شدند، از طرف دیگر صحبت‌هایی که در چند روز گذشته در مجلس مطرح شده بود و نیز استعفای رییس سازمان بورس از جمله موارد حاشیه‌ای است که می‌تواند کمک کننده برای تداوم روند صعودی شاخص بورس باشد.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید می‌کند: براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد بهمن نسبت به چند ماهی که بازار افت زیادی را تجربه کرد ماه خوبی برای بازار سرمایه باشد. اکنون صنایع پالایشگاهی، پتروشیمی و فلزات جزو صنایعی هستند که ممکن است بازار به سمت آنها اقبال پبدا کند. یکی از مهم‌ترین مسائل تاثیرگذار، تعیین تکلیف بودجه سال ١٤٠٠ است، موضوع دیگر فرد جایگزین برای ریاست سازمان بورس است، فرد انتخاب شونده باید فردی باشد که مورد پذیرش اهالی بازار سرمایه باشد و از آشنایی لازم نسبت به ساختار و مکانیزم بازار سرمایه برخوردار باشد. به گفته وی، اکنون با توجه به وضع حاکم در بازار با انتخاب یک فرد می‌توان اعتماد را به بازار بازگرداند.

حدادی تاکید می‌کند: اظهارنظرها نسبت به معاملات بورس باید کاهش پیدا کند زیرا وقتی مسوولی درباره بازار اظهارنظر کند باعث ایجاد انتظار در بازار می‌شود و در صورت عدم برطرف شدن انتظارها، بازار به‌شدت تحت تاثیر منفی قرار می‌گیرد و اثر تخریب کننده‌ای را در بازار خواهد گذاشت.