جهش نرخ ارز معلول سیاست‌گذاری‌های غلط دولت بوده است

گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|

به دنبال اظهارات اخیر آقای واعظی رییس دفتر رییس‌جمهور، در ارتباط با نرخ ارز، عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی نیز با یادآوری شرط انتصاب خود به عنوان رییس کل بانک مرکزی، تاکید کرد که اعضای هیات دولت باید اجازه دهند که اعلام سیاست‌های ارزی و پولی توسط بانک مرکزی انجام شود. رییس کل بانک مرکزی یادآور شد: بازار ارز، یک بازار حساس و تخصصی است. در اولین جلسه حضور در هیات دولت قبل از انتصاب ودر اولین جملات خود از آقای رییس‌جمهور و اعضای محترم دولت درخواست کردم که، اگر به انتصاب اینجانب رأی می‌دهند، با این شرط همراه باشد که در خصوص مسائل ارزی، اعلام سیاست‌ها را به بانک مرکزی واگذار کنند و قطعاً این بهترین کمک مسوولین محترم به بانک مرکزی و نیز ثبات در بازار‌های پول وارز است.وی افزود: نرخ ارز باید توسط سازوکار بازار و مستقل از سیاست‌های مالی و بودجه‌ای تعیین شود و انتظار دارد که با تصحیح انتظارات و تخیله اثر شوک‌های سیاسی، نرخ ارز درمسیر اصلاح توسط ساز و کار بازار قرار گیرد.عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی گفت: از نیمه سال 97، بانک مرکزی سیاست ارزی خود را، بر مبنای صیانت از ذخایر خود و همزمان تامین منابع لازم برای واردات کالاهای اساسی و دارو قرارداد.

وی ادامه داد: در دوسال گذشته، این سیاست نشان داد که با موفقیت کشور را از میانه بزرگ‌ترین جنگ اقتصادی تاریخ به سلامت عبورداد. در این میان، فشار زیادی، از ناحیه تحریم‌های ظالمانه و غیرانسانی بر مردم عزیزمان وارد شد، اما اینکه، بدون سیاست‌های بانک مرکزی در این دوره، چه سرنوشتی در انتظار متغیرهای اصلی اقتصاد مانند نرخ ارز و تورم بود قابل تصور نیست.

همتی با اشاره به اینکه بانک مرکزی همچنان اعتقاد راسخ دارد، نرخ ارز باید توسط سازوکار بازار و مستقل از سیاست‌های مالی و بودجه‌ای تعیین شود و انتظار دارد که با تصحیح انتظارات و تخیله اثر شوک‌های سیاسی، نرخ ارز درمسیر اصلاح توسط ساز و کار بازار قرار گیرد، افزود: بارها گفته‌ام، تقویت ارزش پول ملی، مهم‌ترین دغدغه بانک مرکزی است و تا به حال نیز تمام تلاش خود را به‌رغم برخی مرارت‌ها، به‌کار بردم تا نیازهای بودجه‌ای دولت نتواند در این مسیر خدشه زیادی وارد کند.

    جهش نرخ ارز معلول سیاست‌گذاری غلط 

عضو کمیسیون اقتصادی با بیان اینکه، جهش نرخ ارز از ۳۵۰۰ به ۲۵ هزار تومان، معلول سیاست‌گذاری‌های غلط دولت بود، گفت: فرض پایان تحریم‌ها در دولت بایدن فرض خوش‌بینانه‌ای است.مجتبی توانگر با اشاره به نقل قولی از یکی از مسوولان ارشد دولتی با این مضمون که «از نظر اقتصادی نرخ ارز ایران 25 یا 27 هزار تومان نیست، ما این کار را کردیم تا بتوانیم اقتصاد کشور را اداره کنیم.» چیست، گفت البته وی بعد از درج این خبر توضیحاتی ارایه کرد که منظورشان چنین نبوده ولی مساله مهم این است که اگر نیت افزایش نرخ ارز را هم نداشته‌اند در عمل چنین کرده‌اند. ما واقعا دستگاه نیت سنج نداریم که ببینیم دولت درباره نرخ ارز چه نیتی داشته است ولی می‌دانیم که جهش نرخ ارز از 3500 به 25 هزار تومان، معلول سیاست‌گذاری‌های غلطی بود که توسط دولت انجام شد.عضو کمیسیون اقتصادی در پاسخ به این سوال که سیاست‌گذاری‌های غلط که موجب جهش نرخ ارز شد چیست؟گفت: تداوم وابستگی بودجه به نفت، راهکارهای غلط در مواجهه با افزایش نرخ ارز از طریق تزریق گسترده ارز با نرخ 4200 برای همه مصارف در ماه‌های نخست سال 97 و حراج ذخایر طلای بانک مرکزی، موجب شد تا به سرعت دست بانک مرکزی برای مدیریت بازار خالی شود.توانگر در مواجهه با این سوال که اکنون که دولت وعده پایان جنگ اقتصادی و رفع تحریم‌ها را می‌دهد، آیا واقعا می‌شود دلار را کاهش داد؟ گفت: همانطور که در سوال شما مطرح بود، فعلا با خوش‌بینی وعده پایان جنگ اقتصادی و پایان تحریم‌ها را می‌دهند و شخص خود آقای رییس‌جمهور هم بر همین مبنا وعده دلار 15 هزار تومانی را داده است ولی در عمل اتفاقاتی که افتاده، گره خوردن بیشتر بازار ارز به مسائل بیرونی است. علاوه بر این فرض پایان تحریم‌ها در دولت بایدن فرض خوش‌بینانه‌ای است. البته مجلس با تصویب قانون "اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران " سعی کرده تا با فشار به طرف مقابل آنها را وادار به دادن امتیازات و رفع واقعی تحریم‌ها کند ولی در عمل تا زمانی که دولت بازار ارز را چنین خوش‌بینانه به وعده‌های دولت جدید امریکا گره می‌زند و رییس‌جمهور دلخوش به رفع تحریم‌ها وعده دلار 15 هزار تومانی می‌دهد، اتفاق خاصی در بازار ارز نخواهد افتاد. اینجا دیگر مهم نیست که آقای واعظی گفته که دولت ارز را گران کرده یا ارز خودش گران شده، مهم سیاست‌هایی است که در عمل موجب افزایش نرخ ارز می‌شود.برخی کارشناسان نیز در این زمینه اعلام کردند که واعظی درحالی اعتراف کرده دلار ۲۵ یا ۲۷ هزار تومانی، کار دولت بوده تا کشور را اداره کنند که به لطف این سیاست‌شان مردم نه تنها در تأمین هزینه‌های زندگی به مشکل خوردند، حتی برای تأمین اقلام ضروری زندگی‌ هم مجبور به حضور در صف‌های طولانی مرغ و روغن شدند از سوی دیگر، عده‌ای از دولتمردان گفته‌اند که دولت به دنبال افزایش نرخ ارز نیست و از گران شدن دلار سود نمی‌برد. بر این اساس، اگر دولت از گران فروشی ارز در بازار سود نمی‌برد، پس به این معناست که صادر‌کنندگان و صاحبان درآمد ارزی که دلار را در بازار گران فروخته‌اند سود برده‌اند و شرکت‌های بزرگ دولتی و شبه دولتی در کشور که صادرات فراوان دارند و درآمد ارزی فراوان داشته‌اند سود برده‌اند. به گزارش تسنیم، حسن روحانی رییس‌جمهور در جلسه روز چهارشنبه 6 اسفند هیات دولت، گفت: حق نداریم با استفاده از تریبون خود با اعصاب مردم بازی کنیم.این جمله البته از همان ابتدا با واکنش‌های متعددی همراه شد که اهم آنها به سیاست‌های اقتصادی و غیراقتصادی دولت در سال‌های اخیر مربوط می‌شد که اتفاقا دولت خیلی هم شدید با اعصاب مردم بازی کرده بود و نمونه بارز آن گرانی یک شبه بنزین و اعلام بی‌خبری رییس‌جمهور بود!اما به فاصله یکی، دو روز از این سخنان تاریخی رییس‌جمهور محترم، محمود واعظی رییس دفتر ایشان طی سخنانی در آیین تجلیل از صادرکنندگان نمونه استان اصفهان نه تنها گفته‌های حسن روحانی مبنی بر بازی با اعصاب مردم را نقض کرد بلکه صراحتاً اعتراف کرد در روزهایی که مردم منتظر اقدام عملی دولت برای کاهش قیمت دلار و ... بودند، دولت خودش نرخ دلار را در کانال 25 تا 27 هزار تومان نگه داشته بود که بتواند کشور را اداره کند!واعظی با تاکید بر اینکه از نظر اقتصادی نرخ ارز ایران 25 یا 27 هزار تومان نیست، گفت: ما این کار را کردیم تا بتوانیم اقتصاد کشور را اداره کنیم تا امروز دشمنان بگویند که فشار حداکثری شکست خورده و آنها به دنبال حل مسائل هستند و امروز ایران از موضع قدرت است.اعلام این سخنان از سوی رییس دفتر رییس‌جمهور با واکنش‌های منفی متعددی همراه شد و حتی رییس کل بانک مرکزی هم در پیامی به تندی پاسخ او را داد و تأکید کرد که در اولین جلسه حضور در هیات دولت قبل از انتصاب و در اولین جملات خود از آقای رییس‌جمهور و اعضای محترم دولت درخواست کردم که، اگر به انتصاب اینجانب رأی می‌دهند، با این شرط همراه باشد که در خصوص مسائل ارزی، اعلام سیاست‌ها را به بانک مرکزی واگذار کنند و قطعاً این بهترین کمک مسوولین محترم به بانک مرکزی و نیز ثبات در بازارهای پول و ارز است.نکته مهم در حواشی اخیر ایجاد شده توسط واعظی این بود که جمله تاریخی فعالان بازار ارز مبنی براینکه "کار خودشان است " با مهر تأییدی همراه شد آن‌هم درحالی که همواره دولت در تلاش برای تکذیب این ادعا بود. زمانی که دلار در بازار به‌شدت مسیر صعودی را طی می‌کرد و در نقطه‌ای به 32 هزار تومان هم رسید، بسیاری اعلام کردند که این گرانی‌ها کار خود دولت است و دولت‌ها همیشه برای جبران کسری بودجه‌شان در بازار ارز دستکاری می‌کنند.اما دولت محترم با جدیت این ادعا را تکذیب می‌کرد و می‌گفت از همه توانمان برای مدیریت بازار ارز و کاهش نرخ دلار استفاده می‌کنیم! هرچند فعالان اقتصادی و کارشناسان ارزی همواره گفته‌اند که سود اصلی گرانی ارز به جیب دولت می‌رود و در این شکی نیست اما اینکه در روزهایی که مردم از افزایش قیمت ارز با فشار زیادی رو به رو شده و حتی در تأمین معاش‌شان به مشکل خورده‌اند، دولت اعتراف کند که خودش دلار را در این قیمت نگه داشته تا کشور را اداره کند، نه تنها بازی با اعصاب مردم است بلکه ظلم بزرگی به مردمی است که به لطف سیاست‌های اقتصادی دولت مجبورند در روزهای کرونایی برای تأمین حداقل‌های زندگی ساعات طولانی در صف خرید مرغ و روغن بایستند تا شاید از سهمیه دولتی بهره مند شوند.به لطف سیاست دولت و روش ابداعی‌شان برای کاهش فشار حداکثری و اداره کشور، مردم روزهایی را سپری می‌کنند که نه تنها خریدهای غیرضروری را حذف کرده‌اند بلکه برای تأمین هزینه خریدهای ضروری هم به مشکل اساسی خورده‌اند و اتفاقا امیدشان به دولت و مجلس است تا گره‌ای از مشکلاتشان باز کنند.ولی مسوولان دولتی که این روزها بیشتر از قبل درگیر دعواهای سیاسی هستند نه تنها کاری برای رفع افتضاح پیش آمده در بازار کالاهای اساسی و ... انجام نمی‌دهند بلکه در مقام دفاع از عملکردشان ایستاده و ادعا می‌کنند کاری کرده‌اند که مردم در هیچ صفی نمانند و فشارها را حس نکنند.