تغییر روند بازارسرمایه

گروه  بورس|

شاخص کل بازارسرمایه از ابتدای سال جاری تاکنون در حدود 47 هزار واحد کاهش داشته و ارزش معاملات به پایین‌ترین حد خود در یک‌سال و نیم اخیر رسیده است. بررسی ریشه‌های این نزول نشان می‌دهد سهامداران در انتظار تعیین‌تکلیف عوامل سیاسی ازجمله توافق دوباره برسر برجام و انتخابات ریاست‌جمهوری هستند و این موضوع باعث شده سهامداران سیاست صبر و انتظار را در پیش بگیرند که این امر به کاهش شدید معاملات و ارزش آنان تبدیل شده است.

براساس آمارهای موجود طی سال 1400 میانگین ارزش روزانه معاملات در بازار سهام به میانه 3هزار میلیارد تومان رسیده که پایین‌ترین میزان معاملات در یک‌سال و نیم اخیر است. پیش از این و در پیش بینی‌ها انتظار می‌رفت ارزش روزانه معاملات از ابتدای سال‌جاری تا حد قابل توجهی بهبود یابد اما  روند نزولی معاملات بازار سهام که از اواخر سال گذشته تشدید شده، در سال‌جاری هم ادامه یافته است؛ به‌طوری که در معاملات روزهای ابتدای هفته جاری حتی ارزش معاملات خرد به کمتر از 3هزار میلیارد تومان رسید. مقایسه آمار معاملات روزانه سال 1399 که در برخی روز‌ها حتی به 35هزار میلیارد تومان هم رسیده بود، این میزان نشان می‌دهد که سهامداران وارد فاز انفعال شده‌اند و منتظر تعیین‌تکلیف عوامل سیاسی و همچنین انتخابات ریاست‌جمهوری ایران هستند؛ این موضوعی است که تحلیلگران هم با استناد به آمار معاملات آن را تأیید می‌کنند. درست است بسیاری از سهامداران در بی‌واکنشی سر می‌بردند اما برخی سهامداران حقیقی در حال خروج از بازار سهام هستند و از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 2500میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است.

    دامنه نوسان بازمی‌گردد؟

در این میان باید به این نکته اشاره داشت که روز یکشنبه نشستی میان روسای کمیسیون‌های اتاق بازرگانی ایران با رییس سازمان بورس برگزار شد. در این نشست دغدغه‌های هر دو طرف به شکلی جدی مورد بررسی قرار گرفت و محمدعلی دهقان دهنوی در مقام رییس سازمان بورس به توضیح رویکردهای سازمان و نظرات خود در خصوص برون‌رفت از شرایط فعلی پرداخت. در این میان اگرچه هم او و هم اعضای ارشد اتاق بازرگانی ایران از بی‌ارتباط بودن نوسان‌های شاخص بورس با نهاد ناظر و رییس آن سخن گفتند، با این حال مسائلی مطرح شد که توجه بیشتر به آنها حائز اهمیت است. 

آنطور که سخنگوی شورای عالی بورس تاکید کرد، بهبود اوضاع بازار منوط به انجام تغییرات متعددی است که برخی از آنها به نااطمینانی موجود در فضای اقتصاد گره‌خورده و برخی دیگر نیز مانند قوانین مربوط به بازارگردانی نیازمند توجه درون سازمانی به مشکلات بازار سرمایه است. براساس آنچه از فحوای کلام وی استنباط می‌شود، سکاندار سازمان بورس نیز مانند اعضای اتاق بازرگانی ایران و فعالان بخش خصوصی علاقه چندانی به مداخله در نظام تخصیص آزادانه قیمت‌ها ندارد. با این وجود چیزی که تمامی این ادعاها را در هاله‌ای از ابهام قرار می‌دهد توجیهی بوده که او در ادامه سخنان خود در خصوص دامنه نوسان نامتقارن مطرح کرد.

 براساس گفته‌های محمدعلی دهقان دهنوی تصمیم به اعمال دامنه نوسان نامتقارن به دلیل بروز شرایطی غیر معمول گرفته شده و از آنجا که افق پیش رو مشخص نیست نیاز به محدود کردن دامنه تغییرات قیمت برای حمایت از سهامداران خود امر معقولی بوده است. با این حال او ادامه داد که به دلیل بروز همین شرایط خاص تا زمانی که وضعیت به حدی معقول نرسد نمی‌توان سیاست دامنه نوسان متقارن را پی گرفت. بر اساس چیزی که رییس سازمان بورس و اوراق بهادار بر آن تاکید کرد به‌رغم همه آسیب‌های وارده از قبل اعمال این سیاست در بازار سهام بازگشت به دامنه نوسان متقارن نیازمند فروکش کردن فضای نااطمینانی حاکم بر جامعه است.

در اینجا بررسی سخنان سخنگوی شورای عالی بورس نشان می‌دهد که ایشان به اندازه‌ای که باید به ماهیت خودتنظیمی بازار معتقد نیستند. اقتصاد ایران دهه‌هاست با عامل سنگین وزن نااطمینانی در همه سطوح اقتصادی دست به گریبان است و عملا نمی‌تواند اعتماد به ساز و کار بازار و خرد جمعی مستتر در تخصیص قیمت‌ها را به آرام شدن شرایط گره بزند. در اینجا نکته حائز اهمیت آن است که بر خلاف تصور روسای سازمان بورس آنچه در ماه‌های اخیر در قامت سیاست‌گذاری سازمان متبوع ایشان پی گرفته شده صرفا از جهت نامتقارن بودن ابتکار است، وگرنه نیاز به بالا نگه داشتن قیمت‌ها امری است که در هر دوره پس از فراز و فرود تورمی قیمت‌ها در بازار سهام ادامه یافته است. تمامی اینها به کنار، برای چه باید در شرایطی که کشور در شرف کاهش ریسک‌های سیاسی قرار دارد و طبیعتا احتمال آن بر کاهش عدم اطمینان در بازار اثر می‌گذارد، با اجبار کردن صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت، اقدام به بیمه کردن عده‌ای از مردم با استفاده از سپرده عده‌ای دیگر کنند. بالاخره هرچه باشد مسوولان اقتصادی کشور یک بار باید با خود و سایرین سر این مساله کنار بیایند که آیا بنا به اصول، ریسک با بازده ارتباط دارد یا خیر؟ با توجه به عوامل یاد شده بیراه نیست اگر بگوییم که وزن تحریم‌های داخلی اعمال شده بر بورس، در حال حاضر از تحریم‌های خارجی بیشتر است.

    چرا بورس روند نزولی به خود گرفته است؟

نوید خاندوزی، کارشناش بازارسرمایه درخصوص ریزش‌های متعدد بازار می‌گوید: اکنون نمی‌توان نظر قطعی درباره وضعیت فعلی بازار سهام اعلام کرد و تاکنون نظرهای مختلفی درباره علت افت شاخص بورس ارایه شده است. به نظر می‌رسد تا زمان ورود شوک‌هایی مانند تزریق نقدینگی یا تغییر دامنه نوسان به بازار چنین روندی بر بازار حاکم باشد و فقط در آن زمان می‌توان شاهد تغییر روند و بهبود وضعیت بازار باشیم.براساس پیش بینی‌های صورت گرفته از سوی اکثر کارشناسان بازار، ممکن است شاخص بورس تا کانال یک میلیون و ۲۴۰ هزار واحد افت کند و بعد از آن در این کانال باقی بماند.

وی با اشاره به تصمیمات اتخاذ شده در زمینه تغییرات دامنه نوسان می‌گوید: دامنه نوسان نامتقارن از جمله تصمیماتی بود که عجولانه و به صورت غیرمنطقی در بازار اتخاذ شد و از همان ابتدا با ایرادهایی همراه بود اما این نکته نباید فراموش شود که چنین قانونی زمانی در بازار اعمال شد که بازار با روندی غیرمنطقی همراه شده بود. به نظر می‌رسد تغییر دامنه نوسان در محدوده مثبت و منفی ۶ یا مثبت و منفی ۱۰ به همراه افزایش حجم مبنا بتواند تا حدودی در شتاب سرعت ایجاد تعادل بازار تاثیرگذار باشد.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، بازار سهام به دلیل بهبود وضعیت اقتصادی کشور به‌طور حتم با رشد همراه می‌شود و شاهد روزهای بهتری در این بازار خواهیم بود.

خاندوزی اظهار می‌کند: اکنون با توجه به وضعیت ایجاد شده در بازار و تداوم روند نزولی در بازار نمی‌توان توصیه چندان دقیقی را به سهامداران ارایه کرد. اکنون زود است که بخواهیم در مورد انتخابات ریاست‌جمهوری و تاثیر آن بر بازار اظهارنظر کنیم اما براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته به نظر می‌رسد بازار از اواخر اردیبهشت ماه تحت تاثیر فضای انتخابات قرار بگیرد و مانند انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا وارد مرحله رکود شود.

این کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: در صورتی که شرایط بازار رو به بهبود پیش برود می‌توان در انتظار رشد بازار سهام حتی در زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری بود. به‌طور قطع بازدهی بازار سهام نسبت به سایر بازارها تا پایان سال بیشتر خواهد بود و ممکن است دو نیمه متفاوت را در معاملات بازار سهام مانند سال گذشته تجربه کنیم.