بی اعتمادی دامنگیر بازار شد

رقیه ندایی|

اگر کارنامه بازارسرمایه را از ابتدای سال 1399 تاکنون مورد بررسی قرار دهیم متوجه خواهیم شدکه عوامل مختلفی نزول شاخص در بازارسهام را فراهم ساخته‌اند یکی از مهم‌ترین این عوامل افزایش بی‌اعتمادی بوده است. دولتی‌ها و مسوولان با عملکرد خود باعث شدند که بی اعتمادی یکی از رکن‌های اساسی ریزش بورس محسوب می‌شود و اغلب سرمایه‌گذاران بورسی باتوجه به بی‌اعتمادی خود از بازارسهام خارج شده‌اند. عدم هماهنگی و مسائلی از این قبیل باعث شده که سهامداران نسبت به بورس بی‌اعتماد شوند. این موضوع یکی از عواملی بود که خروج سهامداران از بازارسرمایه را پدید آورد و عمده سهامداران جدید الورود به بورس از ترس ریزش‌های عمده به علت عملکرد مسوولان سهام خود را فروختند و به تدریج از بازارخارج شدند.

شاید اگر کسی طی یک سال اخیر تا به امروز هیچ اطلاعی از شرایط بازار سرمایه نداشت اصلا نمی‌توانست باور کند که آن بازار فروردین ماه 1399 که بازدهی 310 درصدی را شاهد بود امروز شاهد چنین وضعیتی باشد و (این رشد حدود 4.1 درصد بود که نسبت به ماه‌ها ویک سال اخیر بورس یک شگفتی محسوب می‌شود.) هر روز که می‌گذرد ارزش معاملات کمتر می‌شود و با خود نقدینگی سرمایه‌گذاران خرد را هم به بیرون از این بازار هدایت می‌کند. در واقع اگر بخواهیم مثالی؛ از وضعیت این روزهای بورس بزنیم، بازار سهام مانند بدنی بی‌رمق شده که خونریزی آهسته و پیوسته‌ای دارد. در همین راستا روز گذشته خالص خرید حقوقی که نسبتی است برای نشان دادن وضعیت ورود و خروج پول از بازار به بالاترین رقم خود طی چندماهه اخیر رسیده است.

طبق آنچه که بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه می‌گویند با این وضعیت فعلی و روندی که به دلیل قوانین محدودکننده‌ همچون حجم مبنا بر بورس و فرابورس حاکم شده اصلا مشخص نیست که جریان و ورود و خروج پول حقیقی در چه بازه زمانی دوباره به محدوده مثبت بازخواهد گشت. روز گذشته در حالی حقوقی‌های بازار سهام ناگزیر به خرید 377 میلیارد تومان از سهام سهامداران خرد شدند که این نسبتا برای سی و چهارمین روز متوالی خروج پول مردم عادی از بازار سهام را به نمایش می‌گذاشت. در حال حاضر آخرین باری که این نسبت روند معکوس داشته نخستین روز به‌کارگیری دامنه نوسان نامتقارن بوده که آن هم به لطف ایجاد هیجان مثبت در میان مردم عادی رقم خورده است. از همین اعداد و ارقام ارایه شده روشن است که از اعتماد عمومی نسبت به بازار سرمایه کاسته شده و تعداد افرادی که حاضرند در این بازار بمانند، به‌شدت کاهش یافته است. تمامی اینها در حالی رقم خورده که شواهد و قرائن موجود نشانه‌ای از بهبود این وضعیت ندارد.

با این وجود اغلب کارشناسان نسبت به آینده بورس امیدوارند، می‌گویند مذاکرات میان ایران و امریکا یا قرارداد 25 ساله می‌تواند وضعیت بازار را تغییر دهد. همان‌گونه که گفته شد امیدواری به این نوع متغیر‌ها می‌تواند وضعیت بورس را تغییر دهد و در این میان فراموش نشود که دو متغیر گفته شده می‌تواند روی نرخ دلار تاثیر بگذارد و درنهایت وضعیت بورس را تغییر دهد (همان‌گونه که در گزارش‌های پیشین اشاره شد اغلب سهام بورسی کامودیتی محور هستند، افزایش یا ثبات نرخ دلار می‌تواند وضعیت بورس را به سمت وسوی تعادلی بودن و افزایش شاخص ببرد.) .

سال 1400 دولت جدیدی روی کار می‌آید و ممکن است تمام گزینه‌های مورد نظر برای بازارسرمایه و اقتصاد کشور دچار تغییر شود اما؛ نباید فراموش کرد که بورس تنها بازاری است که می‌تواند در مقابل تورم افسارگسیخته یک سپر بسیار قوی باشد و سرمایه‌گذاران را در مقابل از بین رفتن سرمایه و کمبود سود نجات دهد. 

  پیش‌بینی ثبات و آرامش اقتصادی کشور

 در سال ۱۴۰۰

شهاب موسوی، کارشناس بازارسرمایه در گفت‌وگو شهر بورس، درباره آغاز غیرمستقیم مذاکرات ایران و امریکا، اظهار داشت: بازگشت به برجام یک بازگشت ساده نیست و تمام همسایگان ایران و سایر کشورهای دیگر مانند عربستان، ترکیه، اسراییل و حتی چین نیز از نزدیک نبودن ایران و امریکا به یکدیگر سود می‌برند. ترکیه در موضوع صادرات، واسط میان ایران و سایر کشورهاست و در صورت رفع تحریم‌ها، کالای وارداتی از ترکیه جای خود را به کالاهای کشورهای دیگر خواهند داد. حتی عراق نیز این ویژگی را دارد.  این کارشناس اقتصادی در ادامه خاطرنشان کرد: برخی کشورهای همسایه ارتباط محترمانه خود را با ایران حفظ می‌کنند، اما عربستان رویه دیگری در پیش گرفته است. تحریم‌هایی که علیه ایران اعمال شده، رانت ۴۰ ساله به عربستان داده تا در منطقه‌ای که پیش از این در آن نفوذی نداشته، سعی کند خود را وارد بازی کند. در دوره اوباما و پس از امضای قرارداد ما با بویینگ، عربستان پیشنهاد سه برابری به امریکا داد و از آنها تجهیزات هواپیمایی خرید. سعودی‌ها با این اقدامات می‌خواهند هزینه کمرنگ کردن ایران برای امریکا را پرداخت کنند تا آنها به سمت ایران نیایند. اسراییل اصلاً دوست ندارد ایران یک کشور عادی باشد و این ربطی به شعارهای ما علیه رژیم اشغالگر قدس ندارد. با این اوصاف، پس به این راحتی نمی‌توان گفت که «برجام در کار خواهد بود» وی با اشاره به موضع «جو بایدن» در قبال ایران، عنوان کرد: ترامپ که یک دیوانه تمام عیار بود، فشارهای زیادی به ایران وارد کرد، اما قرار نیست جو بایدن که از ترامپ ابراز انزجار می‌کند، به‌راحتی آن برگ‌های برنده را بسوزاند. او تلاش می‌کند که با وجود برگ‌های برنده خود، بازگشت به برجام را با محدودیت نفوذ ایران در منطقه و محدودیت برنامه‌های موشکی کشورمان همراه کند.

  قدرت مذاکره ایران بالاتر رفته است

این تحلیلگر اقتصادی در مورد قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین، گفت: انتقادات زیادی به این قرارداد وجود دارد و بزرگ‌ترین نقد من هم به عملکرد هشت ساله دولت آقای روحانی این است که چرا این قرارداد خیلی زودتر و بعد از برجام امضا نشد؟ اگر این قرارداد زودتر منعقد می‌شد، سرنوشت سیاسی و اقتصادی کشور ما تغییر می‌کرد. قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین برای ما قرارداد ایده آلی نیست، چون هیچ گزینه دیگری برای‌مان وجود نداشت. این قرارداد یک پله برای رسیدن به برجام است، چون پس از این قرارداد طرف امریکایی به‌شدت برای بازگشت به برجام حساس شد.

موسوی تصریح کرد: ایران یک سنگر در منطقه خاورمیانه است که باقی‌مانده و امریکا تا پاکستان و هند؛ دور چین را پُر کرده و اینجاست که نقش ایران کاملاً به چشم می‌آید. ما سال و روزهای خوبی را در اقتصاد ایران در پیش خواهیم داشت، اما امیدوارم دولت‌مردان این مسیر را خراب نکنند. اگر ما همکاری درستی با چین داشته باشیم و آنها صادقانه با ایران کار کنند، این قرارداد می‌تواند اقتصاد کشورمان را به جلو سوق دهد. وی به تشریح مفاد قرارداد ایران و چین پرداخت و گفت: سابقه نشان داده که چینی‌ها چندان عجیب‌وغریب نیستند. موضوع کامبوج و سریلانکا را فراموش کنید؛ آنها مبلغ کلانی پول از چین به عنوان وام دریافت کرده بودند که نتوانستند آن را پرداخت کنند، اما ما قرار نیست از چینی‌ها وام بگیریم. ما می‌خواهیم به چین نفت بفروشیم و اگر اشتباه نکنم، حدود ۱۰ درصد به آنها تخفیف بدهیم که طبیعی است. قرارداد با چین، بازگشت به برجام را سریع‌تر می‌کند، چون قدرت مذاکره ایران بالاتر رفته و دو تقاضا برای یک عرضه وجود دارد و یک برگ جدید برای ایران به وجود آمده است.

  شایعات قرارداد ایران و چین ساخته رسانه‌های غربی است

این مدرس اقتصاد کلان ادامه داد: برای کشوری که در تحریم است، این قرارداد، قرارداد خوبی به‌حساب می‌آید، چون ما حداقل از فروش بخشی از نفت‌مان مطمئن هستیم. وقتی یک کشوری با کشوری دیگر قرارداد بلندمدت تعهدآور امضا می‌کند، اهمیتش در جهان بیشتر می‌شود و تحریم‌پذیری آن نیز کاهش می‌یابد. فراموش نکنید که ما با وجود تمام تحریم‌های سخت گیرانه، اقتصادِ بیست و دوم جهان هستیم و به لحاظ تولید ناخالص داخلی کوچک نیستیم. با امضای این قرارداد، طرف غربی هم به سراغ ما می‌آید که نمونه آن تکاپوی امریکا برای احیای برجام و آغاز مذاکرات است. یک سری شایعات مانند آوردن ابزار جاسوسی به ایران یا شایعاتی از این دست، بیشتر شبیه جُک است و در مورد حضور نیروهای نظامی هم باید بگویم که در هیچ‌یک از بندهای این قرارداد به چنین موضوعی اشاره نشده که اصلاً منطقی هم نیست. این مسائل بیشتر بازی‌ رسانه‌ای غربی‌هاست که از قرارداد ۲۵ ساله ایران و چین ناراحت هستند.

  روند دلار در سال ۱۴۰۰

وی، روند دلار در سال ۱۴۰۰ را یک روند با ثبات پیش‌بینی کرد و افزود: این قرارداد، فضای سیاسی و اقتصادی کشور را هم بهبود می‌بخشد. نظر من نسبت به اقتصاد ایران در چهار، پنج سال آینده بسیار مثبت‌تر شده است. برداشت من این است که ما در سال ۱۴۰۰ ثبات و آرامش اقتصادی بهتری خواهیم داشت و فرصت‌ها برای شرکت‌های صادرات محور در بورس افزایش می‌یابد. همچنین پیش‌بینی می‌شود که در سال جاری قیمت دلار هم ثبات داشته باشد. البته هنوز هم انتظار می‌رود که دلار به‌صورت موقت و تحت تأثیر اخبار سیاسی با کاهش روبه‌رو شود و به کمتر از ۲۰ هزار تومان برسدفکر می‌کنم در سال ۱۴۰۰ یک رشد جذاب در بازار سرمایه اتفاق بیفتد و این رشد ناشی از هیجان مثبت کار با دنیا باشد. قدیمی‌های بازار مشابه این اتفاق در سال ۹۴ را به خاطر دارند؛ پس از این روزها خیلی نترسید.

موسوی خاطرنشان کرد: در بین بازارهای مالی در سال ۱۴۰۰، بورس فرصت سرمایه‌گذاری خوبی دارد و دارایی‌های ارزی نیز می‌تواند فرصت معاملات نوسانی را برای سرمایه‌گذاران مهیا کند.