مهار بمب نقدینگی با شرکت‌های سهامی عام پروژه‌محور
گروه راه و شهرسازی|
از دید اقتصاددانان، بهترین راه‌حل مهار بمب نقدینگی، انضباط مالی دولت از طریق اجرای سیاست‌های ریاضتی است. سیاست‌هایی که هم منجر به کاهش هزینه‌های دولت می‌شود و هم باعث هدفمندی برخی از یارانه‌های پیدا و پنهان خواهد شد. اما اجرای این سیاست‌ها، تبعات اجتماعی و امنیتی دارد و هر دولتی حاضر به اجرای آنها نیست. بدتر آنکه هم دولت‌ها و هم مردم توقع دارند، حمایت‌های بیشتری از شهروندان صورت گیرد، حال آنکه اجرای هر گونه سیاست حمایتی نه تنها باعث افزایش هزینه‌های دولت و تشدید کسری بودجه و در نهایت رشد نقدینگی و تورم افسارگسیخته خواهد شد که در میان مدت، و در پی جهش‌های تورمی، کمک‌های دولتی دیگر پاسخگو نخواهند بود و این دور بیهوده دوباره تسلسل پیدا خواهد کرد. در این حال، شاهد برخی ایده‌ها برای مهار نقدینگی هستیم. ایده‌هایی که در نهایت راه به جایی نخواهند برد اما اطلاع از آن ایده‌ها خالی از لطف نیست. در ادامه یکی از این ایده‌ها را بررسی می‌کنیم. به گزارش فارس، پروژه‌های عمومی و زیربنایی عمرانی مهم‌ترین رکن برای توسعه اقتصادی کشور به حساب می‌آید اما گاهی به واسطه ذات بعضی از این پروژه‌ها که سوددهی اقتصادی با خود به همراه ندارند، تامین مالی آنها با چالش مواجه می‌شود. در سال‌های گذشته این نوع پروژه‌ها توسط دولت و با تکیه بر بودجه‌های سنواتی عمومی که منبع آن اغلب درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت بود تامین مالی می‌شد اما در شرایط حال حاضر که بودجه عمومی با چالش کسری به واسطه وجود اختلال در فروش و تحصیل منابع منتج از فروش نفت مواجه است، پروژه‌های عمرانی و زیربنایی نیز با کندی در روند اجرا و چالش زمان‌بر شدن، مواجه شده‌اند.
وابستگی به بودجه نفتی
دلیل جاماندگی پروژه‌های عمرانی
نبود منابع کافی برای تامین مالی پروژه‌های زیربنایی مورد نیاز اقتصاد ملی از یک‌سو و تخصیص نامناسب منابع محدود موجود به پروژه‌های بی‌اولویت، از منظر کارشناسان این حوزه، علت اصلی ایجاد فهرست بلند بالای پروژه‌های نیمه تمام ملی قلمداد می‌شود به‌طوری که هم‌اکنون برای تکمیل همه پروژه‌های مورد نیاز کشور، به رقمی بالغ بر 1000 هزار میلیارد تومان منابع مالی نیاز است. این میزان از اعتبار با توجه به بودجه عمرانی حدودا 100 هزار میلیارد تومانی که در سال‌های گذشته به‌طور کامل نیز تحقق پیدا نکرده است، زنگ خطر جاماندگی ایران از کاروان پیشرفت و توسعه را به صدا درآورده است. برای جلوگیری از چنین پیشامدی، کارشناسان معتقد هستند که استفاده از نقدینگی موجود در جامعه برای تامین مالی پروژه‌های زیربنایی ملی می‌تواند مهم‌ترین رویکرد دولت جدید در این زمینه باشد تا علاوه بر حل چالش تامین مالی پروژه‌های عمرانی، نقدینگی سرسام‌آور موجود نیز مهار شود. استفاده از ظرفیت‌های مغفول بازار سرمایه با تضمین اصل پول و کف سوددهی سرمایه‌گذاری، ابزار جدیدی برای تامین مالی مستقیم پروژه‌های عمرانی است که می‌تواند به بهبود شرایط اقتصاد ایران بیانجامد.
پروژه‌هایی که به ظاهر اقتصادی نیستند
در همین ارتباط محمدجواد شاهجویی، کارشناس اقتصاد حمل و نقل در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: امروزه تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی یکی از واجب‌ترین کارهایی است که باید مورد تمرکز، توجه و دقت نظر دولت قرار گیرد.به گفته وی، اساسا پروژه‌های عمرانی، پشتوانه و زیربنای شکوفایی اقتصاد کشور هستند؛ حتی آن دسته از پروژه‌هایی که به ظاهر، منحصرا پروژه‌ای سودده و اقتصادی به حساب نمی‌آیند، شاید در واقعیت بتوانند به رشد و توسعه هر چه بیشتر اقتصاد کشور کمک کنند. شاهجویی می‌افزاید: برای مثال، شاید ایجاد یک راه روستایی فرعی در ظاهر پروژه‌ای غیراقتصادی باشد که دولت‌ها صرفا به واسطه وظایف و مسوولیت‌های حاکمیتی خود موظف به احداث آن باشند، اما اگر به مساله با نگاهی کلان‌تر در حوزه بهبود کسب و کارهای روستایی، ایجاد اشتغال روستایی و جلوگیری از مهاجرت به شهرها به واسطه دسترسی به امکانات، نگاه کنیم، احداث و تکمیل چنین پروژه‌ای نه تنها غیراقتصادی نیست، بلکه می‌تواند در مجموع به نفع کشور و به نفع اقتصاد ملی باشد.
اولویت حل ریشه‌ای مشکل
پروژه‌های نیمه‌تمام
این کارشناس اقتصاد حمل و نقل اظهار داشت: بنابراین اولویت‌بندی پروژه‌های عمرانی و تخصیص بودجه به پروژه‌های اولویت‌دارتر و اقتصادی‌تر، شاید در وهله اول به عنوان راهکاری برای بهبود چالش پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی مطرح باشد، اما باید توجه داشت که می‌توان این مساله را با راهکاری از جنس حل ریشه مشکل نیز برطرف کرد. شاهجویی تصریح کرد: ریشه مشکل نیمه‌تمام ماندن پروژه‌های زیربنایی، نبود اعتبار و نقدینگی لازم برای انجام این کار و وابسته بودن این پروژه‌ها به بودجه‌های محدود دولتی است، بنابراین اگر این ریشه برطرف شود، اساسا نیاز به اولویت‌بندی پروژه‌های عمرانی نیز از بین خواهد رفت.
دخالت دادن مردم
در تکمیل پروژه‌های زیربنایی
این کارشناس اقتصاد حمل و نقل، راهکار حل مشکل نیمه تمام ماندن پروژه‌های عمرانی را دخیل کردن مردم در اقتصاد دانست و اذعان کرد که مشروط بر حضور واقعی مردم در بطن فعالیت تکمیل پروژه‌های زیربنایی، این مساله به بهترین نحو ممکن برطرف خواهد شد. وی افزود: تا امروز مردم به معنای واقعی در ساخت، تکمیل و بهره‌برداری از پروژه‌های زیربنایی دخیل نبوده‌اند و دولت‌ها خود را موظف به انجام این کار می‌دانسته‌اند، اما ذکر این نکته ضروری است که برای کشوری چون ایران با این گستره وسیع از استعدادها و ظرفیت‌ها، قطعا توانایی دولت‌ها برای ایجاد زیربناهای اقتصادی به تنهایی مکفی نخواهد بود. شاهجویی ادامه داد: بهترین راهکار برای تامین مالی وسیع و گسترده منابع در جهت تکمیل همه پروژه‌های زیربنایی مورد نیاز کشور، استفاده از ساز و کار تشکیل شرکت‌های سهامی عام پروژه محور است که به واسطه آن مردم می‌توانند در پروژه‌های مشخص، با اطمینان بالا به واسطه وجود تضمین بازپرداخت اصل و کف سود بانکی سرمایه‌گذاری کنند و از این رهگذر، علاوه بر تکمیل پروژه‌های زیربنایی، هدایت نقدینگی موجود در جامعه، نوسانات اقتصادی ناشی از افسارگسیختگی نقدینگی را نیز مهار کند.
