ضرورت تدوین قوانین جامع برای نگهداری از حیوانات

محمد مهاجری

قوانین سگ‌گردانی از جهت حقوقی واضح نیست، بنابراین ورود مجلس شورای اسلامی به این موضوع و تصویب قوانینی در این باره لازم و ضروری است. البته اعلام پلیس مبنی بر ممنوعیت سگ‌گردانی از منظر حقوقی کافی نیست زیرا قانون در این زمینه صریح و شفاف نیست و نیروی انتظامی به عنوان ضابط دادگستری نمی‌تواند یک عمل را جرم انگاری کند بلکه باید جرم تعریف شود و نیروی انتظامی برخورد لازم را انجام دهد اگرچه با تفسیری از مواد قانون مجازات اسلامی می‌توان این اقدام را با ضمانت اجراهای کیفری مواجه کرد. نگهداری از حیوانات شامل نگهداری در منزل و بیرون از منزل است و صرف نگهداری از سگ یا حیوانات خانگی در منزل اقدام مجرمانه به شمار نمی‌آید هرچند صاحب سگ نمی‌تواند در قسمت مشاعات ساختمان سگ را مستقر کند از سوی دیگر اگر این نگهداری از حیوان موجب سلب آسایش و آرامش همسایگان شود از منظر حقوقی با عنوان جرم سلب آسایش و آرامش قابل پیگرد است. بر اساس ماده ۶١٨ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات «هر کس با هیاهو و جنجال یا حرکات غیر متعارف یا تعرض به افراد موجب اخلال نظم و آسایش و آرامش عمومی گردد یا مردم را ازکسب و کار باز دارد به حبس از سه ماه تا یک سال و تا (۷۴) ضربه شلاق محکوم خواهد شد.» همچنین در ماده ۶٨٨ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات آمده است: «هر اقدامی که تهدید علیه بهداشت عمومی شناخته شود، مرتکبین به حبس تا یک سال محکوم خواهند شد». ً

البته باید این موضوع تفسیر شود که آیا نگهداری از سگ مشمول ماده ۶۱۸ یا ۶۸۸ قانون مجازات اسلامی است یا نه. البته ماده ۶٨٨ از منظر حقوقی موجه‌تر و قابل استناد است زیرا سگ می‌تواند بیماری‌های مشترک با انسان داشته باشد یا فضولات حیوانی موجب بیماری انسان شود از این جهت می‌تواند مورد استناد قرار گیرد همچنین اگر سگ در راهرو و مشاعات ساختمان یا اماکن عمومی فضولاتی به جای بگذارد، اقدام علیه بهداشت عمومی تلقی شود. البته که حفظ آرامش عمومی هم ضروری است و گاهی تعداد زیاد سگ‌ها در بوستان‌ها نیز ممکن است موجب سلب آسایش شهروندان به ویژه کودکان شود و هم از جهت بهداشت عمومی نیازمند توجه است بنابراین ضروری است ضابطان نیروی انتظامی و دادگستری نسبت به این موضوع ورود کنند زیرا یک جرم عمومی تلقی می‌شود. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا صرفا سگ گردانی در خیابان جرم است؟ به موجب ماده ۶٣٨ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات، تظاهر به عمل حرام در جامعه می‌تواند به حبس از ١٠ روز تا دو ماه و ٧۴ ضربه شلاق بیانجامد که از این جهت لازم است توضیح دهیم که به موجب اصول فقهی و شرعی صرف سگ‌گردانی در خیابان عمل حرام نیست و عمل مجرمانه هم محسوب نمی‌شود هرچند اگر این اقدام در محیط‌های عمومی عملی علیه بهداشت عمومی تلقی شود یا موجب سلب آرامش شهروندان شود، قابل پیگرد قانونی است. به‌طور مثال در چین ورود سگ به پارک‌ها ممنوع است و ساعت مشخص برای سگ‌گردانی تعیین شده است همچنین در هلند و انگلستان قوانین معین برای دارندگان حیوانات خانگی وجود دارد و اگر صاحبان حیوانات خانگی قوانین را رعایت نکنند باید جریمه‌های سنگین پرداخت کنند. همچنین در امریکا قوانین متعدد در این حوزه وجود دارد به‌طوری که حتی در مورد نژادها و صداهای سگ‌ها قوانین تدوین شده است و مثلاً اگر سگ صداهای نامتعارف داشته باشد به بازداشتگاه حیوانات پر سر و صدا منتقل می‌شود و تحت آموزش قرار می‌گیرد یا طبق قانون قلاده، هیچ حیوانی بدون قلاده نمی‌تواند در اماکن عمومی باشد.‌ قوانین مربوط به فضولات حیوانی نیز تدوین شده است و طبق این قانون اگر فضولات حیوانات در معابر عمومی وجود داشته باشد صاحب سگ ملزم به پاکسازی آن مکان است و در غیر این صورت باید جریمه ٢۵ دلار تا هزار دلار پرداخت کند. اصل حقوق این است که شهروندان در حوزه شهری و حقوق شهروندی به حقوق دیگران احترام گذارند و پدیده‌های اجتماعی را برای زندگی جمعی بهتر مدیریت کنند امیدوارم با تدوین قوانین جامع و شفاف در این حوزه جامعه تکلیف خود را در مورد این چالش جدید روشن کند.