رشد سه برابری تورم در 5 سال
تاخیر واکسیناسیون انتظارات تورمی را افزایش داد
افزایش ۴۳ درصدی هزینه خانوار در یک‌سال اخیر
گروه بانک و بیمه |
عدد شاخص تورم از 105.5 در خرداد 96 به 327.4 در تیرماه 1400 رسیده و در این 5 سال به میزان222 واحد افزایش داشته است. به عبارت دیگر، تورم این 5 سال روی هم معادل 210 درصد بوده و قیمت‌ها 3.1 برابر شده است. از سوی دیگر، بررسی نرخ تورم دوازده ماهه کل کشور در ۵۰ ماه گذشته نشان‌دهنده ثبت فاصله تورمی ۳۷ درصدی است به نحوی که نرخ تورم در خردادماه ۹۶ نزدیک به ۷.۲ درصد بود اما در تیرماه ۱۴۰۰ به رقم ۴۴.۲ درصد رسید.
افزایش ۴۳ درصدی هزینه خانوارها
خانوارهای ایرانی نسبت به سال گذشته به‌طور متوسط افزایش بیش از ۴۳ درصدی هزینه در خرید کالا و خدمات مورد نیاز خود داشته‌اند. بررسی جزییات تورمی که اخیرا مرکز آمار برای تیرماه سال جاری اعلام کرد نشان داد که شاخص‌های تورم سالانه و ماهانه به روند افزایشی ادامه داده است اما تورم نقطه به نقطه که به نوعی نشان‌دهنده جریان افزایش هزینه خانوارها در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است اندکی کاهش داشت. با این وجود همچنان رشد ۴۳.۶ درصدی افزایش هزینه خانوارها نسبت به پارسال مشهود است. آنچه از آمار بر می‌آید تمامی کالا و خدمات مورد نیاز و مصرفی مردم نسبت به خرداد امسال و تیرماه پارسال و همچنین در دوره ۱۲ ماهه منتهی به تیرماه یعنی سه شاخص اصلی تورم افزایش دارد و هیچ کالایی با کاهش قیمت مواجه نبوده است.
گرانی روغن همچنان درصدر است
در بین اقلام مصرفی، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بالغ بر ۵۷ درصد گران شده است که در بین آنها گروه روغن و چربی‌ها با ۱۰۹.۴ درصد در صدر قرار دارد. البته این گروه کالایی چندین ماه است که افزایش قیمت قابل توجهی نسبت به قبل داشته و در مقاطعی بالغ بر ۱۳۰ درصد نیز رشد داشته است. افزایش قیمت بالایی ۵۰ درصدی قیمت نیز در بسیاری از اقلام دیده می‌شود، گوشت قرمز و سفید با ۵۳.۸، گوشت قرمز و گوشت ماکیان ۵۱.۳، ماهی‌ها و صدف داران ۷۱.۵، شیر، پنیر و تخم مرغ ۶۶.۱، سبزیجات ۷۲.۷، شکر، مربا، عسل و شیرینی ۶۵.۶، چای، قهوه و کاکائو ۷۶.۶ یا در سایر گروه‌ها مبلمان و لوازم خانگی با ۵۹.۶ و هتل و رستوران با ۶۲.۳ از جمله اقلامی هستند که افزایش قیمت بالای ۵۰ درصد دارند.
بهداشت و درمان در بین بیشترین گرانی‌ها
در فاصله اردیبهشت تا تیرماه بیشترین افزایش قیمت کالا مربوط به هتل و رستوران با ۶.۸، بهداشت و درمان ۶.۳ و میوه و خشکبار با ۶.۵ درصد است.حوزه بهداشت و درمان در شرایطی در بین بیشترین تورم ماهانه قرار گرفته که نسبت به تیرماه سال گذشته هزینه‌های این بخش برای مردم بالغ بر ۴۴ درصد بوده است.
براساس آمار منتشره از سوی مرکز آمار ایران، از خرداد ۱۳۹۶ تا خرداد ۱۴۰۰، کمترین نرخ تورم سالانه دوازده ماهه مربوط به خرداد ۱۳۹۶ با ثبت نرخ ۷.۲ و بیشترین نرخ تورم سالانه دوازده ماهه متعلق به ماه قبل یعنی خرداد ۱۴۰۰ با ثبت نرخ ۴۳ درصد بوده است ولی تیرماه ۱۴۰۰ با ثبت نرخ تورم ۴۴.۲ درصدی رکورد بیشترین نرخ سالانه تورم در سال‌های اخیر را زد. بررسی این روند چهار ساله نشان می‌دهد دلیل این امر، بازگشت تحریم‌ها بوده که به تدریج تاثیر خود را بر شاخص تورم کالاها و خدمات نشان داده است. در این میان؛ با کاهش انتظارات تورمی می‌توان گفت از آذرماه سال ۹۸ تا مهرماه سال ۹۹ افت شدیدی را در نرخ تورم سالانه کشور مشاهده کرده‌ایم به گونه‌ای که روند نزولی نرخ تورم از ۴۰ درصد در آذرماه ۹۸ به ۲۷.۲ درصد در مهرماه سال ۹۹ رسید که با افت حدودی ۱۳ درصدی همراه بوده است که به گمان بسیاری از کارشناسان ناشی از سیاست‌های انقباضی و عملیات بازار باز بانک مرکزی برای کنترل نقدینگی در بازارها بود. اما در ادامه، شاهد روند صعودی نرخ تورم سالانه کشور بوده‌ایم به گونه‌ای که در آبان ماه سال ۹۹ این شاخص ۲۹ درصد بود اما این رقم در تیرماه ۱۴۰۰ به ۴۴.۲ درصد رسید و در واقع نرخ تورم در این مدت نه چندان طولانی افزایشی نزدیک به ۱۵ درصدی را تجربه کرد. این امر نشان می‌دهد که فراز و فرود روند واکسیناسیون و افزایش ابهام نسبت به زمان تکمیل آن، و از سوی دیگر، شدت گرفتن دوباره کرونا در کشور که به تعطیلی بسیاری از ادارات و کسب‌وکارها انجامیده است، بار تحریم را دو چندان کرده و تاثیر خود را بر افزایش انتظارات تورمی نمایان کرده است. از سوی دیگر، نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور در بازه زمانی خرداد ۱۳۹۶ تا پایان تیرماه سال جاری، بیانگر روند صعودی از نرخ تک رقمی به محدوده ۵۰ درصد است. به گونه‌ای که کمترین نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور (که بیانگر درصد تغییر نسبت به ماه مشابه سال قبل است) در نخستین ماه سال ۱۳۹۷ با ثبت نرخ ۷ درصد (زمانی که هنوز خبری از کرونا نبود و برجام وارد فاز اجرایی شده بود) و بیشترین نرخ نیز مربوط به اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ با ثبت رقم ۵۲.۱ درصد بوده است. رقمی که اولین شوک بعد از خروج امریکا از برجام را به بازار ایران وارد کرد. اگرچه نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور در اردیبهشت ماه ۹۸ بالاترین رقم را به ثبت رساند اما پس از آن، این نرخ تا فروردین ماه سال ۹۹ روندی نزولی داشت و به عدد ۱۹.۸ درصد رسید. با همه این احوال این روند نزولی ادامه‌دار نبود. تورم نقطه‌ای کشور از فروردین ماه سال ۹۹ تا تیرماه امسال در نوسان بوده است به‌طوری‌که که در چهار ماهه ابتدایی امسال یعنی در فروردین، اردیبهشت و خرداد و تیر، به ترتیب به ارقام ۴۹.۵، ۴۶.۹ و ۴۷.۶ و ۴۳.۶ درصد رسیده است. حالا باید دید دولت جدید برای این تورم چه برنامه‌ای در پیش دارد و آیا با تدوین سیاست‌های اقتصادی داخلی و خارجی این تورم به نرخ تورم هدف که پیش از این ۲۲ درصد عنوان شده بود، باز می‌گردد یا خیر؟
بیشترین و کمترین نرخ تورم تابستان
جدیدترین گزارش مرکز آمار از نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در نخستین ماه تابستان، نشان از کاهش نرخ تورم نقطه‌ای دارد.نرخ تورم نقطه‌ای چهارمین ماه سال نسبت به تیرماه سال قبل، با افت ۴ واحد درصدی نسبت به خردادماه ۱۴۰۰ به رقم ۴۳.۶ درصد رسیده است. به‌طور مشخص، در بخش کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور، کمترین نرخ تورم نقطه‌ای متعلق به «ارتباطات» با ثبت رقم ۸ درصد است. همچنین بیشترین تورم نقطه‌ای در این بخش مربوط به «روغن‌ها و چربی ها» با نرخ ۱۰۹.۴ درصد است. بر اساس این گزارش، نرخ تورم ماهانه کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در تیرماه ۱۴۰۰ نسبت به خردادماه امسال، با افزایش یک واحد رصد به رقم ۳.۵ درصد رسیده است. این در حالی است که در زیرمجموعه این کالاها و خدمات، نرخ تورم ماهانه مربوط به «ارتباطات» به کمترین نرخ یعنی ۰.۱ درصد رسیده است که اختلاف معناداری با بیشترین نرخ تورم ماهانه این بخش یعنی ۶.۸ درصدی «هتل و رستوران» دارد. در نهایت، نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به تیرماه امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۴۴.۲ درصد برآورد شده است که این رقم نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۱.۲ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. جزییات این بخش از گزارش مرکز آمار نیز نشان می‌دهد نرخ تورم سالانه متعلق به «روغن‌ها و چربی‌ها» با ثبت رقم ۷۸.۴ درصد بیشترین بوده و نرخ تورم سالانه مربوط به «آب، برق و سوخت» با ثبت رقم ۱۶.۵ درصد است.
کنترل قیمت‌ها در هفته نخست دولت آینده
محسن شمشیری
موضوع افزایش قیمت کالاها و خدمات در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه کارشناسان اقتصادی قرار داشته و مسوولان نیز نسبت به آن حساسیت‌های خاصی را نشان داده‌اند. نگاهی به شاخص تورم از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد که نرخ شاخص تورم از عدد ۱۰۰ در سال ۹۵ به ۳۲۷ در تیرماه ۱۴۰۰ رسیده و این موضوع گویای این حقیقت است که سطح عمومی قیمت‌ها بیش از سه برابر شده و به عبارتی ۲۲۰ درصد رشد کرده است. با توجه به این مورد زیر شاخه‌های نرخ تورم نیز نشان می‌دهد که مواد خوراکی از جمله روغن، گوشت، شیر، چای، تخم‌مرغ و سایر اقلام معیشتی و مورد نیاز مردم بسیار افزایش داشته و متوسط رشد آن بالای ۵۸ درصد بوده که از تیرماه پارسال تا تیرماه سال ۱۴۰۰ رشد ۵۸ درصدی داشته است. البته برخی مواد مثل روغن و گوشت تا ۷۶ درصد نیز افزایش قیمت داشتند. بر این اساس لازم است توجه شود که اگر قرار باشد که همچنان حجم نقدینگی افزایش پیدا کند و نرخ پایه پولی رشد بالایی داشته باشد و بدهی دولت به بانک‌ها افزایش پیدا کند در نتیجه فشارهای تورمی همچنان ادامه خواهد داشت. بر این اساس برخی از کارشناسان معتقدند که ما در ماه‌های آینده نرخ‌های تورم بالایی را تجربه خواهیم کرد و تورمی تجربه خواهد شد که تاکنون نظیر آن را شاهد نبوده‌ایم. این موضوع به این معناست که احتمالا برخی پیش‌بینی نرخ تورم بالای ۵۰ درصد را مطرح کرده‌اند و در بازار گفتند که ممکن است محصولاتی مثل گوشت تا ۲۰۰ هزار تومان افزایش پیدا کند زیرا در حال حاضر قیمت نهاده‌های دامی افزایش زیادی داشته و در بازار کمیاب است. بر این اساس انتظار می‌رود که دولت جدید بلافاصله پس از روی کار آمدن در هفته‌های اول، تامین کالاهای معیشتی مردم وکنترل قیمت‌ها، تامین نهاده‌های دامی مورد نیاز دامداری‌ها و مرغداری‌ها، تامین روغن، گوشت‌قرمز ،مرغ و سایر اقلام اساسی مورد نیاز خانواده‌ها را در دستور کار خود قرار دهد زیرا چنانچه تورم فزاینده در جامعه ایجاد شود در شرایط بی‌آبی و بی‌برقی مشکلات بیکاری و سایر مشکلات دیگر می‌تواند بحران‌های اجتماعی را به دنبال داشته باشد از این روی انتظار می‌رود که تیم اقتصادی دولت آینده بلافاصله موضوع تامین معیشت و کنترل تورم را در دستور کار خود قرار دهند.
