اینترنت ثابت درجا می‌زند

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی گزارش آماری بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور تا پایان سه ماه اول سال ۱۴۰۰ را منتشرکرد. این گزارش هم مانند گزارش‌های پیشین رگولاتوری نشان می‌دهد که هرچند در بخش اینترنت سیار با حدود ۹۶ درصد نفوذ وضعیت قابل قبولی در کشور حاکم است؛ اما در بخش اینترنت ثابت، بدون هیچ پیشرفتی نسبت به سال گذشته ضریب نفوذ در این بخش با وجود ۱۷ شرکت FCP و شرکت مخابرات به حدود ۱۲ درصد می‌رسد. در فصل اول گزارش سازمان تنظیم مقررات و در قسمت خدمات ارتباطی، به وضعیت توسعه تلفن ثابت تا پایان سه ماه اول سال ۱۴۰۰ پرداخته شده است. براساس بررسی‌های انجام‌شده میزان ضریب نفود تلفن ثابت با جمع خطوط واگذاری شرکت مخابرات و شرکت‌های اینترنتی برابر با ۳۴ درصد است. به صورت جداگانه بر این اساس تعداد خطوط منصوبه شرکت مخابرات برابر با ۳۷ میلیون و ۲۱۳ هزار و ۶۴۶ خط می‌رسد و تعداد خطوط دایری این شرکت برابر با ۲۸ میلیون ۸۷۲ هزار و ۴۱۲خط است. از طرف دیگر خطوط منصوبه شرکت‌های اینترنتی (FCP) برابر با ۱ میلیون ۷۳۵ هزار و ۸ خط است و میزان خطوط دایری این شرکت‌ها در کل برابر با ۳۶۲ هزار و ۱۰۵ خط است.  در فصل دوم گزارش وضعیت توسعه تلفن‌همراه در کشور تا پایان سه ماه اول سال ۱۴۰۰ مشخص شده است. براساس گزارش رگولاتوری ضریب‌نفود تلفن‌همراه نسبت به سال گذشته از حدود ۱۰۰ درصد به ۱۵۵.۴ درصد رسیده است. جمع کل خطوط همراه اول برابر با ۷۰ میلیون و ۲۱۱ هزار ۶۶۵ خط فعال است و بعد از آن ایرانسل قرار دارد که جمع کل خطوط فعال آن برابر با ۵۶ میلیون و ۷۰۸ هزار و ۵۲۸ خط می‌رسد. در نهایت رایتل به عنوان اپراتور سوم کمترین خطوط فعال را با ۴ میلیون ۹۰۳ هزار و ۱۵۳ خط به نام خود ثبت کرده است. در ادامه این فصل تعداد سایت‌های فعال شبکه تلفن‌همراه به تفکیک اپراتور و فناوری نیز مشخص شده است. طبق اطلاعات ارایه‌شده در گزارش رگولاتوری، همراه اول در زمینه تکنولوژی نسل دوم ۲۸ هزار و ۳۵۹ سایت دارد و تعداد سایت‌های این اپراتور براساس تکنولوژی ‌3G برابر ۱۸ هزار و ۶۲۵ سایت است که در مقایسه با سایت‌های 4G این اپراتور که ۱۶ هزار ۵۰۷ سایت است، بیشتر است. اما ایرانسل ۱۴ هزار و ۵۱۹ سایت فعال براساس 2G دارد و تعداد سایت‌های 3G این اپراتور برابر با ۱۴ هزار ۵۴۹ سایت و تعداد سایت‌های 4G آن ۱۴ هزار ۴۰۷ سایت است. رایتل به عنوان اپراتوری که به خاطر ارایه نسل سوم شناخته می‌شود، بدون داشتن سایت 2G، میزان سایت 3G آن تنها برابر با ۳ هزار ۸۵۶ سایت و میزان سایت‌های 4G آن کمتر از نسل سوم این اپراتور به هزار و ۵۵۶ سایت می‌رسد، یعنی چند برابر کمتر از دو اپراتور دیگر در این بازار.

     کاهش مشترکان اینترنت ثابت

مشترکان خانگی و تجاری ارتباطات پهن‌باند ثابت که از فناوری‌های اینترنت پرسرعت، شامل ADSL، VDSL، FTTX و TD-LTE استفاده می‌کنند، تا پایان سه ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۰، به ۱۰ میلیون و ۳۹۷ هزار مشترک رسیده‌اند که در مقایسه با آمار ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار در سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۹، با کاهش مواجه شده است. طی سال‌های گذشته، روند استفاده از اینترنت از سرعت‌های کیلوبیتی در اینترنت دایال‌آپ، رفته‌رفته جای خود را به فناوری ADSL داد که سرعتی به مراتب بیشتر داشته و سرعت‌هایی تا ۵۲۱ کیلوبیت بر ثانیه و حتی ۱۶ مگابیت را هم پوشش می‌داد و اکنون نوبت به فیبر نوری است که سرعت‌هایی به مراتب بالاتر را برای کاربران به ارمغان آورد. در حال حاضر، انواع سرویس‌های موجود اینترنت در ایران، به‌دلیل داشتن ویژگی‌های متمایز از هم، برای کاربران با شرایط مکانی و موقعیتی متفاوت ارایه می‌شود. یکی از انواع اینترنت پرسرعت، اینترنت ثابت است که اینترنت‌های‌ ADSL، VDSL و FTTX را شامل می‌شود؛ این دسته به یک مکان مشخص و محدوده جغرافیایی خاص یا بستر فیزیکی محدود هستند و خارج از این محدوده مشخص، امکان استفاده از این سرویس وجود ندارد. اینترنت ADSL با استفاده از خطوط تلفن ثابت و بدون ایجاد مزاحمت برای تماس‌های صوتی (اتفاقی که در دایال‌آپ رخ می‌داد)، اطلاعات را از مراکز مخابراتی به روی مودم می‌آورد. اتصال اینترنت ADSL را می‌توان روی خطوط تلفن ثابت ایجاد کرد و نیازی به کابل‌کشی و نصب خطوط جدید ندارد. این سرویس با محدودیت‌هایی از جمله سرعت دانلود کمتر از ۲۴ مگابیت بر ثانیه و سرعت آپلود کمتر از دو مگابیت روبروست. در مقابل، اینترنت VDSL روی بسترهای کابل‌های شبکه است و برخلاف ADSL از خطوط تلفن ثابت شهری برای انتقال اطلاعات استفاده نمی‌کند و نیاز به کابل‌کشی دارد. سرعت دانلود روی اینترنت VDSL نزدیک به پنج برابر سرعت دانلود ADSL است و سرعت آپلود آن نیز ۱۰ برابر ADSL است. اینترنت فیبر نوری (FTTx) مبتنی بر کابل‌های فیبر نوری است و از کابل‌های مسی یا خطوط تلفن استفاده نمی‌کند و کابل‌های فیبر نوری انتقال‌دهنده اطلاعات هستند. به دلیل استفاده اینترنت فیبر نوری از سیگنال‌های نوری، کیفیت و سرعت بیشتری نسبت به ADSL و VDSL دارد و می‌تواند یک کیفیت و سرعت را بدون در نظر گرفتن فاصله کاربر تا سرویس‌دهنده ارایه دهد و سرعتی بالغ بر یک گیگابیت دارد. اینترنت TD-LTE نیز حداکثر سرعت آزمایشگاهی ۱۱۰ مگابیت بر ثانیه را دارد و حداکثر سرعت عملیاتی آن هم، ۴۰ مگابیت بر ثانیه برآورد شده است. محدودیت این سرویس قطع سرویس در صورت جابه‌جایی بین آنتن‌ها، کاهش کیفیت سرویس با افزایش فاصله کاربر از آنتن یا وجود اختلال‌های رادیویی، تعرفه بالاتر به دلیل نوع سرویس، هزینه نصب و نگهداری بالا و استفاده اختصاصی از فرکانس رادیویی است.

     اختلاف فاحش ضریب نفوذ اینترنت موبایل و ثابت

گزارش فصلی رگولاتوری که مربوط به پایان سه ماه اول سال ۱۴۰۰ است وضعیت توسعه‌نیافتگی در بخش اینترنت ثابت را نیز به خوبی نشان می‌دهد. این گزارش نشان می‌دهد کاربران ایرانی برای اتصال تمایل بیشتری به استفاده از اینترنت موبایل نسبت به اینترنت ثابت دارند و ضریب نفوذ اینترنت ثابت یک هشتم اینترنت موبایل است. وضعیت توسعه ارتباطات پهن باند ثابت و سیار از ضریب نفوذ ۱۲.۲۴ درصدی اینترنت ثابت و ضریب نفوذ ۹۶.۹۰ درصد اینترنت تلفن همراه تا پایان ۳ ماهه اول امسال حکایت دارد. این آمار نشان می‌دهد که تنها ۱۰ میلیون و ۳۹۷ هزار و ۹۳۷ اشتراک در کشور مربوط به اینترنت ثابت است و بیش از ۸۲ میلیون کاربر ترجیح می‌دهند برای اتصال، از اینترنت موبایل استفاده کنند. این در حالی است که تا پایان سه ماهه چهارم ۱۳۹۹، تعداد مشترکان ارتباطات پهن‌باند ثابت، ۱۰ میلیون و ۶۰۰ هزار بوده و این حاکی از کاهش مشترکان در این مدت است. فعالان بخش ارتباطات پهن باند ثابت عدم تعرفه عادلانه و رقابتی نسبت به تعرفه اینترنت موبایل را دلیلی بر عدم استقبال کاربران از اینترنت ثابت می‌دانند اما کارشناسان و بسیاری از کاربران معتقدند که کیفیت پایین خدمات اینترنت ثابت در کشور سبب شده تا کاربران ترجیح دهند که برای اتصال، اینترنت همراه را انتخاب کنند. با وجودی که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از سال گذشته و با شیوع کرونا وعده داده بود تا کاربران به کمک سرویس‌هایی مانند VDSL و فیبرنوری به سرعتی ۴ برابر سرعت فعلی دست پیدا کنند، گزارش رگولاتوری علاوه بر اینکه آماری از بخش مشترکان VDSL ارایه نکرده است، اعلام کرده که تعداد مشترکان FTTX (فیبرنوری) شرکت مخابرات برابر با ۱۷۰ هزار ۱۸۴ اشتراک است و جمع مشترکان FTTX در ۱۷ شرکت FCP جمعا به ۳۰۰ اشتراک می‌رسد. عدم توسعه نیافتگی در بخش اینترنت ثابت اما در بخش اینترنت همراه جبران شده است. طبق گزارش رگولاتوری ضریب نفوذ اینترنت سیار براساس تکنولوژی 3G و 4G بین سه اپراتور (همراه اول، ایرانسل و رایتل) جمعا با داشتن حدود ۸۲ میلیون اشتراک ضریب نفوذی برابر ۹۶.۹۰ درصد دارد.