قربانیان افت بازار سهام

برای حضور شرکت‌ها در بازار سهام هر کشوری، صرف‌نظر از اینکه شرکت فوق باید فاکتورهایی را داشته باشد، قبل از هر چیزی نیاز است که ارزش‌گذاری شود و از این طریق قیمت هر سهم برای عرضه شدن در بازار مشخص شود. روش‌های مختلفی برای ارزش‌گذاری استفاده می‌شود و عوامل متنوعی را در آن مدنظر قرار می‌دهند. در بورس ایران معمولاً بین 10 تا 15 درصد از سهام کل شرکت برای اولین روز عرضه در بازار سهام اختصاص داده می‌شود و قیمت هر سهم معمولاً کمی پایین‌تر از ارزش واقعی سهم است، بنابراین باعث ایجاد جذابیت برای سرمایه‌گذاران می‌شود.

در کشورهای مختلف عرضه‌های اولیه به روش‌های مختلفی انجام می‌گیرند. به‌طور مثال در امریکا از سال 2010 از روش ترکیبی استفاده می‌شود. در این روش ابتدا سهام شرکت مربوطه به سرمایه‌گذاران بزرگ از طریق حراج واگذارشده و سپس از طریق آنها به عموم مردم عرضه می‌شود. همچنین قیمت هر سهم بر اساس عرضه و تقاضا و بودن دامنه نوسان تعیین‌شده و مورد مبادله قرار می‌گیرد. در ایران به این صورت است که درصدی از سهام شرکت موردنظر به عموم مردم تعلق می‌گیرد و درصدی از آن در اختیار صندوق‌های سرمایه‌گذاری قرار خواهد گرفت. دراین‌بین بسیاری از شرکت‌ها در هنگام عرضه اولیه با مشکل مواجه می‌شوند، قیمت با تأیید سازمان بورس و بر اساس ارزش‌گذاری تعیین خواهد شد و به هر متقاضی نسبت برابری از آن نماد واگذار می‌شود. ازآنجایی‌که معمولاً در ایران عرضه اولیه‌ها تقاضای بالایی دارند و رشد قیمتی خوبی را تجربه می‌کنند، انگیزه برای خرید آنها بالا است، اما به دلیل اینکه در ایران محدودیت دامنه نوسان وجود دارد معمولاً در روزهای اولیه پس از عرضه شدن، شاهد صف‌های سنگین خرید در این نمادها هستیم. این روش عرضه اولیه مشکلات زیادی را ایجاد کرده است. از آنجایی عموم مردم رشد قیمتی بالایی را برای سهام شرکت‌های تازه عرضه‌شده انتظار دارند، سرمایه بالایی روانه این نمادها می‌شود و ازآنجایی‌که عرضه بسیار اندک است صف‌های سنگین خرید تشکیل‌شده و مقدار بالایی از سرمایه در این نمادها بدون بازدهی خاصی قفل می‌شوند، سرمایه‌ای که می‌تواند در بازار جریان یابد و باعث رونق آن شود. به‌طور مثال نماد شصدف نزدیک به یک سال به‌طور پیوسته با صف خرید مواجه بود و عرضه به‌قدری در سطح پایینی قرار داشت که حتی حجم‌مبنا تغییر خاصی نمی‌کرد. از طرف دیگر به دلیل انتظارات پیش‌آمده معمولاً در روز عرضه شاهد ایجاد نوسانات در بازار هستیم که می‌تواند به دلیل فروش سهام دیگر و واردکردن سرمایه در نماد مذکور باشد و ازاین‌جهت نیز مشکل دیگری را در بورس ایجاد می‌کند. نکته مهم این است تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهند که سهام موردنظر شاید حتی ارزندگی مورد انتظار را نداشته باشد و همچنین سرنوشت صف‌های خرید آن به دست حقوقی‌های آن وابسته است. تالار شیشه‌ای پس‌ازاینکه به سطح یک‌میلیون و 600 هزار واحد رسید روند اصلاحی و نزولی خود را آغاز کرد و در همان حال زمان بسیاری از فعالان بازار سرمایه نگران فضای ترس و جو منفی شدند که مبادا دوباره صف‌های فروش سنگین شاخص کل را به سطح یک‌میلیون و 100 هزار واحد بکشاند و بازهم تصمیم‌سازان سازمان بورس عرضه اولیه‌ها را ردیف کردند و در یک بازه زمانی دو هفته در شهریورماه ۴ شرکت عرضه شد که شامل دو فولادساز بزرگ و یک شرکت شیمیایی و یک شرکت خدمات رایانه‌ای بود. در زمان عرضه بسیاری از سرمایه‌گذاران فکر می‌کردند که این چهار عرضه اولیه قرار است مانند سایر عرضه اولیه‌های سال ۱۴۰۰ رشدهای بالای ۱۰۰ درصد داشته باشند بر همین مبنا شاهد صف‌های با حجم یک میلیارد سهم برای نمادهای همچون فسبزوار و فجهان بودیم اما این صف‌ها یک هفته هم دوام نیاورد، به‌طوری‌که دو فولادسازی که عرضه اولیه شده بودند در سود حدود ۲۰ درصد به‌صف فروش رسیدند و کیمیا تک هم که در رشد ۵۰ درصدی متوقف‌شده بود یک‌باره فروریخت و دوباره بعد از یک روز به‌صف خرید رسید توسن هم دیگر نمادی است که تحت تأثیر فضای بازار و رویکرد سایر عرضه اولیه‌های هم‌زمان خودش به سرعت متعادل شد و نوسانات تا منفی ۵ درصد را هم تجربه کرد. این روند نشان داد که عملا کلیت بازار است که تعیین می‌کند که یک نماد چقدر رشد کند. چراکه در گزارش‌های شهریور این چهار نماد عملکرد مثبتی را عرضه کرده بودند و شاید نسبت به سایر عرضه اولیه‌های ۱۴۰۰ هم‌سود‌سازی بیشتری داشتند و تنها جو کلیت بازار صف‌های خرید آنها را به هم زد.همیشه در شرایطی که بازار سرمایه روندی نزولی پیدا می‌کند بورس عرضه اولیه‌های بیشتری دارد و ازآنجایی‌که مدیران شرکت‌ها قیمت‌ها را به صورتی غیرمنطقی محاسبه می‌کنند می‌بینیم که عرضه اولیه بعد از چند روز صف خرید به سرعت متعادل می‌شوند و بعد حتی به‌صف فروش هم کشیده می‌شوند. البته نباید فراموش کرد که بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه معتقدند که درزمانی که شاخص کل رشد می‌کند عرضه اولیه‌ها باقیمت‌های گزافی به سهامداران ارایه می‌شود. یکی از کارشناسان بازار سرمایه در خصوص عرضه اولیه گفت: همیشه در شرایطی که بازار سرمایه روندی نزولی پیدا می‌کند بورس عرضه اولیه‌های بیشتری دارند و ازآنجایی‌که مدیران شرکت‌ها قیمت‌ها را به صورتی غیرمنطقی محاسبه می‌کنند می‌بینیم که عرضه اولیه بعد از چند روز صف خرید به سرعت متعادل می‌شوند و بعد حتی به‌صف فروش هم کشیده می‌شوند. شرکت‌ها باید ارزش سهام خود را بر مبنای دارایی‌های که دارند و میزان سود‌سازی شرکت تعیین کنند تا سهامداران بر مبنای عملکرد شرکت بتوانند ارزیابی کنند که ارزش سهام شرکت در آینده با توجه به سود‌سازی که دارد چقدر خواهد بود، اما در شرایط کنونی برخی شرکت‌ها اطلاعات درستی درباره ارزش دارایی شرکت‌ها ارایه نمی‌دهند به همین دلیل است که می‌بینیم عرضه اولیه بسیار گران‌تر از آن چیزی که هستند عرضه می‌شوند.

     عملکرد عرضه‌های اخیر

شرکت فولاد جهان با نماد فجهان در شهریورماه حدود ۱۲۱۸.۳ میلیارد تومان فروش داشته که نسبت به مرداد ۱۵۵ درصد افزایش داشته است. درواقع مقدار تولید و فروش شمش در شهریور به ترتیب برابر با ۵۸، ۲۸۸ و ۶۱، ۵۳۳ تن بوده که مقدار تولید ۱۲۹ درصد و مقدار فروش ۳۱۷ درصد نسبت به مردادماه رشد داشته است. همچنین نرخ فروش شمش در شهریورماه حدود ۱۴ میلیون تومان بوده که نسبت به مردادماه ۳ درصد کاهش داشته است. مجموع فروش شرکت از ابتدای سال مالی تاکنون به رقمی بالغ‌بر ۵۰۴۶.۱ میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال مالی قبل ۱۲۴ درصد رشد را نشان می‌دهد. آخرین قیمت سهم حدود ۶۶۹ تومان بوده و از ابتدای عرضه، حدود ۲۲ درصد رشد داشته است.

     آریان کیمیاتک

شرکت آریان کیمیاتک در شهریورماه ۱۴۳ میلیارد تومان درآمد فروش کسب کرد. فروش شرکت در مرداد ۱۲۸ میلیارد تومان و در میانگین ۵ ماهه منتهی به مرداد ۱۲۳ میلیارد تومان بوده است. جمع فروش شرکت در دوره ۶ ماهه منتهی به شهریور به ۷۶۰ میلیارد تومان رسید که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۵۰ درصد رشد نشان می‌دهد. مقدار فروش کل محصولات کیمیاتک در مرداد بیش از ۵.۵ میلیون عدد بوده است که ۷ درصد بیشتر از ماه مرداد می‌باشد. نرخ فروش محصولات بهداشتی شرکت در این ماه با رشد ۱۱ درصدی همراه شد و به حدود ۲۴ هزار تومان به ازای هر عدد رسید. آخرین قیمت سهم ۳۳۹۰ تومان بوده و بازدهی آن از زمان عرضه اولیه ۴۷ درصد بوده است.

     فولاد سبزوار

شرکت فولاد سبزوار با نماد فسبزوار در شهریورماه ۶.۵۳۵ میلیارد فروش ریالی داشته که در دوره مشابه در سال ۱۳۹۹ مبلغ ۳.۰۰۶ بوده که رشدی ۱۱۷ داشته است. درمجموع فروش ۶ ماهه شرکت در سال ۱۴۰۰ مبلغ ۳۰.۶۵۷ میلیارد ریال بوده که نسبت به فروش ۱۲.۷۶۷ میلیارد ریالی دوره مشابه در سال ۱۳۹۹ از رشد ۱۴۰ درصدی برخوردار بوده است. در حوزه تولید، شهریورماه تولید شرکت ۶۲.۸۳۹ تن بوده و درمجموع ۶ ماهه سال ۱۴۰۰ تولید کل شرکت به ۴۰۸.۶۴۲ تن رسیده که افزایشی ۸ درصدی نسبت به دوره مشابه داشته است. شرکت در دوره مشابه سال گذشته تولید ۳۷۸.۲۸۱ تن را به ثبت رسانده است.

     توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین

شرکت توسعه سامانه‌های نرم‌افزاری نگین با نماد توسن در مدت ۹ ماهه منتهی به شهریور ۱۴۰۰ حدود ۲۰۸ میلیارد تومان درآمد از ارایه خدمات شناسایی کرد که بیش از مرداد ۱۴۰۰ بود و نسبت به مدت مشابه سال گذشته هم بیشتر بود. این نماد که در شهریورماه عرضه اولیه شده تاکنون ۴۴ درصد رشد قیمت داشته و باقیمت ۷۶۳ تومان معامله‌شده است.