بورس در انتظار برجام
بررسی معاملات بازار نشان می‌دهد؛ سهامداران همچنان نظاره‌گر بوده و تمایلی به معامله در بازار ندارند. به نظر می‌رسد تا مشخص نشدن نتایج برجام و همچنین به وجود آمدن شرایطی عاری از ابهامات، این وضعیت ادامه خواهد داشت. ارزش معاملات این روزها به‌خوبی صحه بر این موضوع می‌گذارد؛ بنابراین در چنین شرایطی، نمی‌توان انتظار رشد و ورود نقدینگی به بازار را داشت. امید پورمحمود، کارشناس و فعال بازار سرمایه با اشاره بر مذاکرات، تحلیلی از روند معاملات روز گذشته ارایه داد و گفت: بازار مشخصاً در انتظار مذاکرات است و معامله‌ای در بازار انجام نمی‌شود و خریدار و فروشنده همگی منتظر نتایج برجام هستند. این کارشناس پایین بودن ارزش معاملات بازار را ناشی از ابهامات و بلاتکلیفی در نتایج برجام دانسته و یادآور شد: هرچند سیگنال‌های دریافتی از مذاکرات بی‌تأثیر نخواهند بود، همچنین شاخص کل، ازنظر تکنیکالی، امروز در محدوده حمایتی قرار گرفت و به هر نحوی که شده، حمایت خود را حفظ کرد؛ اما شاخص کل هم‌وزن در محدوده فعلی، حمایت خاصی نداشته و باید حدود ۱۰ هزار واحد اصلاح داشته باشد. این تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره بر تأثیرات مذاکرات برجام، خاطرنشان کرد: اگر مذاکرات با توافق همراه شود، تأثیر مثبتی بر شاخص هم‌وزن خواهد گذاشت؛ اما اگر به هر دلیلی خللی در مذاکرات ایجاد شود، برای شاخص کل، تأثیری مثبت خواهد داشت. ضمن اینکه محدودیتی هم که برای گاز صنایع فولادی اعمال‌شده، به‌طور کامل، خود را در برخی نمادها نشان داده و با ادامه یافتن این روند در سایر نمادهای فولادی، شاخص کل با تأثیر منفی، همراه خواهد شد. وی افزود: تا زمانی که تکلیف برجام کاملا مشخص نشود، روند ساید و رنجی کلیت بازار ادامه خواهد یافت. به عبارتی با توجه به حجم معاملاتی که در بازار وجود دارد، نمی‌توان انتظار افت یا رشد شارپی از شاخص کل داشت. پورمحمود، مذاکرات برجام را در حالت کلی برای بورس بسیار مهم دانسته و گفت: اگر مذاکرات برجام با توافق همراه نشود، انتظارات تورمی، موجب رشد بورس خواهد شد و در غیر این صورت نیز شرکت‌های صادرات‌محور، با برقراری ارتباط با بازارهای جهانی، وضعیت بهتری پیدا خواهند کرد. وی در پایان توصیه کرد: سهامداران پول جدیدی وارد بازار نکنند اما از طرفی به دلیل اینکه سهامداران گرفتار ضررهای سنگین هستند، خروج پول، از بازار هم پیشنهاد نمی‌شود. بلکه بهترین کار صبوری است؛ تا تکلیف بازار مشخص شود.
تأثیر برجام بر بورس چقدر زمان می‌برد؟
هومن عمیدی، کارشناس بازار سرمایه، پیرامون تأثیرات برجام بر بورس تهران گفت: رسیدن به جمع‌بندی و نتایج، از شروع مذاکرات حداقل یک سال الی یک سال و نیم زمان می‌برد. اثر این مذاکره اگر منفی باشد که همین‌الان هم بازار برداشت منفی دارد؛ اگر هم مثبت باشد، اثر آن‌یک سال دیگر مشخص می‌شود. عمیدی با اشاره به تأثیر مصاحبه گروسی بر ریزش اخیر بازار گفت: بازار در پی مصاحبه آقای گروسی مبتنی بااینکه در این جلسه درمورد برنامه‌های آژانس با ایران، توافق و جمع‌بندی حاصل نشده است، واکنش منفی نشان داد. درواقع این تصور ایجاد شد که ایران دنبال مذاکره کردن نیست چون با آژانس همکاری نمی‌کند. به‌هرحال این توافق کردن‌ها و توافق نکردن‌ها از اهرم‌های سیاسی است که برای دادن و گرفتن امتیاز از طرف مقابل استفاده می‌شود اما بازار ما نسبت به آن واکنش منفی نشان داد و گزارش آژانس را تمام‌شده تلقی کرد و بازار منفی شد. وی افزود: از طرف دیگر در دوره‌های مختلف شاهد اقدامات تأثیرگذار و مخرب دولت بر صنایع ازجمله قطعی گاز، برق، آب، تغییر نرخ‌های مالیات و بهره‌های مالکانه و قیمت‌گذاری دستوری هستیم. نداشتن سیاست وزارت صمت و دولت در اقتصاد، باعث شده شرکت‌ها شرایط خود را تثبیت‌شده نبینند و سهامداران با ترس شروع به فروختن می‌کنند. عمیدی با اشاره به اینکه در حال حاضر، بی‌اعتمادی در فضای بازار و کوتاهی‌هایی که متولی نسبت به وظایف خود داشته، منجر به رسیدن بازار به یک مرحله بی‌تفاوتی حتی در پارامترهای اصلی تحلیلی خود شده است، گفت: به‌طور مثال امروز قیمت دلار زیر ۲۹ هزار تومان نیامد اما شرکت‌های صادرات محور ما مانند پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و سنگ‌آهنی‌ها منفی بودند. زمانی که نرخ ارز، به عنوان مهم‌ترین پارامتر بازار و بااهمیت برای شرکت‌ها، رشدی بین پنج‌تا ده درصد داشته و از ۲۶ هزار تومان به ۲۹ هزارتومان رسیده، شاخص کل باید یک‌میلیون و ۵۰۰ را رد می‌کرد. ما در مرداد ۹۹ با دلار ۲۷- ۲۸ هزارتومانی، شاهد شاخص دو میلیون و ۱۵۰ هزار واحد بودیم. الان بااینکه دلار به همان نرخ برگشته اما بازدهی بازار منفی بود. کارشناس‌های سازمان بورس نسبت به نرخ‌های جدید، چه درمورد ارز و چه قیمت‌های جهانی، گزارش به‌روزرسانی شده از شرکت‌ها نمی‌خواهند. این اشتباه مهمی است که سازمان بورس مرتکب شده و ریسک جدیدی به بازار تحمیل می‌کند. این کارشناس تصریح کرد: آن چیزی که می‌تواند بورس ما را متحول کند و رونق را به بازار سرمایه برگرداند گزارش دهی درست و شفاف‌سازی از سودآوری شرکت‌هاست که باید خود شرکت‌ها و کارشناسان سازمان بورس از شرکت‌ها درخواست کنند. مگر چند تحلیلگر خبره وجود دارد که بتواند این اختلافات صورت‌های مالی را حساب کند و با تحلیل خود به سودآوری شرکت برسد؟ به‌طور مثال قیمت اوره‌ای که در حال حاضر به ۸۰۰ دلار رسیده، در بودجه شرکتی با ۴۵۰ دلار و نرخ ارز ۲۳ هزار تومان گزارش‌شده است. حتی دلار نیمایی هم حدود ۲۴ الی ۲۵ هزار تومان است. حال می‌خواهیم ببینیم جایگاه نتایج برجام در بورس و اقتصاد کشور کجاست؟ با فرض به نتیجه رسیدن مذاکرات و برجام، احتمال ریزش بازار در پی کاهش قیمت دلار وجود دارد. این در حالی است که شرایط تولید و اقتصاد کشور، با رفع تحریم‌ها هموارتر شده و بستری برای رشد حقیقی شرکت‌ها ایجاد می‌شود. در مقابل، در صورت عدم حصول نتایج مطلوب در مذاکرات، افزایش نرخ دلار و انتظارات تورمی، باعث رشد اسمی در بورس می‌شود. این در حالی است که شرایط دشوار برای تولیدکنندگان ادامه یافته و بازار سرمایه همچنان با بی‌اعتمادی مواجه است. با مقایسه و بررسی هر دو حالت درمی‌یابیم گرچه نتایج مذاکرات، می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر بازار سرمایه و همچنین اقتصاد بگذارد، اما کلید اصلی حل مشکلات در دست سیاست‌گذاری‌های داخلی و بهبود شرایط تولید است. چراکه در حالت اول، یعنی به نتیجه رسیدن مذاکرات، اگرچه با افت موقت بازار روبرو هستیم اما شرایط جدید تولید و تجارت بین‌الملل می‌تواند افت ناشی از ریزش قیمت دلار را جبران کند و چرخه‌های اقتصاد را پس از مدت‌ها به حرکت درآورد. در حالت دوم نیز، یعنی زمانی که توافقی صورت نگیرد، شاید به‌ظاهر شاهد رشد بازار سهام باشیم اما این رشد تا زمانی که وضعیت تولید کشور بهبود نیابد و اعتماد به بازار سرمایه برنگردد، نمی‌تواند عمر طولانی داشته باشد؛ بنابراین در کنار دنبال کردن اخبار برجام، لازم است سیاست‌گذاران و مسوولان، اقدامات جدی و تخصصی، در راستای بازگشت شفافیت، ثبات و اعتماد به بازار در پیش گیرند.
