بورس و چشم‌انداز مذاکرات

رقیه ندایی|این روزها اخبار برجام تمامی بازار ازجمله بورس را تحت تأثیر قرار داده و تقریباً اکثر افراد نسبت به مذاکرات وین خوش‌بین هستند. مذاکرات برای بورس می‌تواند خوش‌قدم باشد، ازلحاظ تحلیل بنیادی بورس باید از روز دوشنبه هفته اخیر مثبت می‌شد اما با توجه به عدم قطعیت در بازار سرخ‌پوش شد. اغلب افراد عقیده دارند که با نتیجه‌یابی مذاکرات، نرخ دلار در بازار روند نزولی به خود می‌گیرد و درنتیجه بازار سرمایه نیز اصلاحی می‌شود.البته نباید فراموش کرد که واکنش بازار ارز نسبت به اخبار مذاکرات از بازار سرمایه طبیعی‌تر بوده و شاهد یک نوسان معقول در بازار بودیم اما بورس پیش از هر چیزی فرش قرمز خود را پهن کرده و انتظار اخبار را برای واکنش‌های منفی می‌کشد.

روند مذاکرات، روند طولانی و پرچالشی است و بازار ارزی رفتاری معقول نسبت به اخبار داشته اما این روند در بازار سرمایه هیجانی بوده و می‌توان گفت که میزان زیان سرمایه‌گذاران بورسی روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کند و با مذاکرات کاری ندارد.البته عدم کاهش نرخ دلار به علت تورم و تحریم صنایع و افزایش تقاضا برای دلار طبیعی بوده و با فرض آزادسازی منابع ارزی ایران در سایر کشورها و برداشته شدن تحریم‌ها نمی‌توان انتظار سقوط نرخ دلار را داشت. دراین‌بین نباید فراموش کرد که نرخ دلار در بازار سرمایه با دلار نیمایی سنجیده می‌شود و  دلار نیمایی در حال حاضر در محدوده ۲۲ الی ۲۳ هزار تومان قرار دارد. تقریباً همان رقمی که در بودجه سال ۱۴۰۱ برای نرخ دلار در نظر گرفته‌شده است؛ درنتیجه نقطه‌ای برای ریزش قیمت دلار وجود ندارد.اگر اثر روانی کاهش قیمت دلار آزاد را مولفه اصلی قرار دهیم، باید به این نکته توجه داشت که با رشد نرخ دلار آزاد از ۲۲ الی ۲۳ هزار تومان تا ۲۹ هزار تومان، بازار سرمایه رشدی نکرد که افت احتمالی آن بخواهد باعث ریزش بازار شود.

برداشته شدن تحریم‌ها نکاتی هم دارد همانند؛ کاهش هزینه‌های پنهان تحریم‌ها، انجام اورهال و تعمیرات اساسی، کاهش بهای تمام‌شده، اجرای طرح‌های توسعه، افزایش صادرات که هریک را به‌طور مختصر مرور می‌کنیم. بسیاری از شرکت‌های بزرگ ما که نقش لیدر را در بازار ایفا می‌کنند، صادرات‌محور بوده و در حال حاضر مجبور به پرداخت هزینه‌های گزاف، اما پنهان تحریم‌ها هستند که با برداشته شدن تحریم، این هزینه‌ها از بین می‌رود. به عنوان‌مثال، هزینه تبادلات مالی یا هزینه بیمه و حمل‌ونقل‌ برای شرکت‌های صادراتی به دلیل تحریم‌ها بالاست و حتی برخی مجبور هستند کالاهای خود را زیر قیمت به فروش برسانند. برخی از صنایع تجهیزات و ماشین‌آلات، نیاز به اورهال و تعمیرات اساسی دارد که به دلیل وجود تحریم‌ها و مشکلات ورود قطعات، این تعمیرات انجام‌نشده است و همین بر ظرفیت تولید شرکت‌ها اثر گذاشته و تولید آنها به‌مراتب کمتر از ظرفیت اسمی است. با برداشته شدن تحریم‌ها، شرکت‌ها می‌توانند به‌راحتی مواد اولیه و قطعات موردنیاز خود را تأمین کنند که بدین‌ترتیب، بهای تمام‌شده آنها کاهش می‌یابد.با ورود تکنولوژی‌های جدید، شرکت‌ها می‌توانند طرح‌های توسعه خود را به اجرا درآورند و با افزایش میزان تولید، سودآوری بیشتری داشته باشند. محدودیت‌های صادراتی نیز برداشته می‌شود و میزان صادرات شرکت‌ها، افزایش پیدا می‌کند؛ بنابراین به لحاظ بنیادی حتی اگر نرخ دلار کاهشی باشد، باز هم برداشته شدن تحریم‌ها به نفع شرکت‌ها است.ازجمله موارد دیگری که در صورت برداشته شدن تحریم‌ها به بازار سرمایه کمک خواهد کرد، این است که با فروش نفت بیشتر و دسترسی به منابع ارزی بلوکه‌شده، وضعیت درآمدی دولت بهتر می‌شود؛ بنابراین دولت برای تأمین کسری بودجه خود، به میزان کمتری اوراق بدهی را به فروش می‌رساند و صد البته که همچنین نرخ بهره کاهش می‌یابد. نرخ بهره یعنی نرخ سود بدون ریسک که هرچه بالاتر باشد، جذابیت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را کاهش می‌دهد. درنتیجه برداشته شدن تحریم‌ها در حالت واقعی به نفع بورس است.