مسیر بورس تغییر می‌کند؟
گروه بازارسرمایه|
بازار سرمایه این هفته را افت معاملات شروع کرد.هفته اخیر پیش‌بینی می‌شد که شاخص محدوده یک و میلیون 400 هزار واحد را بشکند اما روند معاملات برعکس بود و شاخص نزولی شد. با انتشار اخبار مثبت از مذاکرات پیش‌بینی می‌شود که بازار آرام آرام تغییر مسیر بدهد.
مذاکرات در وین آغاز شده در مقابل شاخص کل بازارسرمایه روند نزولی به خود گرفته است. در میان کارشناسان بازار سهام دو نگاه متفاوت نسبت به تاثیر مذاکرات وجود دارد. عده‌ای معتقدند بورس در بدترین وضعیت خود است و مذاکرات هر طور که پیش برود، وضعیت بازار سهام از این بدتر نمی‌شود. بنابراین حتی اگر توافقی حاصل شود که کمی بعید به نظر می‌رسد هم بازار سهام منتفع خواهد شد.
در مقابل عده‌ای به نتیجه نرسیدن مذاکرات را مساوی با افزایش انتظارات تورمی و در نتیجه رشد بورس می‌دانند. اما به‌طور کلی کارشناسان در اولویت تاثیر سیاست‌های داخلی دولت بر بازار سهام اتفاق نظر دارند. فردا اولین روز بازار سهام پس از مذاکرات برجام در دولت رییسی است. باید دید نتیجه چه می‌شود و بازار چه واکنشی نشان خواهد داد.
سناریوی پیش روی بازارسرمایه
فردین آقابزرگی، کارشناس بازارسرمایه نیز درخصوص تاثیر مذاکرات روی بازارسهام نوشت: اقتصاد ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست و به‌ویژه بازار سرمایه که به مرور زمان و با توسعه ضریب نفوذ سهامداری بسیاری از فعالان بازار مرتبا رخدادهای سیاسی اثرگذار مانند انتخابات ریاست‌جمهوری، تصمیمات و نتایج مذاکرات برجام را پیگیری می‌کنند و به دلیل سرعت واکنش‌ها و قابلیت نقدشوندگی فزاینده در بورس، معمولا نتایج و پیامدهای اینگونه مسائل در بورس بیشتر قابل مشاهده است.
موضوع برجام و تأثیرات آن بر بورس در حالت‌ها، مفروضات و سه سناریو قابل بررسی و تحلیل است: سناریوی اول، حصول توافق بین طرفین مذاکرات برجام و پیشرفت محسوس در حل و فصل منازعات و در نتیجه گشایش‌های اقتصادی در مراودات بین‌الملل، احتمال کاهش نرخ ارز متاثر از بهبود روابط خارجی و گشایش اقتصادی به دلیل تلطیف روابط سیاسی با کشورهای غربی و تراز تجاری ارزی مثبت، ورود ارز حاصل از صادرات به سهولت و قرار گرفتن در چرخه گردش مالی دولت که می‌تواند با عرضه ارز در کوتاه‌مدت به نام حمایت از اقشار ضعیف جامعه و کنترل تورم، نرخ ارز را کاهش دهد یا با تثبیت در نرخ فعلی (۲۳ هزار تومان) کنترل کند. اگر چه در این سناریو و در کوتاه‌مدت، جریان نقدینگی ارزی وضعیت تأمین مواد اولیه و ماشین‌آلات مورد نیاز کارخانجات را تسهیل و تسریع می‌کند اما روند نابرابر واردات در برابر صادرات به مرور زمان و در میان‌مدت و بلندمدت موجب تضعیف تولید و صادرات و در نتیجه کاهش بنیه اقتصادی کشور می‌شود و به جهت رشد مستمر نقدینگی در کشور که هم‌اکنون روزانه حدود ۳ همت است با اتخاذ چنین سیاستی موجب کاهش یا سکون مقطعی نرخ ارز خواهد شد و اما نرخ ارز به صورت پلکانی در دوره‌های ۳ تا ۴ ساله و با تغییر دولت‌ها جهش ناگهانی خواهد یافت. در این سناریو در ابتدا ارزیابی شرکت‌ها برمبنای ارزش جایگزینی و ارزش روز دارایی‌ها روندی کاهشی خواهد بود و در نتیجه بورس و سطح عمومی قیمت‌ها روندی نزولی را تجربه خواهند کرد. همچنین ورود بخشی از منابع ارزی بلوکه شده ایران در خارج از کشور و افزایش عرضه ارز در بازار به منظور کنترل بیشتر تورم و جلوگیری از افزایش قیمت کالا و خدمات در جهت حمایت از مصرف‌کنندگان و اقشار ضعیف جامعه و در نتیجه کاهش قیمت ارز ممکن است در عملکرد سود و زیان برخی شرکت‌ها و صنایع ارزآور و کامودیتی محور تأثیر منفی داشته باشد که البته در میان‌مدت به واسطه رفع موانع تأمین مواد اولیه و قطعات ماشین‌آلات تولیدی این اثر منفی تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت.
سناریوی دوم، عدم حصول توافق یا تأخیر در تصمیمات برجام و احتمال افزایش نرخ ارز متأثر از تداوم جریان روابط سیاسی با کشورهای غربی و تراز تجاری ارزی منفی است در این سناریو کماکان به دلیل محرومیت از مراودات بین‌المللی و منابع ارزی، در عرضه ارز محدودیت وجود خواهد داشت و کماکان انتظارات تورمی، تقاضای ارز را افزایش خواهد داد و در نتیجه در مناسب‌ترین شکل ممکن نرخ ارزها در سطح فعلی پایدار خواهد بود (هرچند در میان‌مدت یک ساله حداقل به میزان نرخ تورم مورد انتظار برای سال ۱۴۰۰ به میزان ۴۰ تا ۵۰ درصد نرخ ارز هم تقریبا به همین میزان رشد خواهد کرد) . در این سناریو نیز کماکان اجرای طرح‌های توسعه و تأمین قطعات یدکی ماشین‌آلات با مشکل پیشین مواجه خواهد بود و در نتیجه فرآیند تولید در کشور با اصطکاک بیشتری به جریان ادامه خواهد داد و آثار آن بر مقادیر تولید و فروش شرکت‌ها و صنایع مشاهده خواهد شد. سناریوی سوم، همان‌گونه که کشورهای غربی اذعان کرده‌اند و نقشه طراحی شده و هماهنگ خود را پیش می‌برند، در این سناریو تأخیر در برنامه‌های مطالعاتی هستهای ایران در دستور کار است و همواره با طولانی کردن جلسات تصمیم‌گیری و همچنین پرداختن به موضوعاتی که از ابتدا در دستور کار آژانس و اعضای ۱+ ۵ نبوده است، موجبات به درازا کشیدن حصول نتیجه و در نهایت به زعم خودشان، کند کردن برنامه‌های هستهای ایران را فراهم خواهند کرد و در این حالت که محتمل‌ترین سناریو است، همواره فعالان اقتصادی در ابهام به سر خواهند برد و تصمیمات اقتصادی با ثبات و استحکام در نتیجه‌گیری همراه نخواهد بود و این سناریو دقیقا اقتصاد کور را هدف قرار می‌دهد و در نتیجه بازار سرمایه و بورس نیز دچار سردرگمی و توام با احتساب پیش‌بینی‌های همراه با احتمالات خواهد بود و به‌طور صریح و قاطع نمی‌توان در امور اقتصادی برنامه‌ریزی کرد. جذب سرمایه خارجی نیاز به ابزارهای پوشش ریسک نوسان قیمت ارز، فراهم بودن شفافیت و چگونگی بازگشت سرمایه از داخل به خارج و همچنین ضمانت‌های لازم برای جلب اطمینان سرمایهگذاران خارجی دارد که در حال حاضر این ابهامات هنوز رفع نشده‌اند. بنابراین انتظار ورود سرمایه از خارج کشور در پایین‌ترین سطح احتمالات وجود دارد.
در حال حاضر بازار سرمایه و بورس ما تحت تاثیر رشد قابل توجه در سال ۹۹، افزایش عرضه اوراق بدهی در بورس، ادامه ساختار معاملاتی محدودکننده (دامنه نوسان و حجم مبنا)، تداوم انتشار اطلاعات و تصمیمات متناقض در حوزه اقتصاد کشور، تکیه بیش از اندازه وقایع اقتصادی و بورس به مذاکرات برجامی، نداشتن پلن دوم برای مقابله با به نتیجه نرسیدن تفاهمات برجامی، سایه سنگین بازار پول بر بازار سرمایه و بی‌توجهی به خواسته‌های فعالان بازار سرمایه، تأثیر پاندمی کرونا بر کسب و کار و مشاغل، بررسی سوابق رفتاری شاخص‌های بورسی پس از طی دو دوره صعودی قابل توجه در سال‌های ۹۸ و ۹۹ است و انتظار تداوم رشد سطح عمومی قیمت‌ها و شاخص بورس‌ها در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با بازدهی سال ۹۹ متصور نیست و حداکثر بازدهی مورد انتظار در سال ۱۴۰۰ به میزان تورم پیش‌بینی شده به میزان ۴۰ تا ۵۰ درصد خواهد بود.
اخبار مذاکرات محرک بورس
حمید میرمعینی، کارشناس بازار سرمایه نیز در مطلبی در خصوص وضعیت بازار نوشت: روند بازار سهام در هفته جاری به اخبار و اطلاعاتی که از مذاکرات هستهای منتشر می‌شود بستگی دارد. به‌عبارتی حرکت بازار به این گزاره بستگی دارد که مذاکرات ایران با کشورهای۱+۴ به چه صورت پیش‌رود و به چه کیفیتی باشد. اگر اخبار مثبتی از مذاکرات منتشر شود بازار سرمایه نیز روند رو به رشد خود را آغاز خواهد کرد.
همچنین وضعیت بازار جهانی هم می‌تواند اثرات مهمی بر بورس بگذارد، اما آنچه درباره بازار قطعی است و همه کارشناسان و تحلیلگران بر آن توافق دارند این است که بازار در حال حاضر هیچ مشکل بنیادی ندارد و صرفا از کمبود نقدینگی رنج می‌‌‌‌‌‌‌برد. سایر پارامترهای بنیادی نیز وضعیت مناسبی دارند و بازار ارزنده است؛ با این حال اگر شاهد رشد شاخص نیستیم به عدم‌ورود نقدینگی مربوط است، نه مشکلات بنیادی. اکنون بازار سرمایه به لحاظ قیمتی ارزنده است و برای خرید سهام جذابیت دارد. حتی بسیاری از سهم‌‌‌‌‌‌‌ها بسیار پایین‌تر از ارزش ذاتی خود معامله می‌شوند.
همان‌طور که تاکید شد دلیل این اتفاق کمبود نقدینگی است. نقدینگی یا تقاضایی که باید بازار را فعال کند، منتظر است در محیط کم‌‌‌‌‌‌‌ریسک‌‌‌‌‌‌‌تری وارد شود. به‌عبارتی بسیاری از فعالان بازار سرمایه و سرمایهگذاران منتظرند تا تکلیف مذاکرات هستهای مشخص شود تا بعد از آن برای ورود سرمایه‌های خود به بازار تصمیم‌گیری کنند.
همه تصمیمات اقتصادی و سیاست‌های پولی از جمله تصمیمات بودجه‌‌‌‌‌‌‌ای، کاهش نرخ دلار، افزایش نرخ بهره بر بازار اثرگذار هستند و به‌نظر می‌رسد بازار در هفته‌های آینده آماده شروع یک روند رو به رشد خواهد شد و حتی شاید این روند صعودی از هفته پیش‌‌‌‌‌‌‌رو آغاز شود. به‌نظر می‌رسد دلیلی برای کاهش بیشتر قیمت سهام شرکت‌ها و ریزش شاخص وجود نداشته باشد، مگر اینکه مذاکرات ایران با کشورهای ۱+۴ درباره موضوعات هستهای و احیای توافق به بن‌‌‌‌‌‌‌بست بخورد؛ تنها در این صورت است که ریسک‌پذیری وضعیت بازار سهام افزایش می‌یابد که در این صورت ممکن است بازار روند نزولی را بازهم تجربه کند.
در غیر این‌صورت همه عوامل اثرگذار بر بازار و همچنین اخبارمثبت است و از روند رو به رشد بازار حکایت می‌کند. مخصوصا اینکه در چند روز آینده شاهد انتشار کامل گزارش ۹ماهه شرکت‌ها نیز خواهیم بود. در همین راستا پیش‌‌‌‌‌‌‌بینی‌‌‌‌‌‌‌ها نیز حاکی از وضعیت خوب سودآوری شرکت‌ها در این گزارش‌هاست. به‌نظر می‌رسد بازارسرمایه برای شروع روند رو به رشد خود به یک محرک نیاز دارد که این محرک می‌تواند مذاکرات هستهای و اخبار مثبتی که در این راستا است، باشد که در صورت وقوع این اتفاق در آینده نزدیک شاهد رونق بازار سرمایه خواهیم بود.
