مذاکره با اروپا برای خرید هواپیما

گروه راه و شهرسازی|

ایران همزمان با مذاکرات هسته ای در وین، برای تامین قطعات هواپیما و همچنین پیگیری مفاد قراردادهای پیشین خرید هواپیما با طرف های  اروپایی مذاکره کرده است. رییس سازمان هواپیمایی کشوری با اعلام این خبر، اعلام کرد: طی 3 ماه گذشته، 10 فروند هواپیمای دست دوم خریداری و به ناوگان هوایی کشور افزوده شده است.

به گزارش «تعادل» ورود 16 فروند هواپیما پس از توافقنامه «برجام»، اگر چه به معنی اجرای ناقص قراردادهای خرید از سوی طرف های غربی ارزیابی می شود، اما در عین حال، یکی از مهمترین دستاوردهای این سند بین المللی به شمار می رود، چه آن که این صنعت پس از ماجرای اشغال سفارت آمریکا در تهران توسط دانشجویان خط امام از سوی آمریکا تحریم شده بود و تحریم آن ریشه دارتر از اغلب تحریم هایی بود که بر اساس برجام متوقف شدند. در بهمن سال 1399، زمانی که جوبایدن، رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید مستقر شده بود و همه منتظر آغاز دور تازه گفت و گوهای هسته ای میان ایران و کشورهای 1+5 بودند، زمزمه پیگیری قراردادهای منعقده برای خرید هواپیما از ایرباس، ای.تی.آر و بویینگ مطرح شد. اما مذاکرات هسته ای 

که در بهار 1400 آغاز شد اما به نتیجه مشخصی نرسید تا دولت جدید در ایران مستقر شود و مذاکرات هسته ای را پی بگیرد. اگر چه تا زمان نگارش این گزارش در روزهای پایانی سال 1400 همچنان توافق هسته ای حاصل نیامده یا به طور رسمی اعلام نشده است، اما برخی شواهد حاکی از دسترس بودن آن در آینده بسیار نزدیک است. یکی از این نشانه ها، حل و فصل ماجرای بدهی 450 میلیون پوندی انگلیس به ایران است.

    ورود هواپیماهای 15 تا 20 ساله 

دیروز اما محمد محمدی بخش، رییس سازمان هواپیمایی در یک نشست خبری با اعلام خرید ۱۰ فروند هواپیمای جدید با عمر متوسط ۱۵ تا ۲۰ سال، درباره سرنوشت هواپیماهای برجامی و وضعیت پروازهای آن‌ها نیز گفت: در دوران برجام دو گروه هواپیما، یک گروه ایرباس و یک گروه ای. تی. آر خریداری شد، اما  به دلیل عدم تعهد اروپا در پشتیبانی از هواپیماها و عدم استمرار در تامین قطعات، نگهداری هواپیماها برای ایران ایر بسیار سخت شده است.

وی با بیان اینکه تحریم صنعت در نگهداری هواپیماها اثر گذار بود، اما باعث زمین گیری هواپیماهای برجامی نشد، ادامه داد: هفت فروند از هواپیماهای  ای. تی. آر خریداری شده در دوران برجام، اکنون فعال و پرواز انجام می‌دهند و ۲۵ درصد هواپیماها معمولا باید در دوره تعمیر و نگهداری باشند، بنابراین اینکه باقی هواپیماهای برجامی در دوره تعمیر و نگهداری هستند، غیرعادی نیست، اما با شرایط بسیار سخت که امیدوارم تامین قطعات از اروپا اتفاق افتد.

رییس سازمان هواپیمایی تاکید کرد: خرید هواپیماهای برجامی تکلیف نظام بوده و برای خرید آن نظردهی شده است، اکنون هم باید برای پرداخت تسهیلات و بدهی‌ها در سطح کلان تصمیم گیری شود تا هما هم به مسیر خود به قوت ادامه دهد.

محمدی بخش در عین حال خبر داد که در راستای انجام مذاکرات رفع تحریم‌ها و ایجاد شرایط جدید با بازنگری در مفاد قراردادهای قبلی، مذاکرات مربوط به خرید هواپیما پیگیری خواهد شد.

     اختصاص بخشی از مذاکرات وین  به خرید هواپیما 

او با اشاره به اینکه بخشی از مذاکرات وین به تأمین هواپیما و قطعات اختصاص داشت، اظهار کرد: هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران «هما» تاکنون اقساط مختلفی برای تسهیلات ۳۰۰ میلیون یورویی صندوق توسعه ملی به خرید هواپیمای برجامی به بانک‌های عامل مختلف پرداخت کرده است. دیوان محاسبات پیشنهاد داده تا برای تسویه این تسهیلات بخشی از بدهی به صورت افزایش سرمایه و بخشی دیگر به صورت تهاتر مطالبات هما از دولت در نظر گرفته شود.

معاون وزیر راه گفت: گروه حسابرسی را در هما مستقر کردیم، دیوان محاسبات هم در حال حسابرسی حساب‌های ایران ایر است که بخشی از آن به تسهیلات خرید هواپیما باز می‌گردد. این پیشنهاد دیوان محاسبات در خصوص تسویه بدهی هما از محل مطالباتش از دولت پس از حسابرسی دیوان محاسبات قابل بررسی و انجام خواهد بود.

    مدل اقتصادی ایرلاین ها باید تغییر کند

محمدی بخش در پاسخ به اینکه آیا ایرلاین‌ها زیان ده هستند، گفت: ما معتقدیم مدل اقتصادی شرکت‌های هواپیمایی باید تغییر کند. البته اعتقادی ندارم که ایرلاین‌ها زیان ده هستند. ظرفیت‌های داخلی در زمینه تولید و مصرف برخی از ملزومات ایرلاین‌ها ایجاد شده که برای کاهش هزینه‌های آنها مؤثر است.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در پاسخ به اینکه کف قیمتی اعلام شده بود و سازمان هواپیمایی اجازه فروش بلیت پایین‌تر از نرخ ۶۰۰ هزار تومان را نداده بود، گفت: به هیچ عنوان کف نرخی را اعلام نکردم اما اعلام کردم در زمان فروش بلیت‌ها باید حداقل هزینه‌های یک ایرلاین مانند نرخ سوخت و بیمه در آن لحاظ شود.

وی افزود: ما معتقدیم باید واسطه‌ها و دلالان از فروش بلیت هواپیما حذف شوند. سعی خواهیم کرد سبد فروش ایرلاین‌ها مستقیماً به مسافر متصل شود. اینکه درباره کف قیمت صحبت کرده بودم نگرانی ام در خصوص ایمنی پرواز بود. درآمد ایرلاین‌ها با ایمنی پرواز ارتباط مستقیم دارد اما این به معنای گرانفروشی نیست.

محمدی بخش با اشاره به اینکه خرید ای. تی. آر را برای اقلیم کشور کارشناسی نمی دانم ادامه داد: ۱۰ فروند هواپیما خریداری شده است.

محمدی بخش گفت: فروش چارتری وجود دارد و کسی آن را کتمان نکرده است اما تعیین تکلیف خواهد شد. ما در شورای عالی هواپیمایی سقف بلیت تعیین کردیم و با ایرلاین‌ها و آژانس‌های گران فروش مقابله می‌کنیم.

   پرواز 16 هواپیمای برجامی به ایران

به گزارش «تعادل»، بلافاصله پس دستیابی ایران و کشورهای 1+5 به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در سال 1395، شرکت هواپیمایی ایران ایر (هما) در سه قرارداد جداگانه با سه شرکت هواپیمایی ایرباس، بویینگ و «ای.تی.آر» قرارداد خرید 200 فروند هواپیما امضا کرد. نکته مهم درباره خرید این هواپیماها این بود که قرارداد خرید به‌صورت اجاره به‌شرط تملیک بود و ایران بنا داشت ۸۵ درصد منابع مالی آن را از طریق فایناس خارجی و ۱۵ درصد آن را از منابع داخلی خود تامین کند.

با این حال، از مجموع ۲۰ فروند هواپیمای «ای.تی.آر» ۱۳ فروند را به هما تحویل داد، چه آن که تحویل مابقی هواپیماها از سوی این شرکت پس از خروج امریکا از برجام به حالت تعلیق درآمد. از ۱۰۰ فروند هواپیمای خریداری شده از شرکت ایرباس فقط ۳ فروند تحویل ایران شد. این قرارداد نیز به حالت تعلیق درآمد. در قرارداد ایران ایر با شرکت بویینگ نیز خریداری و تحویل ۸۰ فروند هواپیما تعیین شده بود که این قرارداد نیز به‌صورت یک‌طرفه از سوی امریکا لغو شد.

ایران‌ایر و بویینگ ۲۱ آذرماه سال ۹۵ قرارداد خرید ۸۰ فروند هواپیما را امضا کردند و قرار شد این تعداد هواپیما طی بازه زمانی ۱۰ ساله به ایران تحویل داده شود. ارزش این قرارداد ۱۶ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار بود که شرکت بویینگ، فاینانس آن را بر عهده گرفت. زمان تحویل اولین هواپیمای بویینگ به ایران نیز سال ۲۰۱۸ اعلام شد. البته نوسازی ناوگان هوایی ایران به خریدهای عمده ایران‌ایر از دو شرکت بزرگ هواپیماساز جهان (ایرباس و بویینگ) ختم نشد و شرکت هواپیمایی آسمان نیز به منظور ترمیم ناوگان خود به خرید از هواپیماساز امریکایی روی آورد و توانست تفاهم خرید ۶۰ فروند هواپیمای نسل جدید بویینگ۷۳۷مکس را در ۱۶ فروردین‌ماه 1396 امضا کند. طبق تفاهم نامه‌ای که منعقد شد، قرار بود این هواپیماها از سال ۲۰۲۲ میلادی به تدریج به‌شرکت هواپیمایی آسمان تحویل شود. نمایندگان دو شرکت توافق کردند که در سال ۲۰۲۲ میلادی ۵ تا ۱۰ فروند از این هواپیماها به ناوگان هوایی ایران اضافه شود.

    ناگزیر از خرید هواپیمای دست دوم

در سال 95 و در نخستین روزهای دستیابی ایران و 1+5 به برنامه جامع مشترک (برجام) مسوولان وزارت راه و شهرسازی و سازمان هواپیمایی کشور بارها در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کردند که ایران برای نوسازی ناوگان هوایی خود همچنین گسترش فعالیت‌های خود در داخل و خارج از کشور طی 10 سال آینده (افق 1404) به 500 فروند هواپیمای نو نیاز دارد و خرید 200 فروند هواپیما از سه شرکت بویینگ، ایرباس و «ای.تی.آر» گام نخست نوسازی ناوگان هوایی به شمار می‌رود.

با وجود این، خروج یکجانبه دونالد ترامپ از برجام، قراردادها و برنامه‌ریزی‌های برای خرید 200 فروند هواپیما را دستخوش تغییر کرد، چه آنکه هر گونه خرید و فروش پرنده‌هایی که در آنها حتی به میزان 10 درصد از قطعات ساخت امریکا به کار رفته باشد، نیازمند مجوز از «اوفک» (دفتر کنترل دارایی‌های خارجی امریکا در وزارت خزانه داری این کشور) است. از این رو، قرارداد با ایرباس و «ای.تی.آر» معلق شد و حالا مسوولان ایرانی امیدوارند با بازگشت امریکا به برجام دوباره این قراردادها به صورت اتوماتیک احیا شوند.