هیجان جدید در بورس

امیر خان‌تجریشی

در روزهای اخیر خبر رسید در راستای برداشتن دامنه نوسان به صورت تدریجی از روز دوشنبه یک درصد به دامنه نوسان افزوده می‌شود و در کنار آن، باز هم بحث‌ بین متخصصان و فعالان بازار رونق گرفت. برخی کارشناسان معتقدند که دامنه نوسان نتوانسته است از نوسانات هیجانی بازار جلوگیری کند و موجب فرسایشی‌شدن روند نزولی بازار شده است. برخی دیگر نیز بر این باورند که برداشتن دامنه نوسان می‌تواند، بازار را دچار شوک‌هایی کند که تحمل آن برای سرمایه‌گذاران غیرممکن است؛ اما در نگاه کلی و به عنوان یک بحث حرفه‌ای به نظر می‌رسد، کفه موافقان حذف دامنه نوسان یا افزایش تدریجی نسبت به مخالفان سنگین‌تر است. همانطور که می‌دانیم، در بورس‌های کشورهای پیشرفته که دارای قدمت زیادتری هستند، این محدودیت‌ها وجود ندارد و آنها از مکانیزم‌های دیگری مانند توقف‌های کوتاه‌مدت در مواجهه با نوسانات بهره می‌برند؛ گرچه در بعضی موارد، مانند ریزش بورس نیویورک در سال ۱۹۸۸ یا ماجرای برج‌های دوقلو، محدودیت‌هایی وضع شد، همچنین در اتفاقات اخیر اوکراین، شاهد وضع محدودیت ۱۵درصدی به‌طور مثال در بورس لندن هستیم یا با آغاز درگیری‌ها، بورس روسیه با سقوط ۲۰درصدی در ۲۸ فوریه جاری مواجه شد و عملا برای مدتی تعطیل شد. در بورس ایران هم به نظر می‌رسد، نهایتا باید به این سمت و سو حرکت کرد تا از فرسایشی شدن بازار و سوءاستفاده برخی در صف‌های خرید و فروش و همچنین ایجاد جوهای مثبت و منفی کاذب جلوگیری شود و معاملات شفافی را شاهد باشیم. بنابراین افزایش دامنه به صورت پلکانی و با توجه به اندازه شرکت، میزان سهام شناور آزاد، ارزش معاملات و شرایط حاکم بر بازار می‌تواند ما را به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر کند. در هر صورت، دامنه نوسان ابزاری در دستان نهاد ناظر است تا بتواند در شرایط بحرانی و افزایش هیجانات نامتعارف در بازار از حقوق سهامداران دفاع کند و نمی‌توان منکر این امر شد؛ اما نکته مهم این است که در شرایط عادی باید تعهد به افزایش دامنه نوسان و استمرار در کاهش محدودیت‌ها به صورت پلکانی تا حذف کامل وجود داشته باشد تا بازار بتواند به این تعهد اعتماد کرده و برنامه‌ریزی کند. همچنین در این مسیر توجه به شرایط سهامداران خرد و صندوق‌های بازارگردانی باید مدنظر قرار گیرد.