شروع تا پایان سهام عدالت

با آزادسازی سهام عدالت در اردیبهشت سال ۱۳۹۹ و قیمت قابل توجه این سهام متاثر از وضعیت بازار سرمایه در آن روزها، بحث مشمول بودن یا نبودن سهام عدالت داغ شد. درحالی که طبق آمار حدود ۴۹ میلیون نفر مشمول سهام عدالت هستند، همواره صدای اعتراض عده‌ای به گوش می‌رسید که چرا با وجود اینکه جزو دهک‌های کم‌درآمد جامعه هستند، مشمول این سهام نمی‌شوند.

    ماجرای ۲۰ میلیون جامانده سهام عدالت  چه بود؟

در هر حال دولت دوازدهم درحالی به کار خود پایان داد که اعلام شد پرونده ثبت نام سهام عدالت بسته شده است و امکان اینکه مشمول جدیدی پذیرفته شود وجود ندارد. با این حال برخی نماینده‌های مجلس همچنان قول تخصیص سهام عدالت به جاماندگان را می‌دادند و آمارهای مختلفی نیز از جاماندگان ارایه می‌شد و در نهایت نیز زمزمه‌های یک جامعه آماری ۲۰ میلیون نفری نیز به گوش رسید. در این راستا اعلام شد که سال‌ها قبل که فرایند ثبت نام سهام عدالت صورت گرفت، عده‌ای بودند که سهام عدالت برایشان صادر شده بود اما دستگاه مربوطه دعوت نامه را به موقع به دست این افراد نرساند. به گفته علی اکبر حیدری، سخنگوی کانون شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت، جمعیت افرادی که کارت دریافت کرده‌اند بین یک میلیون و ۸۰۰ هزار تا دو میلیون نفر است و مجموع افرادی که کارت و دعوت نامه دریافت کرده‌اند اما مراحل قانونی را طی نکرده‌اند نیز نزدیک به دو میلیون نفر است. بنابراین تعداد افرادی که دعوت نامه به دستشان رسیده است و افرادی که دعوت نامه برایشان صادر شده است اما به دستشان نرسیده است چهار میلیون نفر است. حیدری همچنین درمورد گروه دوم جاماندگان توضیح داده بود: گروه دوم افرادی هستند که توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت قبل به عنوان شش دهک پایین درامدی جامعه شناخته شدند و سهام عدالت دریافت نکرده‌اند. در بین این افراد مشمولین نهادهای حمایتی شامل کمیته امداد و بهزیستی، روستانشینان، کارگران شاغل در کارخانه‌ها، کارگران تحت پوشش تامین اجتماعی، کارگران فصلی و ساختمانی و… قرار دارند. تعداد گروه دوم نزدیک به ۱۶ میلیون نفر است. بنابراین با توجه به اینکه ۱۶ میلیون نفر به اذعان دستگاه‌های دولتی جزو شش دهک پایینی جامعه بودند اما سهام عدالت دریافت نکردند و چهار میلیون نفر هم در مراحل شناسایی قرار داشتند اما سهام عدالت دریافت نکردند، مجموع جاماندگان سهام عدالت بلکه مستحق دریافت این سهام هستند ۲۰ میلیون نفر می‌شود.

    راهکار مجلس  برای تعیین تکلیف جاماندگان

در نهایت نمایندگان مجلس شورای اسلامی در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱، در مصوبه‌ای راهکاری برای تعیین تکلیف جاماندگان سهام عدالت در سال ۱۴۰۱ مشخص کردند. طبق مصوبه مجلس، دولت موظف شد از محل باقی مانده سهام متعلق به دولت یا شرکت‌های دولتی در بنگاه‌های قابل واگذاری در هر بازار موضوع گروه‌های (۱) و (۲) ماده (۲) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۲۵ خردادماه ۱۳۸۷ و اصلاحات و الحاقات بعدی آن، نسبت به واگذاری سهام عدالت به مددجویان جامانده تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) مددجویان سازمان بهزیستی کشور و تمامی افرادی که از سهام عدالت برخوردار نشده‌اند اقدام کند.  پس از آن محمدرضا پورابراهیمی، رییس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرد که برآورد این است حدود ۲۰ میلیون نفر در کشور سهام عدالت ندارند که در کمیسیون اقتصادی طرح را تصویب کردیم بنده به رییس‌جمهور نامه دادم و توافقات اولیه انجام و در بودجه امسال تصویب شد و دولت کلیات آن را پذیرفته و براین اساس کسانی که مشمول باشند، در سال جاری سهام عدالت دریافت می‌کنند. با این حال دولت تا مدت‌ها نظر قطعی در این مورد نمیداد و حتی حسین قربانزاده، رییس سازمان خصوصی‌سازی چند مرتبه اعلام کرد که هنوز درمورد ثبت نام جاماندگان سهام عدالت هیچ چیز قطعی نشده است.

    پایان داستان سهام عدالت

با این حال به نظر میرسد مجلس عزم خود را برای تعیین تکلیف جاماندگان جزم کرده است. بر این اساس حسین قربانزاده در آخرین مصاحبه خود به ایسنا اعلام کرد که در آخرین جلسه‌ای که هفته گذشته با رییس سازمان بهزیستی، معاون وزیر رفاه و مسوولان کمیته امداد برگزار شد تعداد جاماندگان تحت پوشش این دو نهاد مشخص شدند. بر این اساس این افراد در مجموع حدود سه میلیون و ۳۳۷ هزار و ۷۰۰ نفر هستند که حدود دو میلیون و ۲۵ هزار نفر تحت پوشش بهزیستی و حدود یک میلیون و ۳۰۰ نفر تحت پوشش کمیته امداد هستند. رییس سازمان خصوصی‌سازی درمورد پرتفوی افرادی که به عنوان مشمول شناخته شده‌اند نیز گفت: تا دو هفته آینده پرتفو این افراد مشخص می‌شود. درواقع کیفیت پرتفو، نوع سهام، میزان سهام هر فرد و روش انتقال مشخص شده و در تیرماه اطلاع‌رسانی کامل می‌شود. تفاوتی که پرتفوی این افراد با پرتفوی مشمولانی که سال ۱۳۸۴ انتخاب شدند در این است که درحال حاضر سهام دولت بسیار محدود شده و ابتکار عملی که در ان زمان وجود داشته وجود ندارد. از طرف دیگر دولت تکالیف دیگری در بند الف تبصره دو یا بندی که رد دیون است و… دارد و تابلوی بورسی سهام دولت کفاف این تکالیف را نمی‌دهد. باید اولویت سنجی صورت بگیرد که درحال انجام است. قربانزاده با تاکید بر اینکه افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی لازم نیست برای ثبت نام به جایی مراجعه کنند، توضیح داد: افراد باید توجه داشته باشند که اصلا ثبت نامی وجود ندارد زیرا هویت افراد مشخص و در بانک اطلاعات موجود است. این افراد نباید حتی یک ریال پرداخت کنند. اگر پیامکی ارسال می‌شود که لینک ثبت نام دارد قطعا کلاه‌برداری است و ربطی به دولت و وزارت اقتصاد و سازنمان خصوصی‌سازی ندارد.

    ادامه روند شناسایی جاماندگان

وی در ادامه درمورد سایر افراد واجد شرایط نیز گفت: درمورد تعیین سایر افراد واجد شرایط نیز جلسات مجزا درحال برگزاری است. مطابق تبصره ۳ ماده ۳۴ اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ باید با همکاری وزارت رفاه و طبق سازو کاری که پایگاه رفاهی ایرانیان دارد، افراد واجد شرایط بر اساس دهک‌بندی شناسایی شوند. بر این اساس مرحله بعد دو دهک ابتدایی هستند که باید تا پایان سال سهام عدالت به آنها تخصیص پیدا کند. این موضوع نیاز به جلسات بیشتری دارد که ممکن است تا چند ماه اینده زمان ببرد. سید مرتضی حسینی، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور درخصوص جاماندگان سهام عدالت که تحت پوشش این سازمان قرار دارند، بیان کرد: همه مددجویان تحت پوشش سازمان بهزیستی دارای سهام عدالت خواهند شد، اما قرار نیست به هیچ عنوان به جایی مراجعه کنند، زیرا سازمان بهزیستی اسامی افراد را با اطلاعات دقیق در اختیار سازمان خصوصی‌سازی قرار داده است. وی با بیان اینکه ۶ میلیون و ۹۲۸ هزار مددجو تحت پوشش سازمان بهزیستی قرار دارد، افزود: این درحالی است که حدود ۷۰ درصد از این افراد (چهار میلیون و ۸۰۶ هزار نفر) در حال حاضر سهام عدالت دارند و حدود ۲ میلیون و ۲۵ هزار نفر، جز جاماندگان سهام عدالت هستند یا قبلا تحت پوشش سازمان بهزیستی نبوده‌اند که باتوجه به پیگیری‌های انجام شده همه این افراد سهام عدالت دریافت خواهند کرد. معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان بهزیستی کشور تاکید کرد: قرار نیست جاماندگان سهام عدالت به هیچ عنوان به جایی مراجعه کنند، زیرا سازمان بهزیستی اسامی افراد را با اطلاعات دقیق در اختیار سازمان خصوصی‌سازی قرار داده و به محض اینکه سازمان خصوصی‌سازی کارهای قانونی و اداری آن را انجام دهد مستقیما برای افراد جامانده سهام عدالت برقرار می‌شود.

    چه باید کرد؟

بنابراین هیچ فردی که تاکنون سهام عدالت دریافت نکرده لازم نیست برای ثبت نام به جایی مراجعه کند. فرآیند شناسایی جاماندگان ادامه دارد و توسط دولت در ادامه انجام خواهد شد. همچنین فعلا پرتفویی که قرار است برای جاماندگان در نظر گرفته شود مشخص نیست اما قطعا با پرتفوی فعلی مشمولان فرق دارد.