تاثیر مذاکرات برجامی بر بازار بورس

از بلاتکلیفی بازار بورس مانند دیگر بازارها مدت‌هاست که می‌گذرد و این‌بار با شروع دور جدید مذاکرات برجامی ظاهراً این بازار تأثیرپذیری بیشتری از این شرایط داشته است.

بازار بورس در حال از دست دادن کانال‌های صعودی است. موضوعی که سهامداران را نگران کرده است تجربه سال ۹۹ به تکرار شود. واقعیت این است که بازارهایی مثل بورس و... برای هر تغییر و تحولی در انتظار خبری از این مذاکرات هستند.

با توجه به اینکه با ار سرگیزی مذاکرات شاخص‌های بورس برای مدت کوتاهی نزولی خواهد شد گاهی واهمه‌ها آنقدر نسبت به تأثیر نرخ دلار بر بورس افزایش پیدا می‌کند که در نهایت رشد یا کاهش انتظارات تورمی بیش از آنچه در واقعیت ممکن است صورت پذیرد، اتفاق می‌افتد. 

دقیقاً به همین دلیل است که در روزهای گذشته خبر احتمال از سرگیری مذاکرات هسته‌ای برای احیای یا انحلال برجام بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و بازار سهام با ترس از دست دادن ارزش ریالی دارایی‌ها مواجه شده است.

کارشناسان اعتقاد دارند که امکان آسیب به بازار سرمایه در کوتاه‌مدت محتمل است. اما با وجود کاهش انتظارات تورمی که در نهایت به افت قیمت ارز می‌انجامد، منافع برداشته شدن تحریم‌ها برای شرکت‌ها تا حدی هست که بتوان به سودآوری بیشتر بنگاه‌های بورسی خوش‌بین بود. زیرا کاهش هزینه تبادلات مالی، افزایش بازارهای صادراتی، تسهیل شرایط ورود و کاهش قیمت تمام شده قطعات و مواد اولیه مورد نیاز تولید گشایش‌هایی خواهد بود که با احیای برجام ایجاد می‌شود و می‌تواند بر درآمد شرکت‌ها بیفزاید. مضاف بر اینکه هموار شدن راه برای ورود فنّاوری به کشور و پیش بردن طرح‌های توسعه‌ای نیز به نفع شرکت‌های بورسی و سهامداران خواهد بود.

به گزارش ایمنا محمدرضا شهنام‌پور، کارشناس اقتصادی با اشاره به تأثیرپذیری بورس از هر خبر مثبت و منفی در اقتصاد اظهار می‌کند: بورس آیینه سیستم مالی کشور است. حال با وجود اتفاقات نه چندان خوشایند کشور مانند مباحثی چون استیضاح وزیران و درخواست استعفای برخی از این مسوولان مشخص است که از لحاظ اقتصادی در شرایط خوبی قرار نداریم و قطعاً اینگونه موارد بازار بورس را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد. ضمن آنکه مذاکرات برجامی در حال انجام است که با نتیجه نامشخصی روبروست و فعلاً بازارها را از لحاظ تورمی به جهت عکس می‌کشاند.

وی در رابطه با تأثیر این مذاکرات بر بازار بورس می‌گوید: در صورت تحقق، مهم آن است که چه امتیازی گرفته‌ایم و چه امتیازی داده‌ایم و بر اساس چنین مواردی مسیر بازارها تعیین می‌شود.

این کارشناس با اشاره دوباره به شرایط ناخوش بازار بورس تصریح می‌کند: با وجود وضعیت کنونی پیش‌بینی خوبی برای این بازار تا پایان سال نمی‌توان داشت اما برای سال آینده پس از برگزاری مجامع شرکت‌ها احتمال رشد این بازار و رونق خریدوفروش‌ها وجود دارد.

شهنام پور در پایان یاد آور می‌شود: جدا از مباحث دلار و مذاکرات، مهم‌ترین موضوعی که بورس را تعادل خواهد بخشید اتخاذ سیاست محکم دولتمردان برای حمایت از این بازار است، هرچند در حد شعار هم اظهاراتی در این باره ارایه شده است.

همچنین شهرام معینی، عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با ایمنا با اشاره به عوامل تأثیرگذار بر بازار بورس اظهار می‌کند: یکی از این عوامل، نرخ ارز است و تا زمانی که نتوان قیمت ارز را پیش‌بینی نمود، قطعاً چشم‌انداز بازار بورس هم مشخص نخواهد بود.

وی یادآور می‌شود: اما نکته‌ای که باید مدنظر سهامداران باشد آن است که شرکت‌های بزرگی در بورس فعال هستند که در زمان فعالیت‌های صادراتی و همچنین فروش داخلی محصولات خود، تحت تأثیر ارز نیمایی قرار دارند. بنابراین تغییرات نرخ ارز در بازار آزاد، تأثیری در شرایط قیمتی این شرکت‌ها ندارد. به گفته این اقتصاددان بر این اساس نمی‌توان انتظار داشت که به علت افزایش نرخ ارز آزاد، شاخص‌ها در بازار بورس هم‌افزایشی شود یا با کاهش نرخ ارز، شاخص‌ها کاهشی گردد. زیرا بزرگ‌ترین این شرکت‌ها تحت تأثیر ارز نیمایی هستند که ارزی کنترل شده و در اختیار دولت است.

معینی می‌افزاید: در این حال یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار در بازار بورس، وضعیت درآمدی شرکت‌های بورسی است که البته درآمد آنها نیز وابسته به نرخ ارز نیمایی است. مورد دیگر، نرخ بهره بدون ریسک است که افزایش این نرخ بهره تضعیف‌کننده رشد قیمت‌ها در بازار بورس است.

رضا شایان، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت‌وگو با ایمنا اظهار می‌کند: با شروع دور هشتم مذاکرات و طرح مباحثی مبنی بر موفقیت آن، روزهای قرمز بازار بورس شدت زیادی گرفت و بر این اساس سهامداران هم با ترس از متضرر شدن، اقدام به فروش سهام خود کرده‌اند.

به گفته وی چنین به نظر می‌آید که احیای برجام به معنای افت بورس است زیرا دلار کاهشی می‌شود در صورتی که تصور نادرستی است. شاید در زمان کوتاهی همه بازارها با التهابی اندک روبرو شوند ولی مهم نتایج بلندمدت این اتفاق است که برای همه بازارها مثبت خواهد بود.

این کارشناس توضیح می‌دهد: در شرایط تحریم صادرات به سختی انجام می‌گیرد در حالی که با رفع تحریم‌ها شرکت‌های بورسی با صادرات بیشتر از درآمدزایی بالاتری هم برخوردار خواهند بود که در نهایت به سود سهامداران است. ضمن آنکه مهم‌ترین دستاورد برجام، ثبات اقتصادی و بهبود فعالیت‌های اقتصادی است که این موارد هم بر بازار بورس تأثیرات مثبتی دارد. شایان می‌گوید: بهره‌مندی از فنّاوری‌های روز، ورود سرمایه‌گذاران خارجی و افزایش سرمایه نیز از دیگر مزایای تحقق برجام برای شرکت‌های بورسی است. به این ترتیب نباید ابهامی نسبت به پیامد مثبت انجام مذاکرات بر بازار بورس داشت.

همچنین برخی از کارشناسان اعتقاد دارند بورس نیازمند یک شوک عمیق دارد مذاکرات هسته‌ای در دوحه قطر آغاز شده است و بر اساس اخبار منتشر شده انتظار می‌رود که مذاکرات به توافق ختم شود. از سوی دیگر یک مقام ارشد امریکایی بدون ابراز خوشبینی درباره این دور از مذاکرات برجام گفت که توافق با جمهوری اسلامی از وقتی که این مذاکرات در سه ماه پیش متوقف شد، نزدیک‌تر نیست. بهمن فلاح، کارشناس بازار سرمایه گفت: به دلیل کمبود نقدینگی، مذاکرات برجام نمی‌تواند تاثیری روی بورس داشته باشد. وی ادامه داد: بازار سرمایه نسبت به توافق یا عدم توافق واکنش نشان نمی‌دهد و به نوعی مشکلات بورس با توافق حل نمی‌شود. مشکل اساسی بورس کمبود نقدینگی است. ارزش معاملات نشان می‌دهد که مشکل تالار شیشه‌ای کجاست.

این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: اگر مذاکرات به نتیجه برسد صنایعی که از توافق اثر می‌‌پذیرند، منفی می‌ماند. این موضوع نشان می‌دهد که بازار سرمایه دیگر جذابیتی برای سرمایه‌گذاری ندارد. عنصر محرک اقتصادی یا همان بورس که رییس سازمان بورس از آن تعریف می‌کردند نیاز به شوک و احیا دارد.

فلاح تصریح کرد: اگر بازار سرمایه احیا نشود، واکنش مثبتی به مذاکرات و افزایش قیمت دلار نشان نمی‌دهد. یعنی تنها روند فرسایشی و منفی در بازار سهام حاکم شده است. وی با اشاره به افزایش زیان سهامداران گفت: طی دو سال گذشته زیان سهامداران جبران نشده و بلکه زیان برخی از سهامداران بیشتر شده است. در این روند فرسایشی باید با تزریق نقدینگی بازار سرمایه را احیا کرد، متاسفانه بورس به اغما رفته و برای احیا نیاز به یک شوک بزرگ دارد. این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: در بلندمدت ریسک‌های سیستماتک بازار به وسیله مذاکرات نتیجه‌بخش کاهش می‌یابد. اما در بازاری که نقدینگی وجود ندارد سهامداران چه چیزی را می‌خواهند بخرند؟ فلاح در نهایت گفت: مهم‌ترین نیاز بورس در حال حاضر نقدینگی است و با تزریق نقدینگی روند تغییر می‌کند.