اقتصاددانان بانکی برنده نوبل اقتصاد

جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ میلادی روز گذشته به بن برنانکی، رییس سابق بانک مرکزی امریکا (فدرال رزرو) و دو هموطن او «داگلاس دایموند» و «فیلیپ دیبویگ» به دلیل تحقیقات‌شان در زمینه بانک‌ها و بحران‌های مالی اهدا شد.

هیات داوران نوبل اعلام کرد که این سه نفر «به‌طور قابل‌توجهی درک ما را از نقش بانک‌ها در اقتصاد، به ویژه در زمان بحران‌های مالی، و همچنین نحوه تنظیم بازارهای مالی بهبود بخشیدند.» در ادامه این بیانیه تاکید شده که یک یافته مهم در تحقیقات این سه نفر این است که چرا اجتناب از سقوط و ورشکستگی بانک‌ها حیاتی است و بر همین اساس، آنها توانایی ما را برای اجتناب از بحران‌های جدی افزایش داده‌اند. 

آقای برنانکی، متولد ۱۹۵۳ است و در سال ۱۹۷۹ مدرک دکترای خود در اقتصاد را از موسسه فناوری ماساچوست اخذ کرده است. او که سابقه حضور در سمت رییس کلی بانک مرکزی ایالات متحده (۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴) را در کارنامه کاری خود دارد، در حال حاضر محقق ارشد اندیشکده بورکینگز است. داگلاس دایموند نیز همچون آقای برنانکی متولد ۱۹۵۳ است و پس از اخذ مدرک دکترای اقتصاد از دانشگاه ییل در سال ۱۹۸۰ به عنوان استاد امور مالی در دانشگاه شیکاگو مشغول به کار بوده است. فیلیپ دیبویگ نیز در سال ۱۹۵۵ متولد شده ولی یکسال زودتر از آقای دایموند دکترای خود را در رشته اقتصاد از دانشگاه ییل دریافت کرده و در حال حاضر نیز استاد بانکداری و امور مالی دانشگاه واشنگتن است.

  بن برنانکی، رییس سابق فدرال رزرو

بن برنانکی، اقتصاددان و سیاستمدار امریکایی است که در رزومه‌اش علاوه بر فعالیت‌های گسترده آموزشی و دانشگاهی، ریاست فدرال رزرو در فاصله سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴ به چشم می‌خورد و توانسته نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ را از آن خود کند.

بن برنانکی فارغ‌التحصیل دانشگاه هاروارد بوده و دکترای خود را از دانشگاه ام‌ای‌تی و در رشته اقتصاد گرفته است. او یکی از چهره‌های برجسته اقتصادی جهان در حل بحران‌های مالی دهه ۲۰۰۰ میلادی است و نشان‌های فراوانی در حوزه اقتصاد دارد که نشان شخصیت سال ۲۰۰۹ در حوزه اقتصاد یکی از آنهاست. برنانکی در ایران با کتاب «شجاعت عمل» شناخته می‌شود؛ روایتی از چالش‌های سیاست‌گذاری پولی و مالی امریکا در بحران‌های مالی سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۰۹ ، او در مقام ریاست فدرال رزرو توانست با انتخاب یک واکنش متفاوت نسبت به سیاست‌های پولی دولت امریکا، در مسیر مهار این بحران قدم بردارد، اگرچه این سیاست به عنوان «پول‌پاشی» دولتی تعبیر شد و مورد انتقاد نیز قرار گرفت. بن برنانکی با نوشتن این کتاب سعی در پاسخ به انتقادها و بیان دیدگاه‌های خود دارد.

  وارن دایموند؛ منجی بحران‌های مالی

داگلاس وارن دایموند یکی دیگر از چهره‌های برگزیده نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ است. اقتصاددانی ۶۹ ساله که در دانشکده کسب و کار بوث در شیکاگو به آموزش مشغول است. او از مدیران پیشین انجمن دارایی ایالات متحده امریکاست و از چهره‌های اجرایی دولت این کشور در حوزه‌های مالی به شمار می‌رود. رویترز چندی قبل پیش‌بینی کرده بود که رسیدن دایموند به مراحل پایانی رقابت نوبل اقتصاد بیش از هر چیز به خاطر بخش عمده‌ای از مقالات اوست که در تحقیقات دانشگاهی به عنوان منبع و محل استناد مورد استفاده قرار گرفته است. او در سال ۲۰۱۶ نیز یک جایزه جهانی را در حوزه نوآوری از آن خود کرده است. تخصص وارن دایموند در حوزه واسطه‌گری‌های مالی، بحران‌های مالی و نقدینگی است.

  فیلیپ دیبویگ و باز هم نقش بانک‌ها  در بحران‌های اقتصادی

دیبویگ، دیگر برنده جایزه نوبل اقتصاد ۲۰۲۲ است، اقتصاددانی امریکایی که در حوزه بانکداری و سرمایه‌گذاری‌های تجاری فعالیت کرده و در دانشگاه واشنگتن، به تدریس همین حوزه‌ها مشغول است. او به عنوان متخصص حوزه‌های قیمت‌گذاری دارایی، سرمایه‌گذاری و حاکمیت شرکتی شناخته می‌شود و سابقه استادی در دو دانشگاه مهم ییل و پریستون را در کارنامه خود دارد. دیبویگ اما در میان دو چهره دیگر برنده نوبل اقتصاد امسال، بیشتر به دنیای رسانه‌های اقتصادی نزدیک است. دیبویگ، سابقه سردبیری در مجلات اقتصادی مهم را در کارنامه خود دارد و مدل طراحی شده توسط او در نظام بانکداری امریکا، شناخته شده است.

  همه‌چیز درباره نوبل اقتصاد و برندگان  آن در ادوار مختلف

انتخاب این سه چهره که سابقه مدیریت بانک و حل بحران‌های مالی را در کارنامه خود دارند، نشان می‌دهد که نوبل اقتصاد ۲۰۲۲، نوعی واکاوی و تلاش برای کمک گرفتن از بدنه بانک‌های دولتی امریکا برای حل بحران‌های مالی جهان بوده است. 

بن برنانکی با تحلیل رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ نشان داد که چگونه کارکرد بانک‌ها عامل تعیین‌کننده‌ای در عمیق شدن و طولانی شدن دوره رکود اقتصادی است. همچنین بررسی او نشان داد که سقوط بانک‌ها توانایی جامعه را برای هدایت پس‌انداز به سمت سرمایه‌گذاری‌های مولد به‌شدت کاهش می‌دهد. 

داگلاس دایموند و فیلیپ دیبویگ نیز در تئوری خود نشان دادند که بانک‌ها با ایفای نقش به عنوان نهاد واسطه چگونه می‌توانند به سپرده‌گذاران اجازه دهند در صورت تمایل، به پول خود دسترسی داشته باشند و در عین حال به وام گیرندگان وام‌های بلندمدت نیز اعطا کنند. پیش از انتشار نتایج تحقیقات آنها این سوال مطرح بود که اگر تعداد زیادی از پس‌انداز‌کنندگان در صورت وقوع بحرانی تصمیم بگیرند که پول خود را از بانک‌ها خارج کنند، بانک‌ها چگونه می‌توانند وام گیرندگان را از جمله مشاغل و خریداران خانه‌های قسطی برای بازپرداخت پیش از موعد وام‌ها تحت فشار قرار ندهند و در عین حال ورشکسته هم نشوند. طرح‌کنندگان این سوال در واقع نقش تعریف شده بانک‌ها برای هدایت پس‌اندازها به سمت سرمایه‌گذاری مولد را با تعهد آنها در قبال سپرده‌گذاران در تضاد می‌دیدند. اما این دو اقتصاددان با ارایه راه‌حل‌هایی از جمله ارایه بیمه سپرده از سوی دولت و ایفای نقش دولت به عنوان آخرین مرجع وام‌دهنده به بانک‌ها در رفع این تضاد کمک کردند. 

این جایزه که به یاد آلفرد نوبل از سوی بانک مرکزی سوئد در حوزه علوم اقتصادی اعطا می‌شود معادل ۱۰ میلیون کرون سوئدی (۹۱۲.۴ هزار یورو) است که امسال بین سه برنده آن تقسیم خواهد شد.

این جایزه از سوی بانک مرکزی سوئد 

(Sveriges Riksbank) در سال ۱۹۶۸ و به یاد آلفرد نوبل پایه‌گذاری شد که سپس به عنوان نوبل اقتصاد شهرت یافت و در واقع بخشی از جوایز پنجگانه نوبل که از سوی آلفرد نوبل پایه‌گذاری شده، نبوده است.