سوءتغذیه حاصل گرانی معیشت

شیوع کوتاهی قد و لاغری در کودکان چهار استان کشور

گلی ماندگار|

 کوچک شدن سبد خرید خانوار؛ همین جمله را می‌گوییم و می‌گذریم فارغ از اینکه در پس این اتفاق به ظاهر ساده مشکلات بسیاری نهفته است. اینکه حالا بیشتر متخصصان حوزه بهداشت و درمان در خصوص سوءتغذیه و اثرات آن بر کودکان صحبت می‌کنند، مساله‌ای نیست که بتوان به راحتی از کنار آن گذشت. حالا دیگر خیلی از خانواده‌ها امکان تامین معاش روزانه خود را ندارند چه برسد به اینکه بخواهند اقلامی مانند گوشت و مرغ و برنج بخرند و ویتامین‌های لازم برای رشد فرزندانشان را تامین کنند. البته برخی کارشناس نماها بوده‌اند که در این مورد اظهارنظرهای بی‌پایه و اساس کرده و نخوردن گوشت و مرغ را برای انسان مفید دانسته‌اند، این در حالی است که سال‌ها بسیاری از افراد در مورد رژیم‌های گیاهخواری موضعی کاملا مخالف داشته‌اند و بر این باور بودند که این رفتارها از فرهنگ غرب آمده وباید با آن مقابله کرد. اما حالا دیگر رژیم‌های گیاهخواری هم جواب نمی‌دهد، وقتی قرار است برای خریدن یک عدد کاهو 10 هزار تومان پرداخت کنی، یعنی تورم از آن چیزی که فکر می‌کنیم هم فراتر رفته و هر روز مشکلات تازه‌ای برای مردمی که تعداد قابل توجهی از آنها حالا زیر خط فقر زندگی می‌کنند، به وجود می‌آید. کدام کارگر، کدام فرهنگی، کدام بازنشسته و کدام کارمند ادارات دولتی ماهیانه 18 میلیون تومان درآمد دارند که بتوانند روی خط فقر زندگی کنند؟ دارو هر روز گران‌تر می‌شود، بسیاری از بیماران به دلیل عدم تامین به موقع دارو با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند. اما مساله فقط این نیست، سوءتغذیه در کشور بیداد می‌کند، همین امر میزان رشد کودکان را دچار اختلال کرده است. حالا دیگر بیش از سه سالی می‌شود که وقتی از سبد خرید خانوار حرف می‌زنیم، پوشاک جایی در آن ندارد و هر چه هست همان پرداخت اجاره‌بهای مسکن است و خرید مایحتاج روزانه که البته آن هم با مشکلات زیاد امکان‌پذیر می‌شود. 

   شیوع کوتاهی قد و لاغری در کودکان  چهار استان کشور

دبیر علمی هجدهمین همایش اورژانس‌ها و بیماری‌های شایع طب کودکان، گفت: براساس مطالعات در استان‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد کوتاهی قد، کم وزنی و لاغری شیوع بالایی دارد که ناشی از سوء‌تغذیه است. محمد تقی حسینی طباطبایی افزود: سوء‌تغذیه در استان‌های محروم کشور نگران‌کننده است و چون رشد مغزی کودکان در ۶ سالگی اتفاق می‌افتد، به همین دلیل تغذیه درست و سالم نقش مهمی دارد. در حال حاضر کمبود آهن و ویتامین «آ» در کودکان و زنان باردار بسیار شایع است و سوء تغذیه شاخص‌های سلامت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. او اظهار کرد: شاخص‌های سلامت کودکان کشور در مقایسه با کشورهای منطقه خوب است اما در مورد تغذیه کودکان دچار چالش و نبود برنامه‌ریزی هستیم و باید فکری اساسی برای این موضوع شود.

   سوءتغذیه جدی است

همین چند جمله کوتاه که دبیر علمی هجدهمین همایش اورژانس‌ها و بیماری‌های شایع طب کودکان در مورد سوءتغذیه و وضعیت بحرانی برخی استان‌های محروم بیان کرده می‌تواند نشان از عمق فاجعه‌ای داشته باشد که در حال رخ دادن است. خیلی از ما کلمه سوءتغذیه را می‌دیدیم بی‌اختیار به یاد کودکان آفریقایی می‌افتادیم که از گرسنگی دنده‌هایشان بیرون زده بود و توان راه رفتن نداشتند، اما حالا می‌دانیم که مساله فقط این نیست، سوءتغذیه می‌تواند حتی در کشور ما هم قربانی داشته باشد، چرا که توان خرید مردم به‌شدت کاهش پیدا کرده و دیگر بسیاری از والدین از تامین غذاهای مورد نیاز برای رشد کودکان خود عاجز مانده‌اند. مساله‌ای که در درازمدت می‌تواند به فاجعه‌ای ختم شود. 

   گرانی، سلامت جامعه را هدف گرفته است

دکتر فرشته بهاری، متخصص تغذیه در مورد تاثیرات گرانی‌ها بر تغذیه مردم به «تعادل» می‌گوید: سوءتغذیه فقط مختص کودکان نیست، این اتفاق در هر سنی رخ می‌دهد و البته که کودکان آسیب پذیرتر هستند، باید قبول کنیم که تورم تاثیر مستقیم بر سلامت افراد به واسطه افت دریافت مواد مغذی می‌گذارد و این مساله‌ای است که در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شود، همه در مورد فقر صحبت می‌کنند، اما فقر غذایی مساله‌ای است که می‌تواند سلامت یک جامعه را هدف بگیرد. او می‌افزاید: در دوران رشد به خصوص در کودکان زیر پنج سال و همچنین کودکان در سنین بلوغ اولین کمبود، سوءتغذیه پروتئین انرژی است که باعث تاخیر یا کاهش رشد می‌شود و این کاهش رشد تبعات سوئی را به ویژه در نسل‌های بعد خواهد داشت. از آنجا که رشد به خصوص رشد قدی با توسعه جوامع ارتباط دارد، کاهش رشد باعث اختلال در توسعه جامعه می‌شود. این متخصص تغذیه با اشاره به اهمیت ریزمغذی‌ها در سلامت افراد اظهار می‌دارد: شدیدترین کمبود در ریزمغذی‌ها کمبود آهن است که معمولا حذف شدن گروه گوشت از برنامه غذایی باعث کمبود آهن و سپس کم‌خونی می‌شود و کم‌خونی زمینه بروز سایر اختلالات می‌شود، چراکه تمام اعضای بدن از طریق خون تغذیه می‌شوند و بنابراین اگر خون کافی به اعضای بدن نرسد باعث کاهش کارایی آنها می‌شود. بیشترین کاهش کارایی نیز در سنین رشد و کودکان درحال یادگیری دیده می‌شود که نتیجه آن کاهش یادگیری و رشد می‌شود و زمینه مضرات بعدی را فراهم می‌کند. از تاثیرات کم‌خونی در سایر گروه‌های سنی نیز می‌توان به اختلال در حافظه و کارایی افراد اشاره کرد. 

   گرانی لبنیات و کمبود کلسیم

فرشته بهاری در بخش دیگر از سخنان خود به کمبود کلسیم و عوارض آن اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر کمبود کلسیم ایجاد شود قطعا مشکلات فعلی نیز حادتر خواهد شد. کمبود کلسیم از دیگر مشکلاتی است که در اثر کم یا عدم مصرف لبنیات ایجاد می‌شود و بیماری‌هایی از قبیل پوکی استخوان را به دنبال خواهد داشت. کمبود کلسیم نیز مانند سایر کمبودها در رشد کودکان اختلال ایجاد می‌کند و همچنین در خانم‌ها باعث اختلالات حرکتی و رفتاری می‌شود که باز هم نتیجه آن افزایش بار اقتصادی بر خانواده و جامعه است. بنابراین اگر از هر جهت به بحث سوءتغذیه نگاه کنیم، شاهد خسارت‌های جبران‌ناپذیر فردی، خانوادگی و اجتماعی خواهیم بود و اگر خواهان یک جامعه سالم و توسعه‌یافته هستیم باید بحث تغذیه را در اولویت قرار دهیم و از ایجاد سوءتغذیه جلوگیری کنیم.

   تاثیر سوءتغذیه بر زنان باردار

در حالی که مساله جوانی جمعیت در اولویت قرار گرفته و وزارت بهداشت و دیگر ارگان‌ها تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند که بحث بارداری و زاد و ولد را افزایش داده و از پیری جمعیت جلوگیری کنند، اما هیچ کس به این مساله که به دنیا آوردن فرزندان سالم نیاز به تغذیه مناسب دارد توجه نمی‌کنند. این است که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که تصویب قوانین بدون بررسی و در نظر گرفتن شرایط و فراهم آوردن زیر ساخت‌ها نه تنها کمی به اجرایی شدن آن نمی‌کند که باعث بروز مشکلات جدید در جامعه می‌شود. فرح ایزدی، متخصص زنان و زایمان در این رابطه به «تعادل» می‌گوید: تغذیه در دوران بارداری بسیار مهم است و نقش عمده‌ای در سلامت جنین دارد، در واقع مادران باردار باید تغذیه مناسب داشته باشند، تا از به دنیا آوردن نوزادانی بیمار جلوگیری شود، اما متاسفانه در حال حاضر در این حوزه هم بحث سوءتغذیه مادران بحرانی به نظر می‌رسد.  او می‌افزاید: سوءتغذیه شدید موجب عوارض بارداری نظیر زایمان زودرس و عقب‌ماندگی رشد جنین خواهد شد که هر دو عوارض شدیدی در دوره نوزادی را به همراه دارند. بنابراین مادران شیرده و بارداری که از لبنیات، گوشت و تخم‌مرغ به اندازه کافی بهره نمی‌برند، باید به میزان کافی ترکیبات آهن، کلسیم و ویتامین D مصرف کنند تا از بروز چنین مشکلاتی برای خود و جنین‌شان جلوگیری کنند.

   آسیب‌های روحی و روانی گرانی

خسرو بهرامی، روانشناس اجتماعی اما در مورد تاثیر آثار گرانی بر روح و روان افراد به «تعادل» می‌گوید: متاسفانه تاثیر این مساله فقط سوءتغذیه و آسیب‌های جسمی نیست، بلکه آسیب‌های روحی و روانی این موضوع می‌تواند به مراتب بیشتر و بدتر باشد. پدر و مادری که توان تامین معیشت فرزندانشان را ندارند، دایما در استرس و اضطراب به سر می‌برند. فشارهای روحی و روانی بر آنها بسیار بالاست. همین مساله باعث بروز رفتارهایی می‌شود که ناشی از خشم است.  او می‌افزاید: بعد عدالت و امنیت از مهم‌ترین ابعاد در مسائل روانی هستند، به گونه‌ای که اگر در توزیع هرگونه مواردی مانند ثروت، کسب‌وکار، ازدواج و سایر موضوعات مرتبط به زندگی عدالت وجود نداشته باشد و مردم از این بی‌عدالتی رنج ببرند و دچار سختی و مشکلات جدی شوند، ضربه‌ای بسیار مهلک بر کاهش میزان تاب‌آوری مردم و افزایش میزان استرس، اضطراب، مشکلات حاد جسمی و عارضه‌های قلبی خواهد بود. در بعد دیگر نیز امنیت روانی جامعه باید در نظر گرفته شود که آیا جامعه ما توان تحمل پذیرش بسیاری از موضوعات زیستی خود را دارد یا خیر؟ آیا جامعه استطاعت روبرویی با چالش‌های ناشی از اجرای یک طرح را دارد یا خیر. اینکه اعلام می‌شود قرار است توزیع ثروت عادلانه صورت گیرد، آیا توانسته‌اند آن را به درستی تبیین و اجرا کنند. آیا چیزی که تبیین کرده‌اند با آنچه که مورد انتظار و خواست ذهنی مردم است مطابقت پیدا کرده است یا خیر. در نظر نگرفتن هر یک از این موارد باعث ایجاد شکافی برای کاهش تاب‌آوری، تضعیف حس عدالت اجتماعی و همچنین کاهش حس امنیت اجتماعی می‌شود.