بازار قاچاق تقلبی یا رانت؟
تعادل | فرشته فریادرس|
درحالی واردات لوازم خانگی از سال97 ممنوع شده که اخیرا اخباری مبنی بر بازگشت برندهای ژاپنی به بازار به گوش می‌رسد. برخی رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که تلویزیون‌های برند سونی چند ماهی است که از طریق یک شرکت ایرانی در کشور عرضه می‌شود و برند شارپ نیز به زودی روانه بازار خواهد شد. افزایش تعداد فروشگاه‌های عرضه با تابلوی این برند ژاپنی در پایتخت و سایر مراکز استان‌ها سرو صدای زیادی به راه انداخته وبا اعتراض برندهای داخلی نیز همراه شده است. برخی معتقدند شرکت‌های تولید داخلی برای جذب مشتری این کالا‌ها را با برند سونی تولید و عرضه می‌کنند و این اقدام بدون مجوز و نظارت شرکت سونی ژاپن است، اما برخی دیگر از واردات قانونی محصولات سونی و احتمال وجود رانت خبر می‌دهند. اما هم وزارت صمت و هم اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی این موضوع را رد کرده و می‌گویند لوازم خانگی با برند خارجی در بازار قاچاق یا تقلبی هستند. این در حالی است که دبیرانجمن صوتی و تصویری می‌گوید: محصولات سونی تولید داخل هستند. در همین راستا، یک فعال صنفی هم در گفت‌وگو با «تعادل» از وجود تلویزیون‌های 85 اینچی برند سونی در سطح بازار خبر می‌دهد، که به گفته او، احتمال دارد محصولات سونی موجود در سطح بازار ایران از مبادی رسمی گمرک وارد کشور شده باشند. از این رو، افکار عمومی در انتظار پاسخ روشن وزارت صمت و گمرک هستند؛ آنهم اینکه آیا واردات برندهای مشابه داخلی برای عده‌ای خاص آزاد شده یا این محصولات تقلبی هستند؟
عرضه لوازم خانگی سونی با کدام مجوز؟
واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ ممنوع است و در حال حاضر عمده کالاهای خارجی موجود در بازار قاچاق هستند که با گارانتی‌های تقلبی فروخته می‌شوند. تاکنون بارها بحث آزادسازی واردات لوازم خانگی مطرح شده، اما به نتیجه نرسیده است. موافقان آزاد شدن واردات لوازم خانگی می‌گویند این قانون حقوق مصرف‌کننده را در نظر نگرفته، اما مخالفان معتقدند تولیدکنندگان ایرانی شرایط برابر با تولیدکنندگان خارجی ندارند که بتوانند با آنها رقابت کنند. حال در روزهای اخیر اخباری مبنی بر بازگشت بی‌سر و صدای شرکت‌های ژاپنی به بازار لوازم خانگی منتشر شد، اما هم وزارت صمت و هم اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی این موضوع را رد و تاکید کردند که همچنان هرگونه لوازم خانگی با برند خارجی در بازار قاچاق یا تقلبی است. امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، در این رابطه به ایسنا گفته است: در حال حاضر هیچ گونه لوازم خانگی ژاپنی به کشور وارد نمی‌شود و آنچه در بازار هست یا قاچاق است یا تقلبی که یعنی برند بر روی کالا می‌چسبانند و می‌فروشند. اکبر پازوکی، رییس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی نیز ضمن رد کردن این اخبار، گفت: یک شرکت ایرانی از بیش از ۱۰ سال پیش بخشی از قطعات خود را از شرکت سونی وارد و در تولیدات خود استفاده می‌کند. بنابراین همچنان کالای تمام شده از هیچ برندی وارد نمی‌شود. به گفته وی تمام تولیدکنندگان تلویزیون در ایران بخشی از قطعات خود را وارد می‌کنند. در بهترین حالت در برخی شرکت‌ها 30 تا 40 درصد قطعات تلویزیون در داخل تولید می‌شود و مابقی وارداتی است.
لوازم خانگی سونی تولید داخل است!
اما محمدرضا شهیدی دبیر انجمن صوتی و تصویری پیرامون حاشیه‌های ضد و نقیض فعالیت برند سونی با گارانتی مادیران عنوان کرده که محصولات موجود از برند سونی در کشور دو دسته هستند. یک گروه قاچاق و گروه دیگر که مونتاژ داخل بوده و گارانتی معتبر تولیدکننده داخلی را دارند و قانونی هستند. بنابه توضیحات او، این محصولات شناسه کالا و کدرهگیری از دستگاه متولی اخذ کرده‌اند، لذا هیچ مشکلی از حیث فعالیت و توزیع در داخل کشور ندارند. این محصولات به هیچ‌وجه تقلبی نبوده و مانند سایر برندهای معتبر و رسمی بازار اصل و معتبر است. دبیر انجمن صوتی و تصویری همچنین گفته است: قطعا به واسطه مشکلات تحریم نمی‌توانیم از فروشنده اصلی خرید کنیم اما مانند سایر برندها، از روش‌های جایگزین برای خرید قطعات و مواداولیه مورد نیاز محصولات برند سونی، استفاده می‌کنیم.
تلویزیونی‌های 85 اینچی سونی در بازار!
در همین حال یک فعال صنفی در در گفت‌وگو با «تعادل» می‌گوید: هم‌اکنون محصولات تولید روز (2022) برند سونی و حتی تولید سال‌های 2019، 2020، 2021 در سطح بازار قابل مشاهده است. به‌طور نمونه در ویترین برخی از مغازه‌ها شاهد تلویزیون‌های 85 اینچ برند سونی هستیم، که قطعا محصولاتی با این حجم به صورت غیررسمی وارد بازار نشده‌اند، واین احتمال وجود دارد که این نوع محصولات سونی از مبادی رسمی گمرک وارد بازار ایران شده باشند.
این فعال صنفی توضیح می‌دهد: از سال 97 ممنوعیت واردات لوازم خانگی از سوی وزارت صمت اعمال شد و طبق فرمان مقام معظم رهبری در سال 99 برندهای خارجی لوازم خانگی در کشور حق فعالیت ندارند؛ حال این پرسش قابل طرح است که چطور یک برند خارجی می‌تواند به این راحتی بدون اینکه تابلوهای خود را از سطح شهر پایین بکشد، اقدام به عرضه و فروش محصول می‌کند؟ بنابراین قانون ممنوعیت واردات لوازم خانگی باید یا برای همه باشد یا هیچ کس. نه اینکه شاهد یک بام و دوهوای متولیان صمت، گمرک و نهادهای ذی ربط در موضوع ممنوعیت واردات باشیم.
از سوی دیگر، یک فعال بازار لوازم خانگی هم در زمینه حضور رسمی لوگوی شرکت‌های خارجی در بازار گفته است: برخی شرکت‌هایی که خود خواهان ممنوعیت واردات بودند بعدها با نامه‌نگاری‌هایی با مقامات کشوری برای کسب مجوزهایی برای همکاری با شرکت‌های خارجی اقدام کردند و این حضور از پیامدهای کسب همان مجوزهاست. احسان فدایی عنوان کرده: یک سالی هست که تلویزیون‌های سونی دارای گارانتی را یکی از شرکت‌های تولیدکننده لوازم خانگی داخلی وارد می‌کند؛ حتی پشت تلویزیون‌های سونی نام آن شرکت داخلی درج شده، اما این خبر به تازگی رسانه‌ای شده است. این فعال حوزه لوازم خانگی درخصوص جزییات این نوع واردات افزود: قراردادهای مشارکت شرکت‌های داخلی با برندهای خارجی به این شکل است که یا به صورت مستقیم کالا را وارد می‌کنند یا با ری مارک کردن آن در مناطق آزاد، آن را با نام و برند خود عرضه می‌کنند که هم‌اکنون هر دو شیوه در حال استفاده است.به گفته او، شرکت‌های داخلی برای دور زدن قانون ممنوعیت واردات مستقیم کالای کامل دارای مشابه خارجی، قطعات تشکیل‌دهنده کالا را جداگانه و حتی از مرزهای مختلف وارد و در داخل مونتاژ می‌کنند. در شیوه دیگر واردات غیرمستقیم، کالای کامل به مناطق آزاد وارد و درآنجا با تغییر لوگو و نام تجاری، کالا با نام شرکت واردکننده وارد بازار می‌شود. گفته می‌شود برخی شرکت‌های ایرانی با مجوز رسمی، کالای تولیدی خود را بدون اخذ نمایندگی از برندهای تجاری خارجی، با لوگوی شرکت‌های مطرح خارجی به فروش می‌رسانند. در همین راستا، خبرگزاری مهر هم در تاریخ ۲۰آبان با انتشار گزارشی در این خصوص ادعا کرد برخی نهادهای مسوول از این موضوع مطلعند، ولی در این زمینه سکوت کرده‌اند. نویسنده این گزارش از پیگیری‌های خود درخصوص تلویزیونی با برند سونی در یکی از فروشگاه‌های اینترنتی خبر داده و نوشته با مراجعه به توضیحات این کالا و استعلام شناسه اختصاصی آن در سامانه جامع تجارت مشخص شده تلویزیون سونی موجود در این فروشگاه تولید یک شرکت ایرانی است. تا پیش از خروج امریکا از برجام، شرکت‌های داخلی، لوازم خانگی را به صورت تحت لیسانس شرکت خارجی تولید و روانه بازار می‌کردند، اما از آن زمان تا امروز ورود کالاهای خارجی به کشور تنها از راه واردات غیررسمی یا همان قاچاق انجام می‌گیرد.
