بومی‌سازی فناوری‌های راهبردی گلوگاهی صنعت نفت
گروه نفت و انرژی| فاز دوم و جدید پیگیری سیاست تولید بار اول اقلام راهبردی در صنعت نفت و گاز کلید خورد و آغاز شده است که در همین راستا مهم‌ترین بخش‌های صنعت نفت کشور که به سمت تولید بار اول رفته‌اند، بخش‌های مربوط به زنجیره پالایشی، پتروشیمی و همچنین حفاری بوده است.
به گزارش خبرنگار «تعادل»، روز چهارشنبه 19 بهمن‌ماه تفاهم‌نامه همکاری مشترک وزارت نفت و معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در زمینه تولید بار اول و بومی‌سازی تجهیزات و فناوری‌های راهبردی گلوگاهی صنعت نفت منعقد شد.
این تفاهم‌نامه در محورهای مختلفی تهیه شده است که هدف اصلی سیاست تولید بار اول معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بوده است. اهدافی از قبیل «بومی‌سازی و تولید بار اول تجهیزات گلوگاهی مورد نیاز صنعت نفت»، «کاهش ارزبری و وابستگی صنایع نفت با هدف توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در راستای تولید اقلام مورد نیاز در این صنعت» و «ارتقای تاب‌آوری ملی و رقابت‌پذیری بین‌المللی در تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت» که این تفاهم نامه در قالب یک تفاهم نامه دو میلیارد دلاری به امضای معاون علمی و فناوری و وزارت نفت دولت سیزدهم رسید.
تجربه موفق استفاده و صادرات اقلام راهبردی بومی‌سازی شده در صنعت نفت و گاز نیز تاثیر بسیاری برای تداوم این سیاست مهم در جهت خنثی‌سازی و افزایش رقابت‌پذیر بین‌المللی صنعت نفت کشور داشته است. عملا فاز دوم و جدید پیگیری سیاست تولید بار اول اقلام راهبردی در صنعت نفت و گاز کلید خورد و آغاز شده است که در همین راستا مهم‌ترین بخش‌های صنعتی کشور که به سمت تولید بار اول رفته‌اند، بخش‌های مربوط به زنجیره پالایشی، پتروشیمی و همچنین حفاری بوده است.
در همین رابطه اخیرا یکی از تجهیزات راهبردی با کمک سیاست تولید بار اول بومی‌سازی شده است و یک شرکت دانش‌بنیان موفق شده است که با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری دستگاه چرخاننده فوقانی حفاری (تاپ درایو) را که جهت حفاری چاه‌های نفت و گاز تا عمق بیش از چهار هزارمتر کاربرد دارد، طراحی و تولید بار اول کند.
دستگاه تاپ‌درایو تولید شده در شرکت ما علاوه بر اینکه یک محصول دانش بنیان بشمار می‌آید توانسته بیش از ۱۰۰ فرصت شغلی مستقیم و غیر مستقیم پایدار ایجاد کند. همچنین روسیه نیز جدیدا کالاهای استراتژیکی متنوعی از زنجیره ارزش صنعت نفت و انرژی کشور را به شرکتهای توانمند ایرانی سفارش داده و تامین می‌کند. پس از تاثیر‌گذاری تحریم‌ها روی سرویس‌دهی شرکت آلمانی زیمنس به روسیه، قطعات طراحی شده توسط ایران جایگزین تجهیزات آلمانی در نیروگاه‌های برق آبی خواهند شد.
لازم به ذکر است بعد از تحریم قطعات صنعت نفت و انرژی ایران، نخبگان ایرانی در شرکتهای دانش‌بنیان در قالب «تولید بار اول» اقدام به بومی‌سازی تجهیزات مذکور کردند و حالا علاوه بر تأمین نیاز داخل این قطعات را به سایر کشورها نیز صادر می‌کنند. همه این موارد اهمیت سیاست تولید بار اول اقلام راهبردی و تجهیزات استراتژیک را می‌رساند که باید در صنایع بزرگ کشور نیز موردپیگیری قرار گیرد.
در ادامه با دو تن از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس گفت‌وگو خواهیم کردیم که می‌خوانیم.
ارزآوری و خنثی‌سازی تحریم‌های تجهیزاتی صنعت نفت
سید غنی نظری عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس در مورد حمایت از تولید بار اول، به خبرنگار «تعادل» گفت: مجلس در قانون جهش تولید دانش بنیان که اقدام بسیار مهمی توسط مجلس بود به موارد مربوط به تولیدهای انبوه، خرده تولیدها و بنگاه‌های کوچک توجه کرد. اولویت ما نیز بحث دانش‌بنیان بودن است دانش بنیان بودن یعنی اینکه از علم و دانشی که توسط شرکتهای داخل ایجاد می‌شود استفاده درست شود. رقابت بین شرکتی که چندین سال است فعالیت می‌کند و شرکتی که جدیدا کار را شروع کرده است درست نیست. عدالت نیست که هر دو را در مالیات، بیمه، تسهیلات بانکی و مالیات بر تولید که امسال پنج واحد درصد هم کاهش دادیم یک جور ببینیم.
عضو هیات رییسه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: باید اولویت حمایتی را به آن شرکت‌‌هایی بدهیم که برای بار اول در کشور تولید می‌کنند و ابتکار نو و خلاقی دارند. از تولیداتی که توسط جوانان خودمان تولید می‌شوند باید حمایت شود. از لحاظ بیمه‌ای و تسهیلاتی باید این تولیدات را مورد حمایت قرار دهیم.
وی ادامه داد: قطعا این شرکت‌ها قدرت رقابت با کشورهای خارجی را دارند و می‌توانند در خنثی‌سازی تحریم یعنی تکیه بر توان داخلی که مقام معظم رهبری نیز فرمودند که اقتصاد درون زا و مقاومتی تاثیرگذار باشند. حمایت از شرکتهای دانش بنیان، تولید اولی‌ها و سرمایه‌های اجتماعی خودمان باید اولویت باشد.
وی تاکید کرد: بزرگ‌ترین ایراد ما این است که هرجا که در دولت هستیم علی رغم شعاری که می‌دهیم اعتقادی به این نداریم که حوزه اختیارات‌مان کم شود. وقتی پروژه‌های نیز به بخش خصوصی واگذار می‌شود در قرارداد واگذاری به گونه‌ای عمل می‌شود که دست دولت باز باشد. مشکل ما این است که به خاطر یک دستمال قیصریه را به آتش می‌کشیم برای اینکه مدیری ده سفر خارج از کشور داشته اجازه نمی‌دهیم از تولید داخل حمایت شود. بارها دیده‌ام جوان‌های مبتکری که ابتکار خلاقیت و اختراع دارند اختراع ثبت شده است اما حمایت نمی‌شود به دلیل اینکه شاید رانتی توسط فردی و فلان نهادی ایجاد شده است ما باید اینها را از بین ببریم.
نماینده مردم خلخال در مجلس گفت: دولت در قانون جهش دانش بنیان مکلف به حمایت از ابتکارات و خلاقیت‌ها شده است باید دولت مواد این قانون را به درستی اجرایی کند. اگر مشکل و مانعی نیز برای تولید بار اولی‌ها باشد ما در کمیسیون اصل نود مطرح و مورد بررسی قرار می‌دهیم. مهم‌ترین صنعت درگیر تولید بار اول، صنعت نفت و همچنین صنعت انرژی کشور بوده است که تولید بار اول اقلام راهبردی صنعت نفت، علاوه بر خنثی‌سازی تحریم‌های تجهیزات صنعت نفت کشور، در زمینه درآمدزایی ارزی نیز اثرگذار بوده است که از نمونه‌های موفق آن می‌توان به صادرات کاتالیست و همچنین توربین‌های نیروگاهی به روسیه و همچنین تجهیزات پالایشگاهی به ونزوئلا اشاره کرد که همه با کمک فناوری و شرکتهای دانش بنیان محقق شده است.
توسعه صنعتی مهم کشور در صنعت نفت با تولید بار اول اقلام راهبردی
فتح‌الله توسلی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در مورد حمایت از بار اولی‌ها، به خبرنگار «تعادل»گفت: در حوزه صنعت و تولید ما همه دانش پیشرفته دنیا را نداریم خیلی از موارد است که کشورهای دیگر از لحاظ تکنولوژی از ما جلوتر هستند هم دانشگاه‌های آنها دسترسی بالاتری دارند و هم در بحث مواد اولیه و مسائل دیگر تحریم نیستند لذا مواردی پیش می‌آید که در کشور آن کالا را وارد می‌کنیم و در داخل مهندسی معکوس انجام می‌دهند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: این مهندسی معکوس طبیعتا چند اتفاق مهم به همراه دارد فکر و اندیشه جوانان ایرانی را به کار می‌گیرد. استفاده از مهندسی معکوس باعث می‌شود که اندیشه جوانان ایرانی رشد پیدا کند و برای طرح‌های بعدی خودشان را آماده کنند. بر فرض مثال در حوزه موشک ما موشک نداشتیم از یک جایی گرفتند مهندسی معکوس کردند سال‌ها آزمایش و تست انجام دادند که اتفاقا موفقیت آمیز بود در حوزه پهبادها نیز دانش آن را گرفتیم و تبدیل به دانش بومی کردیم.
وی ادامه داد: در حوزه تولید و صنعت نیز همین گونه است یعنی دانش را می‌گیریم و با مهندسی معکوس همان کالا را در داخل کشور تولید می‌کنیم که این نوع تولید برای ورود به بازار نیاز به حمایت دارد تا برای بار اول مورد توجه قرار گیرد. در خیلی از جاها که ما نوع خارجی را مهندسی معکوس کردیم از نوع خارجی آن نیز بهتر شده است.
توسلی تاکید کرد: موانعی برای این تولید بار اول وجود دارد. در حوزه دانش این اراده برای تولید بار اول وجود دارد منتها ارتباط بین مجموعه دانشگاه با اجرا یعنی قطعه‌ای که می‌خواهند تولید شود بسیار ضعیف است، ارتباط بین صنعت و دانشگاه کند است و این ارتباط برقرار نمی‌شود یا اعتماد وجود ندارد که باید اعتمادسازی شود یا حلقه مفقوده‌ای وجود دارد که باید این حلقه نیز پیدا شود. سیاست جدید تولید بار اول اقلام راهبردی صنایع موجب تحقق ارتباط بین صنعت و شرکتهای توانمند فناوری کشور شده است و این حلقه وصل نیز توسط کارگروه تولید بار اول انجام شده است.
وی خاطرنشان کرد: تلاش‌های برای برقراری ارتباط بین دانشگاه و صنعت شده است ولی کافی نبوده است و تولیدات اینها به تولید کلان تبدیل نشده است باید دولت و مجلس حمایت کنند که این ایده جوانان به عمل تبدیل شود تا ایده به تولید تبدیل شود و این تا به تولید انبوه برسد نیازمند سرمایه‌گذاری است. همچنین تجربه موفق این سیاست مهم و خنثی‌کننده تحریم‌ها در زمینه صنعت نفت و گاز کشور نیز به خوبی موید اثرگذاری بالا این سیاست مهم صنعتی کشور است.
